Đề thi chọn học sinh giỏi tỉnh Nghệ An lớp 11 cấp THPT năm học 2015 – 2016 môn thi: Hóa học - Bảng B

SỞ GD&ĐT NGHỆ AN
Đề chính thức
KỲ THI CHỌN HỌC SINH GIỎI TỈNH LỚP 11
CẤP THPT NĂM HỌC 2015 – 2016
 Môn thi: HÓA HỌC - BẢNG B
Thời gian: 150 phút ( không kể thời gian giao đề)
 Cho: H = 1, C = 12, O = 16, N = 14, Cl =108, Br = 80, Na =23, Ba = 137, Fe = 56.
Câu 1. (5 điểm)
1. Mỗi trường hợp sau viết 1 phương trình phản ứng (dạng phân tử):
a. Cho Ba(OH)2 dư tác dụng KHCO3 b. Cho CO2 dư tác dụng dung dịch NaOH
c. Cho NaOH tác dụng với Ca(HCO3)2 dư d. 2 mol H3PO3 vào dung dịch chứa 3 mol KOH
2. Nguyên tử X có cấu hình electron lớp ngoài cùng là 3sx, nguyên tử Y có cấu hình electron lớp ngoài cùng là 4s24py. Tổng số electron lớp ngoài cùng của 2 nguyên tử bằng 9. 
 Viết cấu hình electron của nguyên tử X, Y. Từ đó, xác định vị trí của X, Y trong bảng HTTH.
3. Cho hỗn hợp gồm Mg, SiO2 vào bình kín (không có không khí). Nung nóng bình cho tới khi khối lượng từng chất trong bình không đổi thu được hỗn hợp chất rắn A. 
a. Xác định các chất có trong hỗn hợp A
b. Viết các phương trình phản ứng xẩy ra trong thí nghiệm trên và khi cho A vào dung dịch HCl.
Câu 2. ( 5 điểm)
1. Trong phòng thí nghiệm có sẵn các chất: KMnO4, MnO2, CaCl2, NaCl, H2SO4 đặc, dụng cụ và điều kiện cần thiết có đủ. Trộn trực tiếp từ 2 hoặc 3 chất trên. Có bao nhiêu cách trộn để thu được:
 a. khí hidroclorua b. khí Clo
 Viết các phương trình phản ứng.
2. Cho biết độ điện ly của CH3COOH trong dung dịch thay đổi như thế nào (có giải thích) khi:
Thêm nước vào c. Thêm 1 ít CH3COONa rắn vào
Sục 1 ít khí HCl vào d. Thêm 1 ít NaOH rắn vào
3. Dùng hình vẽ mô tả thí nghiệm điều chế và thử tính khử của etilen trong phòng thí nghiệm. 
 Viết phương trình phản ứng.
Câu 3.(5 điểm)
1. Hỗn hợp M gồm hai muối A2CO3 và AHCO3. Chia 67,05 gam M thành ba phần bằng nhau: 
- Phần 1: tác dụng hoàn toàn với dung dịch Ba(OH)2 dư, thu được 53,19 gam kết tủa. 
- Phần 2: tác dụng hoàn toàn với dung dịch BaCl2 dư, thu được 11,82 gam kết tủa. 
- Phần 3: tác dụng tối đa với V ml dung dịch KOH 2 M. 
 Tính giá trị của V và viết phương trình phản ứng xẩy ra (dạng ion) trong từng thí nghiệm trên. 
2. Cho hỗn hợp X gồm Ba, Na2O vào nước thu được 500 ml dung dịch X có pH =13 và 0,112 lít khí H2 (đktc). Tính khối lượng từng chất trong X.
