Hệ thống hóa kiến thức - Hóa học lớp 8

HỆ THỐNG HÓA KIẾN THỨC - Hóa học lớp 8
CHƯƠNG I: CHẤT, NGUYÊN TỬ, PHÂN TỬ
1/ Vật thể : Vaät theå do moät hay nhieàu chaát taïo neân, chia thaønh hai daïng: 
Vaät theå töï nhieân laø nhöõng vaät theå coù sẵn trong töï nhieân, ví duï: khoâng khí, nöôùc, caây mía,  
Vaät theå nhaân taïo do con ngöôøi taïo ra, ví duï: quyeån vôû, quyeån SGK, caùi aám, caùi xe ñaïp 
2/ Chaát laø moät daïng cuûa vaät theå, chaát taïo neân vaät theå. ÔÛ ñaâu coù vaät theå laø ôû ñoù coù chaát.
 Moãi chaát coù nhöõng tính chaát nhaát ñònh, goàm:
	a) Tính chaát vaät lí : Traïng thaùi, maøu saéc, muøi vò, tính tan trong nöôùc, nhieät ñoä soâi, nhieät ñoä noùng chaûy, tính daãn ñieän, daãn nhieät, khoái löôïng rieâng 
	b) Tính chaát hoaù hoïc: Chính laø khaû naêng bieán ñoåi töø chaát naøy thaønh chaát khaùc: ví duï khaû naêng bò phaân huyû, tính chaùy ñöôïc
	 Ñeå bieát ñöôïc tính chaát cuûa chaát ta phaûi : Quan saùt, duøng duïng cuï ño, laøm thí nghieäm
Vieäc naém tính chaát cuûa chaát giuùp chuùng ta: 
	- Phaân bieät chaát naøy vôùi chaát khaùc (nhaän bieát caùc chaát).
	- Bieát caùch söû duïng chaát.
	- Bieát öùng duïng chaát thích hôïp trong ñôøi soáng vaø saûn xuaát ;
+ Chaát nguyeân chaát = Chaát tinh khieát laø chaát khoâng laãn caùc chaát khaùc, coù tính chaát vaät lí vaø hoaù hoïc nhaát ñònh. 
+ Hoãn hôïp gồm hai hay nhiều chaát trộn vaøo nhau, coù tính chaát thay ñoåi ( phuï thuoäc vaøo thaønh phaàn cuûa hoãn hôïp).
	- Ñeå taùch rieâng moät chaát ra khoûi hoãn hôïp, ta coù theå döïa vaøo söï khaùc nhau veà tính chaát vaät lí cuûa chuùng; - Taùch 1 chaát ra khoûi hoãn hôïp = pp vaät lyù thoâng thöôøng : loïc, ñun, chieát, nam chaâm 
3/ Nguyeân töû:
	 - Nguyeân töû laø haït voâ cuøng nhoû trung hoaø veà ñieän, ñaïi dieän cho nguyeân toá hoaù hoïc vaø khoâng bò chia nhoû hôn trong phaûn öùng hoaù hoïc.
	- Nguyeân töû goàm 1 haït nhaân mang ñieän tích döông vaø voû taïo bôûi 1 hay nhieàu electron mang ñieän tích aâm.
	- Haït electron kí hieäu: e. Ñieän tích: -1. Khoái löôïng voâ cuøng nhoû: 9,1095 .10-28gam.
 Caáu taïo cuûa haït nhaân: goàm haït cô baûn proâton vaø nôtron.
	* Haït proton: kí hieäu: p. mang ñieän tích döông: +1. Khoái löôïng: 1,6726.10-24g.
	* Haït nôtron: kí hieäu: n. Khoâng mang ñieän coù khoái löôïng:1,6748.10-24g.
 	* Caùc nguyeân töû coù cuøng soá proâton trong haït nhaân goïi laø caùc nguyeân töû cuøng loaïi.
	* Vì nguyeân töû luoân trung hoaø veà ñieän neân: soá proâton = soá electron.
	* Vì khoái löôïng cuûa e nhoû hôn raát nhieàu so vôùi khoái löôïng cuûa n vaø p vì vaäy khoái löôïng cuûa haït nhaân ñöôïc coi laø khoái löôïng nguyeân töû. mnguyeân töû ≈ mhaït nhaân.
4/ Nguyeân toá hoùa hoïc :
	- Nguyeân toá hoaù hoïc laø taäp hôïp caùc nguyeân töû cuøng loaïi coù cuøng soá haït proâton trong haït nhaân. Soá proâton trong haït nhaân laø ñaëc tröng cuûa nguyeân toá.
	- Kí hieäu hoaù hoïc laø caùch bieåu dieãn ngaén goïn nguyeân toá hoaù hoïc baèng 1 hoaëc 2 chöõ caùi (chöõ caùi ñaàu vieát hoa); Ví duï: 
Stt
Teân n. toá ( tieáng Vieät)
Teân
La-tin
Kí hieäu hoùa hoïc
Nguyeân töû khoái
Stt
Teân nguyeân toá (t.Vieät)
Teân
La-tin
Kí hieäu h. hoïc
Nguyeân töû khoái
1
Hiñro
H
1
8
Canxi 
Ca 
40
2
Heli 
He 
4
9
Ñoàng 
Cuprum 
Cu 
64
3
Thuûy ngaân 
Hydrargyrum 
Hg 
201
10
Crom 
Cr 
52
4
Nitô
N 
14
11
Coban 
Co 
59
5
Natri 
Na 
23
12
Clo 
Cl 
35,5
6
Niken 
Ni 
59
13
Saêt 
Ferrum 
Fe 
56
7
Cacbon 
C 
12
14
Flo 
F 
19
Stt
Teân n. toá ( tieáng Vieät)
Teân
La-tin
Kí hieäu hoùa hoïc
Nguyeân töû khoái
Stt
Teân nguyeân toá (t.Vieät)
Teân
La-tin
Kí hieäu h. hoïc
Nguyeân töû khoái
15
Keõm 
Zink 
Zn 
65
20
Thieác 
Sfannum 
Sn 
119
16
Agon 
Argon 
Ar 
40
21
Chì 
Plumbum
Pb 
207
17
Baïc 
Argentium 
Ag 
108
22
Vaøng 
Autrum 
Au 
197
18
Nhoâm 
Aluminum 
Al 
27
23
Löu huyønh
Sulfur 
S 
32
19
Asen 
As 
75
24
Silic 
Si 
28
	- Coù hôn 100 nguyeân toá trong voû traùi ñaát (118 nguyeân toá) trong ñoù 4 nguyeân toá nhieàu nhaát laàn löôït laø: oâxi, silic, nhoâm vaø saét.
