Giáo án lớp 8 môn Vật lí - Tuần 28 - Tiết 27 : Đối lưu - Bức xạ nhiệt

Ngày soạn: 10/03/2013 Tuần 28
Ngày dạy: 13/03/2013
Tiết 27 : ĐỐI LƯU - BỨC XẠ NHIỆT
“ lồng ghép GDBVMT vào hoạt động 2 và 3”
I/ Mục tiêu:
1/ Kiến thức: 
- Tìm được ví dụ minh hoạ về sự đối lưu
- Tìm được ví dụ minh hoạ về bức xạ nhiệt
2/ Kỹ năng: - Vận dụng được kiến thức về đối lưu, bức xạ nhiệt để giải thích một số hiện tượng đơn giản.
3/ Thái độ: - Tập trung, tích cực trong học tập
II/ Chuẩn bị: 
 * Đối với GV:
 - TN hình 23.1, 23.3, 23.4, 23.5 SGK.
 - Hình 23.6 phóng to.
 * Mỗi nhóm HS
 - Dụng cụ TN hình 23.2
III/ Tổ chức hoạt động dạy và học
Điều khiển của GV
Hoạt động tương ứng của HS
* Hoạt động 1: Kiểm tra bài cũ và tổ chức tình huống học tập (7’)
1/ Kiểm tra bài cũ: 
+ HS1: So sánh tính dẫn nhiệt của chất rắn, lỏng và khí. Chữa bài tập 22.1, 22.3
+ HS2: Chữa bài tập 22.2, 22.5
2/ Tổ chức tình huống học tập:
- GV: Giải thích tại sao khi muốn đun nóng các chất lỏng và chất khí, người ta phải đun từ phía dưới ?
- GV: để biết được tại sao thì chúng ta cùng tìm hiểu trong tiết hôm nay
* Hoạt động 2: Tìm hiểu hiện tượng đối lưu(15’)
- GV hướng dẫn làm TN 23.2 theo nhóm. Theo từng bước.
+ Lắp đặt TN theo hình 23.2.
+GV có thể dùng thìa thuỷ tinh nhỏ, múc hạt thuốc tím đưa xuống đáy cốc thuỷ tinh cho từng nhóm.
GV: Hướng dẫn các nhóm HS lắp và làm TN H.23.2, từ đó quan sát hiện tượng và trả lời C1, C2, C3
 Điều khiển lớp thảo luận câu trả lời C1, C2, C3
GV thông báo: sự truyền nhiệt năng nhờ tạo thành các dòng như trong TN trên gọi là sự đối lưu.
GV giới thiệu đối lưu cũng xảy ra ở chất khí. 
Đèn kéo quân hoạt động được là do sự đối lưu của chất khí
Yêu cầu HS tìm thí dụ về sự đối lưu 
- GV thông báo: 
+ Sự đối lưu trong khí quyển có tác dụng điều hòa nhiệt độ khí quyển. 
+ Sự thông gió: Trong các bếp lò hay các lò cao, người ta dùng ống khói để tạo ra dòng đối lưu. Không khí trong lò bị đốt nóng theo ống khói bay lên. Không khí lạnh ở ngoài lùa vào cửa lò. Nhờ đó lò luôn có đủ không khí để đốt cháy nhiên liệu.
GV giới thiệu và làm TN như H.23.3 cho HS quan sát và hướng dẫn trả lời câu C4
 Cho HS thảo luận câu C5, C6.
- GV nhận xét chốt lại
*Tích hợp GDBVMT :
-Sống và làm việc lâu trong phòng kín không có đối lưu sẽ cảm thấy oi bức khó chịu, do đó tại nhà máy, nhà ở nơi làm việc cần phải có sự lưu thông không khí như: nhà ở cần phải có cửa sổ, cửa thông gió, nhà máy phải có ống khói .để tao sự lưu thông không khí 
*Hoạt động 3: Tìm hiểu về bức xạ nhiệt (10’)
- GV tổ chức tình huống: Trái Đất được bao bọc bởi lớp khí quyển và khoảng chân không. Vậy năng lượng từ Mặt Trời truyền xuống TĐ bằng cách nào?
GV ghi câu trả lời của HS vào gốc bảng.
GV làm TN như H.23.4, 23.5 cho HS quan sát.
Hướng dẫn HS trả lời C7, C8, C9 và tổ chức thảo luận ở lớp về các câu trả lời
GV nêu định nghĩa bức xạ nhiệt và khả năng hấp thụ tia nhiệt.
GV: Trở lại câu hỏi đặt ra ở tình huống cho HS thấy MT không thể truyền nhiệt đến TĐ bằng dẫn nhiệt và đối lưu mà là bức xạ nhiệt -> truyền được trong chân không
*Tích hợp GDBVMT : Nhiệt truyền từ MT qua các cửa kỉnh làm nóng không khí trong nhà và các vật trong phòng
? Tại các nước lạnh làm sao để giữ ấm cho nhà?