3. Cho m gam Fe vào dung dịch HNO3 loãng. Khi Fe tan hết thu được dung dịch A chỉ chứa 1 chất tan và 6,72 lít (đktc) khí NO (sản phẩm khử duy nhất).
 a. Cô cạn dung dịch A thu được bao nhiêu gam muối khan.
 b. Tính thể tích dung dịch HNO3 2 M đã dùng
 Câu 4. (5 điểm) 
1. Hỗn hợp khí A gồm metan và hợp chất X . Tỷ khối của X so với hiđro nhỏ thua 22. Đốt cháy hoàn toàn V lít A thu được sản phẩm gồm CO2 và H2O. Cho sản phẩm cháy hấp thụ hết vào dung dịch Ba(OH)2dư thấy tạo thành 70,92 gam kết tủa. Xác định công thức phân tử, viết công thức cấu tạo của X. Biết V lít A có thể tích đúng bằng thể tích của 11,52 gam khí O2 đo trong cùng điều kiện. 
2. Hỗn hỗn X gồm : C3H6, C2H2, H2 cho vào bình kín (có xúc tác Ni, không chứa không khí). Nung nóng m gam X trong bình đến phản ứng hoàn toàn thu được hỗn Y. Đốt cháy hoàn toàn Y cần V lít O2 (đktc) thu được hỗn hợp Z gồm khí và hơi . Cho Z lội từ từ qua bình đựng H2SO4 đặc dư thấy khối lượng bình tăng 3,96 gam. Biết hỗn hợp Y làm mất màu tối đa 50 ml dung dịch Br2 1M (dung môi CCl4). Cho 3,36 lít hỗn hợp X đi qua bình đựng dung dịch Br2 dư (dung môi CCl4) có 19,2 gam brom phản ứng.
a. Viết các phương trình phản ứng xảy ra b. Tính V 
 .............. Hết........
Họ và tên thí sinh:..Số báo danh:..............................
HƯỚNG DẪN CHẤM.
Câu 
NỘI DUNG
Điểm
Câu 1
1
Ba(OH)2 + KHCO3 → BaCO3 + KOH + H2O
CO2 + NaOH → NaHCO3
NaOH + Ca(HCO3)2 → CaCO3 + NaHCO3 + H2O
2 H3PO3 + 3KOH → K2HPO3 + KHPO3 + H2O
2 đ 
2
Theo gt: x+ 2+y = 9
x + y =7
+ x =1 => y = 6
CH e của: X: 1s22s22p63s1 => X: thuộc chu kỳ 3, nhóm IA.
CH e của Y: 1s22s22p63s23p63d104s24p6 => Y: thuộc chu kỳ 4, nhóm VIIIA
+ x = 2 => y =5
CH e của: X: 1s22s22p63s2 => X: thuộc chu kỳ 3, nhóm IIA.
CH e của Y: 1s22s22p63s23p63d104s24p5 => Y: thuộc chu kỳ 4, nhóm VIIA
1,5 đ
3
 SiO2 + 2Mg 2MgO + Si (1)
Có thể có: 2Mg + Si Mg2Si (2)
→Chất rắn A chứa: 
+ A tác dụng dung dịch HCl :
MgO + 2HCl → MgCl2 + H2 (3)
Mg2Si + 4HCl → 2MgCl2 + SiH4 (4)
Mg + 2HCl → MgCl2 + H2 (5)
Xác định các trường hợp A: 0,5 đ; pt (1) + (2); 0,5đ; 3 pt: (3-5): 0,5 đ.
Nếu chỉ viết được : 2 trong 3 pt từ 3-5 : cho 0,25 đ.