	Nguyeân töû khoái laø khoái löôïng cuûa nguyeân töû tính baèng ñôn vò cacbon.
	Moät ñôn vò cacbon = 1/12 khoái löôïng cuûa nguyeân töû Cacbon ;
	Khoái löôïng cuûa nguyeân töû Cacbon = 12 ñôn vò cacbon ( ñvC )= 1,9926.10- 23 g
	Moät ñôn vò cacbon = 1,9926.10- 23 : 12 = 0,166.10 -23 g . Aùp duïng :
1/ Khi vieát Na coù yù nghóa hoaëc cho ta bieát hoaëc chæ :
	 - 	KHHH của nguyên tố natri;
	- Một nguyên tử natri;
	 - coù NTK = 23 ñvC
	 	 Cl coù yù nghóa hoaëc cho ta bieát hoaëc chæ :
	 - 	KHHH của nguyên tố clo;
	- Một nguyên tử clo;
	 - coù NTK = 35,5 ñvC
5C chæ 5 nguyeân töû Cacbon;
2H chæ 2 nguyeân töû Hiñro;
3O chæ 3 nguyeân töû Oxi;
Zn chæ 1 nguyeân töû keõm;
8 Ag chæ 8 nguyeân töû Baïc;
6 Na chæ 6 nguyeân töû Natri
2/ Tính khoái löôïng = gam cuûa nguyeân töû : nhoâm, canxi, hidro
Khoái löôïng tính = gam cuûa nguyeân töû nhoâm : 	27 x 0,166.10 -23 = 4,482.10 -23 
Khoái löôïng tính = gam cuûa nguyeân töû canxi :	 40 x 0,166.10 -23 = 6,64.10 -23 
Khoái löôïng tính = gam cuûa nguyeân töû hidro :	 1 x 0,166.10 -23 = 0,166.10 -23 
3/ Haõy so saùnh xem nguyeân töû canxi naëng hay nheï hôn, baèng bao nhieâu laàn so vôùi :
Nguyeân töû keõm;
Nguyeân töû cacbon;
Ta coù:
	 a) Vaäy nguyeân töû Ca naëng = 8/13 nguyeân töû Zn
 b) Vaäy nguyeân töû Ca naëng = 10/3 nguyeân töû C
5/ Ñôn chaát vaø hôïp chaát – Phaân töû:
- Ñôn chaát laø nhöõng chaát taïo neân töø moät nguyeân toá hoaù hoïc. 
	+ Ñôn chaát kim loaïi caùc nguyeân töû saép xeáp khít nhau vaø theo moät traät töï nhaát ñònh (H1.9; 1.10)
	+ Ñôn chaát phi kim caùc nguyeân töû lieân keát vôùi nhau theo töøng nhoùm xaùc ñònh thöôøng laø 2 nguyeân töû. (H 1.11; )
- Hôïp chaát laø nhöõng chaát ñöôïc taïo neân töø 2 nguyeân toá hoaù hoïc trôû leân. Trong hôïp chaát caùc nguyeân töû cuûa caùc nguyeân toá lieân keát vôùi nhau theo moät tæ leä nhaát ñònh khoâng ñoåi. (H 1.12; 1.13)
- Phaân töû laø haït ñaïi dieän cho chaát, goàm 1 soá nguyeân töû lieân keát vôùi nhau vaø theå hieän ñaày ñuû tính chaát hoùa hoïc cuûa chaát. 
- Phaân töû khoái laø khoái löôïng cuûa phaân töû tính baèng ñôn vò cacbon, = toång nguyeân töû khoái cuûa caùc nguyeân töû trong phaân töû.
- Tuyø theo ñieàu kieän veà nhieät ñoä vaø aùp suaát maø vaät chaát coù ba traïng thaùi toàn taïi: raén, loûng vaø khí.
Aùp duïng: 
1/ Theo moâ hình ta coù:
	Khí hidro coù haït hôïp thaønh goàm 2 H lieân keát vôùi nhau neân coù PTK = 2.1 = 2(ñvC);
	Khí oxi coù haït hôïp thaønh goàm 2 O lieân keát vôùi nhau neân coù PTK = 2.16 = 32(ñvC);
	Nöôùc coù haït hôïp thaønh goàm 2 H lieân keát vôùi 1O neân coù PTK = 2x1 + 16 =18 (ñvC)
 Muoái aên coù haït hôïp thaønh goàm 1 Na lieân keát vôùi 1Cl neân coù PTK = 23 + 35,5 = 58,5 (ñvC)
2/ Haõy so saùnh phaân töû khí oxi naëng hay nheï hôn, baèng bao nhieâu laàn so vôùi phaân töû khí hidro;
 Ta coù Vaäy phaân töû khí oxi naëng = 32 laàn phaân töû khí hidro
6/ Coâng thöùc hoùa hoïc :
 Công thức hóa học dùng để biểu diễn chất, gồm một hay nhiều KHHH và chỉ số ở chân mỗi KHHH.
 Công thức hóa học của đơn chất:
	Tổng quát: Ax.	Với A là KHHH của nguyên tố.
 	 X là chỉ số, cho biết 1 phân tử của chất gồm mấy nguyên tử A.