? Tại các nước xứ nóng làm sao để làm mát nhà?
* Hoạt động 4: Vận dụng(8’)
GV: hướng dẫn HS trả lời các câu hỏi C10, C11, C12 và tổ chức cho HS thảo luận các câu trả lời
*Hoạt động 5: Củng cố và dặn dò(5’)
 - GV: + Đối lưu là gì ? Cho ví dụ minh họa?
 + Bức xạ nhiệt là gì ? Cho ví dụ minh họa?
 GV yêu cầu HS đọc “có thể em chưa biết” và giới thiệu cho HS thấy cách giữ nhiệt của phích (bình thủy)
- GV HDVN:
+ Học ghi nhớ; làm các BT trong SBT
+ Xem trước bài: Công thức tính nhiệt lượng
- Lớp trưởng báo cáo sĩ số.
- 2 HS trả lời câu hỏi của GV.
- Các HS khác lắng nghe, nêu nhận xét.
- HS trả lời
I- Đối lưu:
1/Thí nghiệm: H.23.2
- Các nhóm tự phân công các bạn trong nhóm mình lắp đặt TN.
- Làm TN theo hướng dẫn của GV --> Quan sát hiện tượng xảy ra khi đun nóng ở đáy cốc thuỷ tinh phía đặt thuốc tím.
2.Trả lời câu hỏi :
- Thảo luận câu trả lời C1, C2, C3.
C1 : Di chuyển thành dòng
C2 : Lớp nước ở dưới nóng lên trước, nở ra, trọng lượng riêng của nó trở nên nhỏ hơn trọng lượng riêng của lớp nước lạnh ở trên. Do đó lớp nước nóng nổi lên còn lớp nước lạnh chìm xuống tạo thành dòng đối lưu
C3 : Nhờ nhiệt kế
- HS: lắng nghe
*Đ/N: Đối lưu là sự truyền nhiệt bằng nhờ tạo thành dòng chất lỏng hoặc chất khí. Đó là hình thức truyền nhiệt chủ yếu của chất lỏng và chất khí.
- HS: Khi đun nước, ta thấy có dòng đối lưu chuyển động từ dưới đáy bình lên trên mặt nước và từ trên mặt nước xuống đáy bình,
3.Vận dụng : 
 HS quan sát và trả lời câu C4
C4 : Khi đốt ngọn nến, không khí ở bên ngọn nến nóng lên, nở ra và bay lên. Do sự đối lưu, không khí bên nén hương lạnh hơn nên đi xuống dưới, đồng thời kéo theo khói hương vòng qua khe hở giữa miếng bìa ngăn và đáy cốc rồi đi lên phía ngọn nến.
- HS: thảo luận câu C5,C6
C5 : Để phần ở dưới nóng lên trước đi lên, phần ở trên chưa được nung nóng đi xuống tạo thành dòng đối lưu 
C6 : Không.chân không và chất rắn không thể tạo ra dòng đối lưu
II- Bức xạ nhiệt:
1/Thí nghiệm
- HS: đưa ra các phương án trả lời
- HS quan sát và trả lời C7, C8, C9
2.Trả lời câu hỏi
C7 : Không khí trong bình nóng lên và nở ra
C8 : Không khí trong bình lạnh đi. Miếng gỗ đã ngăn không cho nhiệt truyền từ đèn sang bình. Điều này chúng tỏ mhiệt được truyền từ đèn đến bình theo đường thẳng.
C9 : Không phải dẫn nhiệt vì không khí dẫn nhiệt kém, cũng không phải đối lưu vì nhiệt được truyền theo đường thẳng.
- HS: lắng nghe và trả lời
- Bức xạ nhiệt là sự truyền nhiệt bằng các tia nhiệt đi thẳng. Bức xạ nhiệt có thể xảy ra cả ở trong chân không.
- Khả năng hấp thụ tia nhiệt của vật phụ thuộc vào tính chất của bề mặt. Vật có bề mặt càng xù xì và màu càng sẫm thì hấp thụ tia nhiệt càng nhiều.
- HS: trả lời
III-Vận dụng:
 HS thảo luận các câu trả lời
C10: để tăng khả năng hấp thụ các tia nhiệt.
C11: để giảm sự hấp thụ các tia nhiệt.
 C12: 
+Chất rắn: dẫn nhiệt
+Chất lỏng và chất khí: đối lưu.
+Chân không: bức xạ nhiệt
- HS: trả lời các câu hỏi
Đọc “Có thể em chưa biết”
IV/ Những vấn đề cần rút kinh nghiệm: