10 Chuyên đề bồi dưỡng học sinh giỏi lớp 4, 5

10 chuyên đề bồi dưỡng học sinh giỏi Toán 4 - 5. Tài liệu dành cho giáo viên bồi dưỡng học sinh giỏi và học sinh tiểu học lớp 4,5 khá giỏi tham khảo..
10 CHUYÊN ĐỀ BỒI DƯỠNG HỌC SINH GIỎI LỚP 4,5
Chuyên đề 1
Các bàI toán về số và chữ số
(3 dạng 3)
DẠNG 1D: Viết số tự nhiên từ những số cho trước (2 loại 2) 
Loại 1: Viết STN từ những chữ số cho trước
Loại 2: Xoá một số chữ số của STN để được STN mới
DẠNG2: Các bài toán giải bằng phân tích số (5 loại5)
Loại 1: Viết thêm một số chữ số vào bên phải, bên trái hoặc xen giữa một STN
Loại 2: Xoá bớt một số chữ số của STN
Loại 3: Các bài toán về STN
Loại 4: Các bài toán về STN và hiệu các chữ số của nó
Loại 5: Các bài toán về STN và tích các chữ số của nó
DẠNG 3: Những bài toán về xét các chữ số tận cùng của số đó
KIẾN THỨC CẦN NHỚ
 = a x 10 + b
= a x 100 + b x 10 + c 
 = x 10+ c
 = a x 100 + 
= a x 1000 + b x 100 + c x 10 + d
 = x 100 + d
 = x 10 + 
 = a x 1000 + 
DẠNG 3 CẦN NHỚ
1.Chữ số tận cùng của một tổng bằng chữ số tận cùng của tổng các chữ số hàng đơn vị của các số hạng trong tổng ấy.
2. Chữ số tận cùng của một tích bằng chữ số tận cùng của tích các chữ số hàng đơn vị của các thừa số trong tích ấy.
3. Tổng 1 + 2 + 3 +  + 9 có tận cùng bằng 5.
4. Tích 1 x 3 x 5 x 7 x 9 có chữ số tận cùng bằng 5.
5. Tích a x a không thể có tận cùng bằng 2, 3, 7 hoặc 8.
6. 1n có tận cùng bằng 1.
 5n có tận cùng bằng 5.
 9 2n có tận cùng bằng 1.
 9 2n+ 1 có tận cùng bằng 9.
B. BÀI TẬP TỰ LUYỆN
DẠNG 1: VIẾT STN TỪ NHỮNG CHỮ SỐ CHO TRƯỚC (2 LOẠI2) 
LOẠI 1: VIẾT STN TỪ NHỮNG CHỮ SỐ CHO TRƯỚC
Bài 1 ( B1- T6- Tập 1- 10 CĐBDHSG : Cho 4 chữ số 0, 3, 8 và 9. 
Viết được tất cả bao nhiêu số có 4 chữ số khác nhau từ 4 chữ số đã cho?
Tìm số lớn nhất, số nhỏ nhất có 4 chữ số khác nhauu được viết từ 4 chữ số đã cho.
Tìm số lẻ lớn nhất, số chẵn nhỏ nhất có 4 chữ số khác nhau được viết từ 4 chữ số đã cho.
Bài2 ( B1-T 16- Tập 1- 10 CĐBDHSG): Cho 5 chữ số 0, 1, 2, 3, 4.
Có thể viết được bao nhiêu số có 4 chữ số khác nhau từ 5 chữ số đã cho? Trong các số viết được có bao nhiêu số chẵn?
Tìm số chẵn lớn nhất, số lẻ nhỏ nhất có 4 chữ số khác nhau được viết từ 5 chữ số đã cho.