	*Với kim loại x = 1 ( không ghi ) – ví dụ: Cu, Zn, Fe, Al, Mg, 
	*Với phi kim; thông thường x = 2. ( trừ C, P, S có x = 1 ) - Ví dụ: 
Stt
Tên chất
CTHH
Stt
Tên chất
CTHH
1
Khí hidro
H2
5
Khí flo
F2
2
Khí oxi
O2 
6
Brom
Br2
3
Khí nitơ
 N2
7
Iot
I2
4
Khí clo
Cl2
8
Khí ozon
O3
 Công thức hóa học của hợp chất:
	 Tổng quát: AxByCz  	Với A, B, C là KHHH của các nguyên tố.
 	 x, y, z là số nguyên cho biết số nguyên tử của A, B, C - ví dụ: 
Stt
Tên chất
CTHH
Stt
Tên chất
CTHH
1
Nước 
H2O
6
Kẽmclorua
ZnCl2
2
Muối ăn (Natriclorua)
NaCl
7
Khí Metan
CH4
3
Canxicacbonat –(đá vôi)
CaCO3
8
Canxioxit (vôi sống)
CaO
4
Axit sunpuric
H2SO4
9
Đồng sunpat
CuSO4
5
Amoniac 
NH3
10
Khí cacbonic
CO2
Ý nghĩa của công thức hóa học: CTHH cho biết:
 	 1. Nguyên tố nào tạo nên chất. 
	 2. Số nguyên tử mỗi nguyên tố có trong một phân tử chất.
	 3. PTK của chất.
 *Chú ý: 2H2O: 2 phân tử nước.
 H2O: có 3 ý nghĩa :
Do nguyên tố H & O tạo nên.
Có 2 H & 1O trong một phân tử nước(có 2H liên kết với 1O)- nếu nói trong phân tử H2O có phân tử hidro là sai
PTK = 2x1 + 16 = 18 (đvC)
 *Một hợp chất chỉ có một CTHH. - Áp dụng :
1/ Khi vieát NaCl coù yù nghóa hoaëc cho ta bieát hoaëc chæ : - do nguyên tố Na và Cl tạo nên;
 - Có 1Na; 1Cl
	 - PTK = 23 + 35,5 = 58,5 ñvC
H2SO4 coù yù nghóa hoaëc cho ta bieát hoaëc chæ :
	 - do nguyên tố H, S, O tạo nên;
 - có 2H, 1S, 4O
 - PTK = 2x1 + 32 + 4x16 = 98 ñvC
2/ Lưu ý :
 Viết Cl2 chỉ 1 phân tử khí clo có 2 nguyên tử Cl (2Cl)liên kết với nhau ≠ 2Cl (2 n.tử Cl tự do)
	Viết H2 chỉ 1 phân tử khí hidro có 2 H liên kết với nhau ≠ 2H (2 n.tử H tự do)
Muốn chỉ 3 phân tử khí hidro thì phải viết 3H2;
 5 phân tử khí oxi thì phải viết 5O2; số đứng trước CTHH là hệ số
 2 phân tử nước thì phải viết 2H2O;
Khi viết CO2 thì đó là 1 p.tử CO2 có 1C liên kết với 2O chứ không phải là 1C liên kết với p. tử oxi
7/ Hóa trị: 
 7.1/ Hóa trị của ng.tố ( hay nhóm nguyên tử ) là con số biểu thị khả năng liên kết của nguyên tố này với nguyên tố khác, được xác định theo hóa trị của H được chọn làm đơn vị và hóa trị của O là 2 đơn vị.
 Ví dụ: Trong hợp chất HCl: H ( I ) và Cl ( I )
 H2O => O ( II )
 NH3 => N ( III )
 H2SO4 => SO4 ( II )
 Trong CTHH, tích của chỉ số và hóa trị của nguyên tố này bằng tích của hóa tri và chỉ số của nguyên tố kia. 	Tổng quát: AxaByb 
 x.a = y.b
7.2/.Vận dụng:
a/.Tính hóa trị của nguyên tố: Ví dụ : Tính hóa trị của nguyên tố N trong N2O5?
	Giải: 	gọi a là hóa trị của nguyên tố N trong N2O5:
 	 	 a II
	 N2O5 
 Theo quy tắc về hóa trị ta có : 2a = 5.II = 10
 a = V
b/. Lập CTHHH khi biết hóa trị của hai nguyên tố hoặc nhóm nguyên tử.
 	Tổng quát: AxaByb 
 Theo qui tắc hóa trị: x . a = y . b
 Lập CTHH. 
 Lấy x = b hay b/ , y = a hay a/. (Nếu a/, b/ là những số nguyên đơn giản hơn so với a & b.)
 Vd 1: Lập CTHH cuả hợp chất gồm S (IV) & O (II)
 Giải: 	 IV II	
	CTHH có dạng: SxOy 
 Theo qui tắc hóa trị: x.IV = y. II
 	 ; x= 1; y = 2 
 Do đó CTHH cuả hợp chất là SO2
Vd 2: Lập CTHH cuả hợp chất gồm Na (I) & SO4 (II)
 Giải: I II
	CTHH có dạng: Nax(SO4)y
	 Theo qui tắc hóa trị: x.I = y.II
 x = 2 & y = 1
 Do đó CTHH cuả hợp chất là Na2SO4
Luyện tập : Lập công thức hóa học của 
II II 
Cax O y x = 1 ; y = 1 CaO ; (vậy khi a = b thì x = y = 1)
III II
Fe xOy x = 2 ; y = 3 Fe2O3 ; (khi ƯCLN(a,b) =1 thì x = b; y = a)
III I
Alx(NO3)y x= 1 ; y = 3 Al (NO3)3 ; (khi a b thì x = 1; y = a:b) 
CHƯƠNG II: PHẢN ỨNG HÓA HỌC
1/ Sự biến đổi chất:
1.1/ Hiện tượng vật lí: Là hiện tượng xảy ra khi chất biến đổi mà vẫn giữ nguyên là chất ban đầu. VD 
1.2/ Hiện tượng hóa học là hiện tượng chất biến đổi có tạo ra chất khác. Ví dụ  
2/ Phản ứng hóa học : là quá trình làm biến đổi chất này thành chất khác.
 * Chất ban đầu ( chất tham gia) là chất bị biến đổi trong phản ứng.
 * Chất mới được tạo ra là sản phẩm.