1,5 đ
2
1
Có 2 cách trộn tạo HCl:
NaCl tinh thể + H2SO4đặc NaHSO4 + HCl
( Na2SO4)
CaCl2 tinh thể + H2SO4đặc CaSO4 + 2HCl
Hs nêu được 2 cách trộn : cho 0,25 đ
Đúng mỗi pt cho: 0,25 đ
*Trong trường hợp hs không nêu 2 cách trộn mà viết đủ 2 pt: vẫn cho 0,75 đ
Có 4 cách trộn tạo Cl2:
 2NaCl + 2H2SO4 + MnO2 Na2SO4 + Cl2 + MnSO4 +2 H2O
5CaCl2 + 2H2SO4 + MnO2 CaSO4 + Cl2 + MnSO4 + 2H2O
2 điểm
Câu 2
1
10NaCl+ 8H2SO4 + 2KMnO4 → 5Na2SO4 + 5Cl2 + 2MnSO4 + K2SO4 + 8H2O
5CaCl2 + 8H2SO4 +2KMnO4 → 5Na2SO4 + 5Cl2 + 2MnSO4 +K2SO4 +8 H2O
Hs nêu được 4 cách trộn : cho 0,25 đ
Đúng mỗi pt cho: 0,25 đ x4pt =1 đ
*Trong trường hợp hs không nêu 4 cách trộn mà viết đủ 4 pt: cho điểm tối đa :1,25 đ
2
Trong dung dịch CH3COOH có CB: CH3COOH CH3COO- + H+ (1)
a. Thêm H2O vào: độ điện ly Tăng
b. Thêm HCl vào: [H+] tăng → Cb (1) dịch chuyển sang chiều nghịch giảm
c. Thêm CH3COONa vào: CH3COONa →CH3COO- + Na+
[CH3COO-] tăng => Cb (1) dịch chuyển sang chiều nghịch giảm
d.Thêm NaOH vào: NaOH → Na+ + OH- => H+ + OH- → H2O 
[H+] giảm → Cb (1) dịch chuyển sang chiều thuận tăng
1,5 điểm 
3
-Vẽ được hình: 0, 5đ ; chú thích đúng : 0,5 đ
- Viết 2 pt: 0,5 đ ( 1 pt điều chế : C2H4, 1 pt: CM tính khử ( p/ứ Br2, KMnO4, O2...) 
1,5 đ
Câu 3
1
Gọi x, y tương ứng số mol A2CO3, AHCO3 trong mỗi phần.
P2: Ba2+ + CO32- → BaCO3 (1) ( 11,82/197 = 0,06 mol ) 
 x= 0,06 0,06 mol 
P1: HCO3- + OH- → CO32- + H2O (2)
 y 
 Ba2+ + CO32- → BaCO3 (3) ( 53,19/197 = 0,27 mol )
 0,06 + y 0,27 mol 
y= 0,21 mol.
Theo gt: 0,06.(2.MA + 60) + 0,21.(MA +61) =67,05/3 = 22,35 
=> MA = 18 ( A+: NH4+) . Vậy có phản ứng:
 NH4+ + OH- → NH3 + H2O (4) 
P3: 
 HCO3- + OH- → CO32- + H2O (5)
 0,21→ 0,21 mol
 NH4+ + OH- → NH3 + H2O (6) 
 0,06.2 + 0,21→ 0,33 mol
 => = 0,21 + 0,33 = 0,54 mol 
V = 0,54/2 = 0,27 lit = 270 ml .
Viết đúng phương trình cho mỗi phần cho: 0,25 đ x3 = 0,75 đ
Tính số mol CO32-, HCO3- : 0,25 đ
Tìm A là NH4: 0,5 đ
Tính được V: 0,5 đ
 2 điểm
2
Gọi x,y số mol Ba, Na2O 
Na2O + H2O → 2NaOH 
y → 2.y mol
Ba+ 2H2O → Ba(OH)2 + H2
 x → x → x mol
Do nH2 = => x = 0,005 
Do pH =13 => [H+] = 10-13 => [OH-] = 0,1 mol/l => nOH- = 0,5.0,1 =0,05 mol
Mặt khác, 2.y + 2.0,005 = 0,05 => y = 0,02 mol
mBa = 0,005.137 = 0,685 gam; mNa2O = 0,02.62 = 1,24 gam 
Viết 2 pt : cho 0,5 điểm
Tính số mol OH- : cho 0,5 điểm
Tính Khối lượng 2 chất: cho 0,5 điểm
Nếu hs không viết pt: giải đúng , chặt chẽ cho điểm tối đa: 1,5 điểm
1,5 đ
-Dung dịch A chỉ chứa 1 chất tan => A chỉ chứa : Fe(NO3)2 hoặc Fe(NO3)3 : cho 0,5 đ
* Th1: Fe + 4 HNO3 → Fe(NO3)3 + NO + 2 H2O (nNO = 6,72/22,4 = 0,3 mol)
 1,2 0,3 0,3 mol
Khối lượng muối khan = 0,3 .242 = 72, 6gam
VHNO3 = 1,2/2 = 0,6 lít = 600ml 
*Th2: 3Fe + 8 HNO3 → 3Fe(NO3)2 + 2NO + 4 H2O ( Hs có thể viết 2 phương trình)
 1,2 0,45 0,3 mol
Khối lượng muối khan = 0,45 .180 = 81 gam
VHNO3 = 1,2/2 = 0,6 lít = 600ml 
-Giải đúng mỗi trường hợp cho: 0,5 điểm
Câu 
NỘI DUNG
Điểm
Câu 4
1
 CO2 + Ba(OH)2 → BaCO3 + H2O
 0,36 0,36 mol
 nCO2 = 0,36 => số C tb= 0,36/0,36 =1 => X có 1C
X có dạng: CHnOm (m≥ 0) => 12 + n + 16.m m < 2 
+ Nếu m =0 => X: CH4 (loại)
 + Nếu m = 1=> n= 0 hoặc 2 hoặc 4.