LOẠI 2: XOÁ MỘT CHỮ SỐ CỦA STN ĐỂ ĐƯỢC STN MỚI
Bài 3 ( B4- T17- Tập 1-10 CĐBDHSG): Viết liên tiếp các stn từ 1 đến 15 để được một stn. Hãy xoá đi 10 chữ số của số vừa nhận được mà vẫn giữ nguyên thứ tự của các chữ số còn lại để được:
a.Số lớn nhất
b.Số nhỏ nhất
Viết các đó 
Bài 4 (( B5- T17- Tập 1-10 CĐBDHSG). Viết liên tiếp 10 số chẵn khác 0 đầu tiên để được một STN. Hãy xoá đi 10 chữ số của số vừa nhận được mà vẫn giữu nguyên thứ tự của các thừa số còn lại để được:
Số chẵn lớn nhất
Số lẻ nhỏ nhất
DẠNG 2: CÁC BÀI TOÁN GIẢI BẰNG PHÂN TÍCH SỐ (5 LOẠI5)
LOẠI 1: VIẾT THÊM MỘT CHỮ SỐ VÀO BÊN PHẢI, BÊN TRÁI NOẶC XEN GIỮA
THÊM BÊN PHẢI: 
Bài 5 ( B8- T17- Tập 1-10 CĐBDHSG ) Tìm một số có 2 chữ số, biết rằng khi viết thêm chữ số 5 vào bên phải số đó ta được số lớn hơn số phảI tìm 230 đơn vị.
XEN VÀO GIỮA : 
Bài 6 (B9- T 18- Tập 1- ! 0 CĐBDHSG). Tìm một số có 3 chữ số, biết rằng viết thêm chữ số 0 xen giữa chữ số hàng trăm và hàng chục ta được một số lớn gấp 7 lần số đó.
THÊM BÊN TRÁI
Bài 7 ( B6- T 17 – Tập 1- 10 CĐBDHSG). Tìm một số có 2 chữ số, biết rằng khi viết thêm số 21 vào bên trái số đó ta được một số lớn gấp 31 lần số phải tìm.
Bài 8 ( B7- T 17 – Tập 1- 10 CĐBDHSG). Tìm một số có 2 chữ số, biết rằng khi viết thêm chữ số 9 vào bên trái số đó ta được một số lớn gấp 26 lần số phải tìm.
LOẠI 2: XOÁ BỚT MỘT SỐ CHỮ SỐ CỦA STN
Bài 9 ( B10- T 18 – Tập 1- 10 CĐBDHSG). Tìm stn có 4 chữ số, biết rằng nếu ta xoá đi chữ số hàng chục và hàng đơn vị thì ta được số nhỏ hơn số đó 3663 đơn vị.
Bài 10 ( B11- T 18 – Tập 1- 10 CĐBDHSG). Cho số có 3 chữ số.Nếu ta xoá đI chữ số hàng trăm thì số đó giảm đI 5 lần. Tìm số đó.
Bài 11 ( B13- T 18 – Tập 1- 10 CĐBDHSG). Tìm số có 3 chữ số, biết rằng khi ta xoá chữ số hàng trăm thì số đó giảm đI 9 lần.
Bài 12 ( B14- T 18 – Tập 1- 10 CĐBDHSG). Tìm số có 4 chữ số, biết rằng khi ta xoá chữ số hàng nghìn thì số đó giảm đi 9 lần.
LOẠI 3: CÁC BÀI TOÁN VỀ STN VÀ TỔNG CÁC CHỮ SỐ CỦA NÓ.
Bài 13 ( B15- T 18 – Tập 1- 10 CĐBDHSG). Tìm số có 2 chữ số, biết rằng số đó lớn hơn 6 lần tổng các chữ số của nó.
Bài 14 ( B716- T 18 – Tập 1- 10 CĐBDHSG). Cho số có 2 chữ số. Nếu lấy số đó chia cho tổng các chữ số của nó được thương là 5 dư 12. Tìm số đó.
Bài 15 ( B718- T 18 – Tập 1- 10 CĐBDHSG). Tìm số có 3 chữ số, biết rằng khi chia sốđó cho tổng các chữ số của nó ta được thương là 11.
LOẠI 4: CÁC BÀI TOÁN VỀ STN VÀ HIỆU CÁC CHỮ SỐ CỦA NÓ
Bài 16 ( B17- T 18 – Tập 1- 10 CĐBDHSG). Tìm số có 2 chữ số, biết rằng nếu lấy số đod chia cho hiệu của chữ số hàng chục và hàng đơn vị, ta được thương là 26 dư 1.
Bài 17 ( B19- T 18 – Tập 1- 10 CĐBDHSG). Tìm số có 2 chữ số, biết rằng số đó gấp 21 lần hiệu của chữ số hàng chục trừ đi chữ số hàng đơn vị.