 * Phản ứng hóa học được biểu diễn bằng phương trình chữ như sau:
Tên các chất phản ứng àTên các sản phẩm
 t0 t0
 Vd: Lưu huỳnh + Sắt à Sắt Sunfua ; Đường à Nước + than
 3/ Định luật bảo toàn khối lượng :
 	 Trong một PỨHH, tổng khối lượng của các chất sản phẩm bằng tổng khối lượng của các chấ tham gia phản ứng.
 Áp dụng: Giả sử có phản ứng: A + B ==> C + D; Công thức về khối lượng: (theo ĐLBTKL)
4/. Phương trình hóa học:
4.1/ Phương trình hóa học :
 * Phương trình chữ : Khí Hidro + khí Oxi à Nứơc.
 * Sơ đồ PỨ: H2 + O2 ---> H2O
 * Chọn hệ số để số nguyên tử mỗi nguyên tố ở 2 vế bằng nhau.
 Viết thành PTHH: 2H2 + O2 à 2H2O 
4.2/.Các bước lập PTHH: (SGK)
4.3/.Luyện tập:
 a. Viết PTHH của các PỨ: 
 	 Al + O2 - - > Al2O3 (theo số nguyên tử của oxi ở 2 vế; BCNN (2,3) = 6; 6:2=3; 6:3=2)
Vậy 4Al + 3O2 à 2 Al2O3
 	 Na2CO3 + Ca (OH)2 -- > NaOH + CaCO3 ;
 	 Na2CO3 + Ca (OH)2 2 NaOH + CaCO3 ;
 b. Viết PTHH cho các sơ đồ sau:
 	 N2 + O2 - -> N2O5 (theo số NT của O ở 2 vế; BCNN (2,5) = 10; 10:2=5; 10: 2 = 5)
	2N2 + 5O2 2 N2O5 
 	P2O5 + H2O - -> H3PO4 (theo số NT của P)
	P2O5 + 3H2O 2 H3PO4 
4.4/Ý nghĩa của PTHH:
 PTHH cho biết tỉ lệ về số nguyên tử, phân tử giữa các chất cũng như từng cặp chất trong PỨHH.
 Vd 1: 	2H2 + O2 à 2H2O
	Số p.tử H2 : số p.tử O2 : số p.tử H2O 
	 = 2 : 1 : 2 
 Nghĩa là cứ 2 phân tử H2 cháy với 1 phân tử O2 tạo ra 2 phân tử H2O
 Hay 2 phân tử H2 cháy với 1 phân tử O2; hay 2 phân tử H2 tạo ra 2 phân tử H2O .
 	 Mg + O2 	- - > MgO
 a/. PTHH: 2Mg + O2 	 2MgO
 b/. Số n.tử Mg : số p.tử O2 : số p.tử MgO
 	 = 2 : 1 : 2 
 * Bài 6/58 SGK: a. PTHH: 	4P + 5O2 	à 2P2O5
 b/. 	 Số n.tử P : số p.tử O2 = 4 : 5 
	Số n.tử P : số p.tử P2O5 = 4 : 2
CHƯƠNG III: MOL VÀ TÍNH TOÁN HÓA HỌC
1/ Mol: 
1.1/. Mol là lượng chất gồm N nguyên tử, hay N phân tử chất đó.
 	N được gọi là số Avôgađro.
 	N = 6 . 1023 nguyên tử, hay phân tử.
 Ví dụ: + 1 mol nguyên tử sắt gồm có N hay 6 . 1023 nguyên tử sắt.
 + 1 mol phân tử H2O gồm có N hay 6 . 1023 phân tử H2O.
1.2/. Khối lượng mol (M) là khôí lượng tính bằng gam của N nguyên tử, hay N phân tử một chất có cùng số trị với NTK hay PTK của chất đó.
 Ví dụ: + Khối lượng mol nguyên tử Hidro: H = 1 đvc => MH = 1g
 + Khối lượng mol phân tử Hidro: H2 = 2 đvc => 
1.3/ Thể tích mol của chất khí là thể tích chiếm bởi N phân tử của chất khí đó.
 Ở cùng điều kiện nhiệt độ và áp suất, 1mol của bất kỳ chất khí nào cũng có thể tích bằng nhau.
 Nếu ở nhiệt độ 00C & áp suất là 1atm (đktc) thì thể tích đó là 22,4 lít (dm3)
 Ở nhiệt độ thường là 200C & áp suất là 1atm thì thể tích đó là 24 lít.
2/ Chuyển đổi giữa khối lượng, thể tích và lượng chất:
2.1/. Công thức chuyển đổi giữa lượng chất (n) & khối lượng chất (m):
n = m : M
	Với M là khối lượng mol của chất.
2.2/. Áp dụng: a/. Tính số mol có trong 32g Cu?
 Ta có : mCu = 32g.
 Cu = 64 đvc => Mcu = 64g. 
– Giải : a/ nCu = mCu : MCu = 32 : 64 = 0,5 (mol)
 	b/. Tính khối lượng mol của hợp chất A, biết rằng 0,125 mol chất này có khối lượng là 12,25g?
 	MA = mA : nA = 12,25 : 0,25 = 98(g)
2.3/.Chuyển đổi giữa lượng chất & thể tích của chất khí (V) ở (đktc):
 a) Công thức:
mol
 b).Áp dụng:
* Tính thể tích ở đktc của: 0,175 mol CO2; 1,25 mol H2; 3 mol N2. - Giải: 
 *x 22,4 = 0,175 x 22,4 = 3,92(l)
 *x 22,4 = 1,25 x 22,4 = 28(l)
 *x 22,4 = 3 x 22,4 = 67,2(l)
 * Nếu hai chất khí khác nhau mà có thể tích bằng nhau (đo cùng nhiệt độ và áp suất) thì chúng có cùng số mol chất & có cùng số phân tử. 
 * Thể tích mol chất khí phụ thuộc vào nhiệt độ & áp suất của chất khí.
3/ Tỷ khối của chất khí: 
 3.1/. Công thức tính tỉ khối của khí A đối với khí B để biết được khí A nặng hơn hay nhẹ hơn khí B
 3.2/. So sánh khối lượng mol của A & không khí để biết khí A nặng hơn hay nhẹ không khí.