- Tính số C trung bình: 0, 5 đ 
-Tìm X mỗi trường hợp : 0,5 x 3TH = 1,5 đ (nếu đưa ra CTPT: 0,25 đ x 3TH= 0,75 đ).
 2 điểm
2
Đặt : C3H6 (a mol), C2H2 (b mol), H2 (c mol). (a, b, c là số mol trong m gam X).
Đốt X hay Y cần số mol O2 như nhau và thu được cùng số mol CO2, cùng số mol nước.
Phương trình phản ứng:
Nung nóng X:
C3H6 + H2 C3H8 (1)
C2H2 + H2 C2H4 (2)
C2H2 + 2H2 C2H6 (3)
Đốt Y: C3H6 + 9/2 O2 3CO2 + 3H2O (4)
 C3H8 + 5 O2 3CO2 + 4H2O (5)
 C2H2 + 5/2O2 2CO2 + H2O (6)
 C2H4 + 3 O2 2CO2 + 2H2O (7)
 C2H6 + 7/2 O2 2CO2 + 3H2O (8)
Y qua Br2: 
 C2H2 + 2Br2 → C2H2Br4 (9)
 C2H4 + Br2 → C2H4Br2 (10)
 C3H6 + Br2 → C3H6Br2 (11)
X qua Br2: phương trình (9), (11). 
-Do phản ứng hoàn toàn và Y làm mất màu dung dịch Br2 nên trong Y không có H2.
nH2O = 3,96/18 = 0,22 mol; nBr2 p/ứ với Y = 0,05.1 = 0,05 mol; nX = 3,36/22,4 = 0,15 mol; nBr2 p/ứ 0,15 mol X = 19,2/160 = 0,12 mol.
BT hidro: 6.a +2.b + 2.c = 0,44 (1)
BT liên kết pi: số l/k pi trong X = số liên kết pi trong Y (bằng số mol Br2 phản ứng với Y) + số mol H2
 a + 2.b = 0,05 + c (2)
 Ta có: a + b + c mol X phản ứng hết với a +2.b mol Br2
 0,15 mol X phản ứng vừa hết 0,12 mol Br2 
=>0,12.(a+b+c) = 0,15.(a+2.b) (3)
Từ (1),(2),(3) ta có: a= 0,06; b=0,01; c=0,03 mol
BT cacbon => nCO2 = 0,06.3 + 0,01.2 = 0,2 mol
BT oxi => nO2 p/ứ = nCO2 + 1/2 .nH2O = 0,2 + ½.0,22 = 0,31 mol
V = 0,31.22,4 = 6, 944 lít
Viết đủ pt: 1 điểm (viết 2-3 pt: 025 đ; 4-6 pt: 0,5 đ; 7-9 pt: 0,75 đ; 10-11 pt: 1đ)
Lập pt toán học :( 1), (2): 0,5 đ
Lập pt toán học (3): 0,5 đ
Tính V đúng : 1 đ
 3 điểm