LOẠI 5: CÁC BÀI TOÁN VỀ STN VÀ TÍCH CÁC CHỮ SỐ CỦA NÓ
Bài 18 ( B20- T 18 – Tập 1- 10 CĐBDHSG). Tìm STN có 2 chữ số, biết rằng số đó lớn gấp 3 lần tích các chữ số của nó.
Bài 19 ( B21- T 19 – Tập 1- 10 CĐBDHSG). Cho số có 2 chữ số. Nếu lấy số đó chia cho tích các chữ số của nó được thương là 5 dư 2. Tìm số đó, biết rằng chữ số hàng chục của số đó lớn gấp 3 lần chữ số hàng đơn vị.
DẠNG 3: NHỮNG BÀI TOÁN VỀ XÉT CÁC CHỮ SỐ TẬN CÙNG CỦA SỐ ĐÓ
Bài 20 ( B27- T 19 – Tập 1- 10 CĐBDHSG). Không làm phép tính, hãy cho biết kết quả của mỗi phép tính sau có tận cùng bằng chữ số nào:
( 1999 + 2378 + 4545 + 7956) – ( 3115 + 598 + 736 + 89)
1 x 3 x 5 x7 x x 99
6 x 16 x 116 x 1216 x 11996
31 x 41 x 51 x 61 x71 x 81 x 91
11 x 13 x 15 x 17 + 23 x 25 x 27 x 29 + 31 x 33 x 35 x 37 + 45 x 47 x 49 x 51
56 x 66 x 76 x 86 – 51 x 61 x 71 x 81
Bài 21 ( B28- T 20 – Tập 1- 10 CĐBDHSG). Tích 1 x 2 x 3 x x 98 x 99 x 100 tận cùng bằng bao nhiêu chữ số 0?
Bài 22 ( B29- T 20 – Tập 1- 10 CĐBDHSG). Mỗi tích sau tận cùng bằng bao nhiêu chữ số 0:
85 x 86 x 87 x  x 94 
11 x 12 x  x 20 x 53 x 54 x  x 62 
Bài 23 ( B30- T 20 – Tập 1- 10 CĐBDHSG). Không làm phép tính, hãy xét xem các kết quả sau đúng hay sai? Giải thích tại sao?
16358 – 6 x 16 x 46 x 56 = 120
abc x abc – 853467 = 0
11 x 21 x 31 x 41 – 19 x 25 x 37 = 110.
CHUYÊN ĐỀ 2
CÁC BÀI TOÁN VỀ DÃY SỐ CÁCH ĐỀU
(5 DẠNG5)
Dạng 1: Viết thêm số hạng vào trước, sau hoặc giữa một dãy số
Dạng2 : Kiểm tra một số cho trước có phù hợp với dãy số đã cho hay không?
Dạng 3: Tìmcác số hạng của dãy số.
Dạng 4: Các bàI toán tính tổng các số hạng của dãy số.
Dạng 5: các bàI toán về dãy chữ
KIẾN THỨC CẦN NHỚ
SSH = (SL –SB) : KC + 1
Tổng = ( SL+ SB) x SSH : 2
SL = ( SSH – 1) x KC + SB
SB = SL – ( SSH – 1) x KC
BÀI TẬP TỰ LUYỆN
DẠNG 1: VIẾT THÊM SỐ HẠNG VÀO TRƯỚC, SAU HOẶC GIỮA MỘT DÃY SỐ
Bài 1: hãy viết tiếp 2 số hạng tiếp theo của dãy số sau: 
3, 5, 8, 13, 21, ; d. 0, 2, 4, 6, 12, 22, ;
1, 5, 8, 75,; e. 0, 3, 7, 12, ;
1, 3, 4, 7, 11, 18, ; g. 1, 2, 6, 24, ;
Bài 2: Viết thêm 2 số hạng thích hợp vào mỗi dãy số sau:
105, 108, 111, 114, 117, ; e. 1, 2, 3, 6, 10, 15, ;
1, 2, 3, 5, 8, 13, ; g. 2, 6, 12, 20, 30, 42, ;
1, 2, 3, 6, 12, 24, ; h. 2, 12, 30, 56, 90, ;
1, 4, 9, 16, 25, 36,; i. 1, 2, 6, 24, 120, ;
DẠNG2 : KIỂM TRA MỘT SỐ CHO TRƯỚC CÓ PHÙ HỢP VỚI DÃY SỐ ĐÃ CHO HAY không?