4/ Tính theo công thức hóa học:
4.1/ .Biết CTHH của hợp chất, xác định thành phần phần trăm về khối lượng của các nguyên tố hóa học tạo nên chất. - Gồm 3 bước:
 	1, Tìm khối lượng mol của hợp chất:
 	2, Tìm số mol nguyên tử của mỗi nguyên tố có trong hợp chất.
 	3, Tìm thành phần phần trăm về khối lượng mỗi nguyên tố trong hợp chất.
 Ví dụ : Tính thành phần phần trăm về khối lượng mỗi nguyên tố trong hợp chất Fe2O3 (Sắt (III) oxit)? 
 	Giải: = 56 . 2 + 16 . 3 = 160 (g)
 	Có 2 mol Fe & 3 mol O trong 1 mol Fe2O3
 	 Thành phần phần trăm về khối lượng mỗi nguyên tố trong hợp chất Fe2O3 là:
	 % Fe = . 100% = = 70%
 	 hoặc %O = 100% - %Fe= 100%- 70% = 30%
 4.2/.Biết thành phần các nguyên tố, xác định CTHH của hợp chất:
 Ví dụ: Một hợp chất có thành phần % về khối lượng mỗi nguyên tố là:% Cu = 40; % S = 40 & % O = 20 Hãy xác định CTHH của hợp chất, biết khối lựơng mol là 160g.
 Giải: + Khối lượng mỗi nguyên tố trong hợp chất là:
 	 mO = 160 - (64+32) = 64(g)
	 + Số mol nguyên tử mỗi nguyên tố trong hợp chất là:
 	 nCu = 64: 64 = 1(mol)
 	 nS = 32: 32 = 1(mol)
 	 nCu = 64: 16 = 4(mol)
 	+Một phân tử hợp chất có 1 nguyên tử Cu, 1 nguyên tử S & 4 nguyên tử O.CTHH của chất: CuSO4
5/ Tính theo phương trình hóa học: 
Tóm tắt đề:
CaCO3 à CaO + CO2
Hướng dẫn HS:
Muốn tìm = ?
Áp dụng CT : = n. = ?
Nhưng nCaO = (PTHH)
Ta phải đi tìm 
Giải : Số mol CaCO3 có trong 50 g là
Viết phương trình hóa học
 CaCO3 à CaO + CO2
 1 mol 1 mol 1 mol
 0,5 mol 0,5 mol 0,5 mol
Khối lượng CaO thu được là :
 mCaO = nCaO . MCaO = 0,5 . 56 = 2,8(g)
CHƯƠNG IV: OXI, KHÔNG KHÍ
1/ Tính chất của oxi:
1.1/. Tính chất vật lí của Oxi:
 	Khí Oxi là một chất khí không màu, không mùi, ít tan trong nước, nặng hơn khôngkhí; hóa lỏng ở -1830C, Oxi lỏng có màu xanh nhạt.
1.2/. Tính chất hóa học của Oxi:
 a)Tác dụng với phi kim:
 	+ Với lưu huỳnh: Lưu huỳnh cháy trong không khí hoặc trong Oxi với ngọn lửa nhỏ, có màu xanh nhạt, tạo ra khí Lưu huỳnhđioxit (SO2) & rất ít Lưu huỳnh trioxit (SO3).
	 PTHH: S + O2 SO2
 	 (r) (k) (k)
 	 + Với Photpho: Phôtpho cháy mạnh trong không khí với ngọn lửa sáng chói, tạo ra bột khói trắng tan được trong nước. Bột trắng đó là Điphôtphopentaoxit P2O5
 	PTHH: 	 4P + 5O2 2P2O5
 	 (r) (k) (r)
b)Tác dụng với kim loại: Sắt cháy trong không khí hoặc trong Oxi sáng chói, không có ngọn lửa, không có khói, tạo ra các hạt nhỏ nóng chảy, màu nâu là sắt(II, III) oxit Fe4O4 (sắt từ oxit)
	PTHH: 	3Fe (r) + 2O2 (k) Fe3O4 (r)
Tác dụng với hợp chất: Khí Metan cháy trong không khí hoặc trong Oxi tỏa nhiều nhiệt:
 	 PTHH: CH4 (k) + 2O2 (k) CO2 (k) + 2H2O + Q
 	 Khí Oxi là một đơn chất phi kim rất hoạt động, đặc biệt là ở nhiệt độ cao, nó dễ dàng tham gia PỨ với nhiều kim loại, phi kim và hợp chất. Trong các hợp chất, nguyên tố Oxi luôn có hóa trị II.
2/. Oxit là một hợp chất tạo bởi hai nguyên tố, trong đó có một nguyên tố là Oxi. 
 Ví dụ : Đồng (II) oxit CuO ; Cacbonđioxit CO2
 a). Công thức hóa học: 
 b) Phân loại oxit :
Oxit axit
Oxit bazơ
Định nghĩa
Thường là oxit của phi kim và tương ứng là một axit.
Là một oxit kim loại và tương ứng là một bazơ
Ví dụ 
SO2 tương ứng với axitsunfurơ H2SO3
N2O5 tương ứng với axitnitric HNO3
 CO2 tương ứng với axitcacbonic H2CO3 
 P2O5 tương ứng với axitphotphoric H3PO4
Na2O: tương ứng là Natrihiđroxit NaOH.
CaO: tương ứng là Canxihiđroxit Ca(OH)2 . 
CuO: tương ứng là Đồng(II)hiđroxitCu(OH)2
MgO: ---------------Magiehidro Mg(OH)2 
Cách gọi tên
 Tên oxit = Tên nguyên tố+oxit
Oxit axit
Oxit bazơ
Cách gọi tên
 *Nếu phi kim có nhiều hóa trị: 
Tên oxit axit =Tên phi kim + 
(có tiền tố chỉ số ntử Pk)(có tiền tố chỉ số ntử O) + oxit 
 Vd: CO: Cacbon mono oxxit
 SO2: Lưu huỳnh đioxit
 SO3: Lưu huỳnh trioxit
 P2O5: Đi phôtpho pentaoxit
 *Nếu kim loại có nhiều hóa trị thì: 
Tên oxit bazơ = Tên k.lọai + (hóa trị) + oxit
Vd: FeO: Sắt (II) oxit.
 Fe2 O3 : Sắt (III) oxit
 HgO: Thủy ngân oxit.
CHƯƠNG V: HI ĐRO, NƯỚC
1/ Hiđro:
1.1/.Tính chất vật lí: Hiđro là một chất khí không màu, không mùi, không vị, nhẹ nhất trong các chất khí, tan rất ít trong nước.
1.2/.Tính chất hóa học:
+ Tác dụng với Oxi: 	 PTHH: 2H2 + O2 2H2O
 + Tác dụng với Đồng (II) oxit: PTHH: H2 + CuO Cu + H2O 
 *Khí H2 đã chiếm nguyên tố oxi trong hợp chất CuO. H2 có tính khử (khử Oxi). 
2/ Phản ứng oxi hóa – khử:
 2.1/. Sự khử và sự oxi hóa:
+ Sự khử là sự tách Oxi khỏi hợp chất : 	PỨHH H2 + CuO Cu + H2O (1)
 	 Ở (1) đã xảy ra quá trình tách nguyên tử Oxi ra khỏi hợp chất CuO: Sự khử.
+ Sự oxi hóa là sự tác dụng của Oxi với chất khác. Ở (1): Sự oxi hóa H2 tạo ra H2O. 
 2.2/. Chất khử và chất oxi hóa:
 	 * Chất khử là chất chiếm Oxi của chất khác .
	 * Chất oxi hóa là chất nhường Oxi cho chất khác.
 + Trong PỨ của O2 với chất khác, bản thân O2 là chất oxi hóa. 
 2.3/. Phản ứng oxi hóa - khử:
 Sự oxi hóa H2 tạo ra H2O. 
 Sự khử CuO thành Cu. H2 + CuO Cu + H2O 
 Chất khử Chất oxi hóa
 + Sự khử và sự oxi hóa là hai quá trình tuy trái ngựơc nhau nhưng xảy ra đồng thời trong một PỨHH.
 + Phản ứng oxi hóa - khử là PỨHH trong đó xảy ra đồng thời sự khử và sự oxi hóa.
3/ Một số loại phản ứng hóa học:
Tên phản ứng
Định nghĩa
Ví dụ
Phản ứng hóa hợp
 Là phản ứng hóa học trong đó chỉ có một chất mới được sinh ra từ hai hay nhiều chất ban đầu.
 4P + 5O2 2P2O5
Phản ứng tỏa nhiệt
là phản ứng có sinh nhiệt trong quá trình phản ứng
CH4 (k)+2O2 (k) CO2 (k)+2H2O (h)+ Q
Phản ứng phân hủy
Là phản ứng hóa học trong đó từ một chất sinh ra hai hay nhiều chất mới.
CaCO3CaO + CO2
Phản ứng thế
 Là PỨHH giữa đơn chất & hợp chất, trong đó nguyên tử của đơn chất thay thế nguyên tử của một nguyên tố trong hợp chất.
Fe + CuCl2 à FeCl2 + Cu
Mg + H2SO4 à MgSO4 + H2
Phản ứng oxi hóa - khử
là PỨHH trong đó xảy ra đồng thời sự khử và sự oxi hóa.
 H2 + CuO Cu + H2O 
Chất khử Chất oxi hóa
4/ Nước :
4.1/ Tính chất vật lí:
 - Là chất lỏng không màu, không mùi , không vị, sôi ở 1000C (p=1atm hay 760 mmHg), hóa rắn ở 00C, khối lượng riêng ở 40C là 1g/ml hay 1kg/ lít
 - Nước có thể hòa tan được nhiều chất : rắn, lỏng, khí.
 4.2/ Tính chất hóa học:
 a, Tác dụng với kim loại: Nứơc có thể hòa tan một số kim loại như: K, Na, Ba, Ca ở nhiệt độ thường để tạo ra bazơ (hiđroxit) và khí H2.
 PTHH: 2Na (r)+ 2H2O(l) à 2NaOH(dd) + H2(k)
 Natri hiđroxit
 b, Tác dụng với oxit bazơ: Nứơc có thể tác dụng với một số oxit bazơ như: K2O, Na2O, BaO, CaO ở nhiệt độ thường để tạo ra bazơ (hiđroxit).
 PTHH: Na2O (r) + H2O (l) à 2NaOH(dd)
 Natri hiđroxit
 	 CaO (r) + H2O (l) à Ca(OH)2 (dd)
 Canxi hiđroxit
 c/, Tác dụng với oxit axit: Nước có thể tác dụng với các oxit axit tạo ra axit tương ứng.
 PTHH: H2O(l) + SO3 (k) à H2SO4 (dd)
 Axit Sunfuric
 	H2O (l) + N2O5 (k) à 2HNO3 (dd)
 Axit Nitơric
Axit
Bazơ
Muối
Định nghĩa
Phân tử axit gồm có một hay nhiều nguyên tử H liên kết với gốc axit, các nguyên tử H có thể thay thế bằng các nguyên tử kim loại.
 Phân tử bazơ gồm có một nguyên tử kim loại liên kết với một hay nhiều nhóm hiđroxit (-OH)
 Phân tử muối gồm có một hay nhiều nguyên tử kim loại liên kết với một hay nhiều gốc axit.
Công thức hóa học
Hx X : Với X là gốc axit.
 x có số trị bằng hóa trị của gốc axit.
M(OH)m : với M là kim loại
 m có số trị bằng hóa trị của kim loại 
MxXm : với M là kim loại
 X là gốc axit
Phân loại 
a, Axit không có oxi:
ví dụ : HCl, HF, H2S
b, Axit có oxi:
ví dụ: H2SO4 ; HNO3 ; H3PO4 
a/ Ba zơ tan được trong nước gọi là kiềm.
Ví dụ: NaOH; KOH; 
 Ca(OH)2; Ba(OH)2
b/ Bazơ không tan trong nước. Ví dụ Fe(OH)2; Al(OH)3 ; Cu(OH)2 ...
a, Muối trung hòa:
 Là muối mà trong gốc axit không có H có thể thay thế bằng nguyên tử kim loại.