Bài 3: Xác định các số tự nhiên sau có thuộc dãy số đã cho hay không X?
Số15, 124 có thuộc dãy số 45, 48, 51, 54.
Số 1000, 729, 1110 có thuộc dãy số 3, 6, 12, 24.
Bài 4: Tìm 2 số hạng đứng đầu của dãy số sau:
;; 75, 79, 83. Biết rằng dãy số trên có 20 số hạng.
Bài 5: Cho dãy số: 27, 36, 45, 54, 63, 72, 
Số hạng thứ 18 của dãy là số nào?
Số 2193 có thuộc dãy số trưên không?
DẠNG 3: TÌMCÁC SỐ HẠNG CỦA DÃY SỐ.
Bài 6: Có bao nhiêu số có 2 chữ số chia hết cho 3
Bài 7: Có bao nhiêu số lẻ có 3 chữ số chí hết cho 9.
Bài 8: Cuốn SGk toán 4 có 220 trang.Hỏi phải dùng bao nhiêu lượt chữ số để đánh thứ tự số trang cuốn sách đó?
Bài 9: Để đánh thứ tự số trang của một cuốn sách, người ta đã dùng 648 lượt chữ số cả thảy. Hỏi cuốn sách đocs bao nhiêu trang?
Bài 10: Để đánh thứ tự các nhà trên một đường phố người ta đã dùng các số chẵn để đánh thứ tự các nhà của dãy phố thứ nhất và các số lẻ để đánh thứ tự các nhà của dãy phố thứ 2. Hỏi số nhà cuối cùng của dãy chẵn là số bao nhiêu? Biết rằng khi đánh thứ tự dãy đó người ta đung 424 lượt chữ số cả thảy.
Bài 11: Cho 8 số tự nhiên ở giữa số 13 và 40. Hãy viết 10 số đó, biết rằng hiệu số liền sau và số liền trước là một số không đổi.
Bài 12: Viết dãy số cách đều biết số hạng đầu tiên là 1 và số hạng thứ 20 là 77 .
Bài 13: Cho dãy số tự nhiên gồm 10 số hạng có tổng bằng 3400, biết rằng mỗi số sau hơn số liền trước là 10 đơn vị. Tìm số hạng đầu tiên và số hạng cuối cùng.
Bài 14: Cho dãy số cách đề gồm 9 số hạng có số hạng thứ 5 là 19 và số hạng thứ 9 là 35. Hãy viết đủ các số hạng của dãy số đó.
DẠNG 4: CÁC BÀI TOÁN TÍNH TỔNG CÁC SỐ HẠNG CỦA DÃY SỐ.
Bài 15: Tìm tổng các số lẻ có 2 chữ số chia hết cho 3.
Bài 16: Một rạp hát có 18 dãy ghế, dãy đầu có 14 ghế, mỗi dãy sau hơn dãy trước 1 ghế. Hỏi rạp hát đó có bao nhiêu chỗ ngồi?
DẠNG 5: CÁC BÀI TOÁN VỀ DÃY CHỮ
Bài 15: Một người viết liên tiếp nhóm chữ: SAMSONTHANHHOA tạo thành dãy.
Hỏi chữ cái thứ 2003 trong dãy đó là chữ gì?
Một người đếm trong dãy được tất cả 2001 chữ A. Hỏi dãy đó có bao nhiêu chữ S, bao nhiêu chữ H, bao nhiêu chữ T.
Một người đếm trong dãy được 2003 chữ H cả thảy. Hỏi người đó đếm đúng hay sai? Tại sao?
Người ta tô màu các chữ cái trong dãy lần lượt theo thứ tự Xanh - đỏ - tím- vàng- nâu. Hỏi chữ cái thữ 2003 tô màu gì?
Bài 19: Một người viết liên tiếp nhóm chữ CHAMHOCCHAMLAM thành dãy. Hỏi:
Chữ cái thứ 1000 trong dãy là gì?
Người ta đếm được trong dãy 1200 chữ H thì đếm được bao nhiêu chữ A? 