 Ví dụ: Mg3(PO4)2; ZnSO4.
b, Muối axit:
 Là muối mà trong đó gốc axit còn có H chưa được thay thế bằng nguyên tử kim loại.
 *Hóa trị của gốc axit bằng số nguyên tử H đã được thay thế bằng nguyên tử kim loại.
 Vd: NaHCO3: ==> - HCO3
 CaHPO4: ==> = HPO4
Tên gọi 
a, Axit không có oxi:
Tên axit = Axit + tên phi kim 
 + hiđric
Ví dụ : 
HCl: Axit Clohiđric
HF : Axit Flohiđric
H2S : Axit Sunfuhiđric
b, Axit có oxi: 
Tên axit = Axit + tên phi kim 
 + (r)ic
Ví dụ:
H2SO4 : Axit Sunfu ric
HNO3 : Axit Nitơ ric
H2SO3 : Axit Sunfu rơ
H3PO4 : Axit Photpho ric
H2CO3 : Axit Cacbonic
Tên bazơ = Tên kim loại 
 + (hóa trị) 
 + hiđroxit
Ví dụ:
NaOH: Natri hiđroxit
Fe(OH)2: Sắt (II) hiđroxit
Fe(OH)3: Sắt (III) hiđroxit
Al(OH)3: Nhôm hiđroxit
Cu(OH)2: Đồng hiđroxit
Tên muối = Tên kim loại 
 + (hóa trị) 
 + tên gốc axit
- Gốc axit Cl có tên (clorua
NaCl : Natri clorua;
MgCl2: Magie clorua;
FeCl2 : Sắt (II) clorua;
- Gốc SO4 có tên  sunphat
Fe2(SO4)3 : Sắt (III) sunphat
Na2SO4 : Natri sunphat
- Gốc SO3 có tên (sunpit
Fe2(SO3)3 : Sắt (III) sunpit
Na2SO3 : Natri sunpit
Tên muối axit Thêm tiền tố chỉ số nguyên tử H trước gốc axit.
Mg(H2PO4)2: Magie đihiđro photphat
CHƯƠNG VI: DUNG DỊCH
1/ Dung dịch: 
Dung môi là chất có khả năng hòa tan chất khác để tạo thành dung dịch.
Chất tan là chất bị hòa tan trong dung môi.
Dung dịch là hỗn hợp đồng nhất của dung môi & chất tan.
Ví dụ : cho 1 thìa đường hòa tan trong nước tạo thành nước đường.
	Ta có : đường là chất tan;
	Nước là dung môi ; 
	Nước đường là dung dịch
Dung dịch chưa bão hòa là dung dịch có thể hòa tan thêm chất tan.
Dung dịch bão hòa là dung dịch không thể hòa tan thêm chất tan.
2/ Độ tan của một chất trong nước :
2.1/. Chất tan & chất không tan:
	Có chất không tan trong nước. Ví dụ: cát, bột gạo, đá, dầu ăn, ... 
	Có chất tan trong nước. Như muối ăn, đường, rượu, 
	Có chất tan nhiều trong nước. Như rượu, đường, 
	Có chất tan ít trong nước. Như không khí, muối ăn, 
2.2/, Tính tan trong nước của một số axit, bazơ, muối:
 * Axit: hầu hết axit tan được trong nước, trừ H2SiO3 (Axit silixic)
 * Bazơ: chỉ có KOH, NaOH, Ba(OH)2 tan trong nước, Ca(OH)2 ít tan; các ba zơ còn lại không tan.
 * Muối:
 	a, Các muối của Na, K đều tan.
 	 b,Các muối Nitrat đều tan.
 	c, Muối clorua: chỉ có bạc clorua (AgCl) không tan;
	d/ Muối sunfat phần lớn tan được có BaSO4; PbSO4 không tan (Xem bảng tính tan trang 156-H8)
2.3/. Độ tan của một chất trong nước:
 Độ tan của một chất trong nước là số gam chất tan tan được trong 100g nước để tạo thành dung dịch bão hòa ở một nhiệt độ xác định.
 Vd: Ở 250C độ tan của đường là 204g, nghĩa là ở 25 o C, 100g nước hòa tan tối đa 204g đường tạo ra dung dịch bão hòa.
 Những yếu tố ảnh hưởng đến độ tan:
 	a, Độ tan của chất rắn tăng khi nhiệt độ tăng.
 	b, Độ tan của chất khí sẽ tăng nếu giảm nhiệt độ & tăng áp suất.
3/ Nồng độ dung dịch:
3.1/ Nồng độ phần trăm (C%) của một dung dịch cho ta biết số gam chất tan có trong 100g dung dịch.
 Công thức:
 Trong đó: mct là khối lượng chất tan.
 mdd là khối lượng dung dịch.
 mdd = mct + mnước
Áp dụng: 1, Hòa tan 15g NaCl vào 45g H2O. Tính C% của dung dịch?
 Giải: 
 = 15 + 45 = 50(g)
 2,Tính khối lượng H2SO4 có trong 150g dung dịch H2SO4 14%?
 Giải: Khối lượng H2SO4 có trong 150g dung dịch H2SO4 14%:
 3, Tính C% của dung dịch bão hòa muối ăn ở 200C biết SNaCl =36g?
 Giải: Ở 200C, 36g NaCl tan trong 100g nước tạo ra 136g dung dịch bão hòa.
 Hay: => 136g DDBH có 36g NaCl.
 100g DDBH có x g NaCl.
 Vậy: 
 3.2/ Nồng độ mol (CM) của dung dịch là số mol chất tan có trong một lít dung dịch.
 Công thức:
 Trong đó: n là số mol chất tan.
 V là thể tích dung dịch (lít)
 Áp dụng: 1, Trong 200ml dd CuSO4 có hòa tan 16g CuSO4. Tính nồng độ mol của dung dịch?
 Giải: 200 ml = 0,2 lít
 CM == 0,5 (mol/lít) hay (M)
 2, Trộn 2l dd đường 0,5 M với 3l dd đường 1 M. Tính CM của dd đường thu được?
 Giải: V1 = 2 lít; C1 = 0,5 M ; V2 = 3 lít ; C2 = 1M. Tính 
 n1 = CM . V = 0,5 . 2 = 1(mol) 
 n2 = CM . V = 1 . 3 = 3(mol) 
 3, Tính số gam chất tan cần dùng để pha chế 2,5l dung dịch NaCl 0,9M?
 Giải: Vdd = 2,5 l; CM = 0,9 M. Tính mct = ?
 nNaCl = 2,5 . 0,9 = 2,25 (mol)
 mNaCl = 2,25 . 58,5 = 131,625(g)
 Vậy, cần 131,625g NaCl để pha chế thành 2,5l dung dịch NaCl 0,9M. 
MỘT SỐ ĐỀ KIỂM TRA 45 PHÚT HÓA 8
 TRƯỜNG THCS XUÂN CẨM
BÀI KIỂM TRA SỐ 3
Môn: HOÁ HỌC – Lớp 8 
Thời gian làm bài: 45 phút
Họ và tên học sinh: .................................................... Lớp: 8..
Điểm
Lời phê của giáo viên
Phần I. Trắc nghiệm (4,0 điểm)
Hãy khoanh tròn vào câu trả lời đúng nhất.
Câu 1. Người ta thu khí oxi bằng phương pháp đẩy nước là do khí oxi có tính chất sau:
A. Nặng hơn không khí 	B. Tan nhiều trong nước
C. Ít tan trong nước 	 	D. Khó hóa lỏng
Câu 2. Điều khẳng định nào sau đây là đúng, không khí là:
A. Một hợp chất B. Một hỗn hợp C. Một đơn chất D. Một chất.
Câu 3. Phản ứng hoá học có xảy ra sự oxi hoá là:
A. 4NH3 + 5O2 4NO + 6H2O 	B. Na2O + H2O 2NaOH	
C. CaCO3 CaO + CO2 D. Na2SO4 + BaCl2 BaSO4 + 2NaCl
Câu 4. Nhóm công thức nào sau đây biểu diễn toàn oxit
A. CuO, CaCO3, SO3 	C. FeO; KCl, P2O5
B. N2O5 ; Al2O3 ; SiO2	 D. CO2 ; H2SO4 ; MgO
Câu 5. Những chất được dùng để điều chế oxi trong phòng thí nghiệm là:
A. KClO3 và KMnO4 .	B. KMnO4 và H2O. 
C. KClO3 và CaCO3 . 	D. KMnO4 và không khí.
Câu 6. Phản ứng nào dưới đây là phản ứng hóa hợp.
A. CuO + H2 Cu + H2O 	B. CO2 + Ca(OH)2 CaCO3 + H2O. 
C. 2KMnO4 K2MnO4 + MnO2 + O2 	D. CaO + H2O Ca(OH)2 .
Câu 7. Khi phân hủy 122,5g Kaliclorat KClO3 (có xúc tác) thể tích khí oxi thu được là
A. 48,0 (l) 	 B. 24,5 (l) 	 C. 67,2 (l)	 D. 33,6 (l) 
Câu 8. Cho 13,5g kim loại nhôm tác dụng với 8,96 lít khí oxi ở đktc. Khối lượng của nhôm oxit sau khi phản ứng kết thúc là:
A. 49,25 g ; 	B. 79,0 g ; 	 C. 25,5 g ; 	 D. 39.5 g
Phần II. Tự luận (6,0 điểm)
Câu 1 (3,0 điểm). Điền công thức hoá học và tên gọi vào ô trống trong bảng sau:
Nguyên tố
K(I)
S(VI)
C(IV)
Fe(II)
P(V)
Al(III)
CTHH của oxit
Tên gọi
Câu 2 (3,0 điểm). Đốt cháy hoàn toàn 1,24 gam photpho trong khí oxi tạo thành điphotpho pentaoxit.
Viết phương trình hoá học của phản ứng xảy ra.
Tính khối lượng điphotpho pentaoxit được tạo thành.
Tính thể tích khí oxi (ở đktc) đã tham gia phản ứng.
(Cho biết: P = 31; O = 16)
Đáp án - Biểu điểm.
Trắc nghiệm (4,0 điểm)
Mçi câu ®óng: 0,5 ®iÓm
Câu
1
2
3
4
5
6
7
8
Đáp án
C
B
A
B
A
D
D
C
II. Tự luận (6điểm).
Câu 1(3,0 ®iÓm).
Mçi tr­êng hîp ®óng: 0,5 ®iÓm
Nguyên tố
K
S(VI)
C(IV)
Fe(II)
P(V)
Al
CTHH của oxit
K2O
SO3
CO2
FeO
P2O5
Al2O3
Tên gọi
Kali oxit
Lưu huỳnh
đi oxit
Cacbon
đi oxit
Sắt(II)oxit
Đi photpho
penta oxit
Nhôm oxit
Câu 2: (3,0 ®iÓm).
Ph­¬ng tr×nh hãa häc:
4P + 5O2 2P2O5	 	0,5®iÓm
b) 	 	0,5®iÓm
 Theo PTHH: 
	1,®iÓm
c)
	1,®iÓm
 Đề A
Câu 1 :(2 điểm) Lập phương trình hóa học từ sơ đồ phản ứng .
 a/. Na + O2 Na2O b/. P + O2 P2O5 
 c/. Al(OH)3 Al2O3 + H2O d/. CaCO3 CaO + CO2 
Câu 2 :(3điểm) Viết phương trình thể hiện sư oxi hóa của kali, metan, đồng; nhôm. 
Cho biết phản ứng nào là phản ứng hoá hợp 
Câu 3 : (2 điểm) a./Viết 2 phương trình điều chế oxi trong pḥòng thí nghiệm? 
 b/ Xác định oxit axit; Oxit bazơ trong các oxit sau và gọi tên:
 P2O5, Fe2O3, CO2, CaO
Câu 4 : (2 điểm) Trong pḥòng thí nghiệm người ta điều chế oxit sắt từ (Fe3O4) bằng cách dùng oxi, oxi hóa sắt ở nhiệt độ cao; thu được 11,6 oxit sắt từ (Fe