Một người đếm trong dãy được 1996 chữ C. Hỏi người đó đếm được đúng hay sai? Tại sao?
Bài 20: Một người viết liên tiếp nhóm chữ: TOQUOCVIETNAM tạo thành dãy.Hỏi:
a. Chữ cái thứ 1996 trong dãy đó là chữ gì?
b.Một người đếm trong dãy được tất cả 50 chữ T. Hỏi dãy đó có bao nhiêu chữ O, bao nhiêu chữ L?
c. Một người đếm trong dãy được 1995 chữ O . Hỏi người đó đếm đúng hay sai? Tại sao?
d. Người ta tô màu các chữ cái trong dãy lần lượt theo thứ tự Xanh - đỏ - tím- vàng. Hỏi chữ cái thữ 1995 trong dãy được tô màu gì?
Chuyên đề 3
Các bàI toán về điền số và phép tính
(6 dạng6)
DẠNG 1: CÁC BÀI TOÁN VỀ QUAN HỆ GIỮA CÁC THÀNH PHẦN CỦA PHÉP TÍNH
DẠNG 2: CÁC BÀI TOÁN VỀ ĐIỀN CHỮ SỐ VÀO PHÉP TÍNH 
DẠNG 3: CÁC BÀI TOÁN VỀ ĐIỀN DẤU PHÉP TÍNH
DẠNG 4: VẬN DỤNG TÍNH CHẤT CỦA PHÉP TOÁN ĐỂ TÌM NHANH KẾT QUẢ CỦA DÃY TÍNH
DẠNG 5: TÌM X TRONG DÃY TÍNH
DẠNG 6: NHỮNG PHÉP TÍNH CÓ KẾT QUẢ ĐẶC BIỆT
BÀI TẬP TỰ LUYỆN
DẠNG1: CÁC BÀI TOÁN VỀ QUAN HỆ GIỮA CÁC THÀNH PHẦN CỦA PHÉP TÍNH (2 LOẠI 2)
LOẠI 1: VẬN DỤNG PHÉP CỘNG VÀ PHÉP TRỪ
Bài 1: Khi cộng một STN với 308, do sơ xuất, một HS đã bỏ quên chữ số 0 của số hạng thứ 2 nên kết quả bằng 747. Tìm kết quả đúng của phép tính
Bài 2: Khi cộng một STN với 308, do sơ xuất, một HS đã bỏ quên chữ số 0 của số hạng thứ 2. Hãy so sánh kết quả của phép tính đúng và phép tính chép nhầm đó.
Bài 3: Khi cộng một STN với 308, do sơ xuất, một HS đã bỏ quên chữ số 0 của số hạng thứ 2, đồng thời chép nhầm dấu cộng thành dấu trừ nên nhận được kết quả bằng 671. Tìm kết quả đúng của phép tính đó.
Bài 4: Khi cộng một STN với 308, do sơ xuất, một HS đã đặt phép tính như sau: 
abcd
 + 308
Hãy so sánh kết quả giữa phép tính đúng với phép tính chép nhầm.
Bài 5: Khi cộng một STN với 308, do sơ xuất, một HS đã bỏ quên chữ số 0 của số hạng thứ 2, đồng thời chép nhầm dấu cộng thành dấu trừ . Hãy so sánh kết quả giữa phép tính đúng với phép tính chép nhầm .
Bài 6: Khi cộng một STN với 308, do sơ xuất, một HS đã đặt phép tính như sau: 
abcd
 - 308
Hãy so sánh kết quả giữa phép tính đúng với phép tính chép nhầm nói trên.
Bài 7: Khi cộng 9876 với một STN có 2 chữ số, do sơ xuất, một HS đã đặt phép tính như sau: 
abcd
 - ab
Vì vậy kết quả của phép tính đã giảm đI 1078 đơn vị.Tìm kết quả đúng của phép tính. 
Bài 8 ( B 43- T 104- Tập 1- 10CĐBDHSG). Khi cộng một STP với một STN, do sơ xuất, một HS đẫ chép nhầm dấu phẩy ở STP lùi sang bên phải một hàng, đồng thời chép nhầm dấu cộng thành dấu trừ và được kết quả là 219, 3. Tìm 2 số đó, biết rằng kết quả của phép tính đúng là 38,43.
Bài 9 ( B 44- T 104- Tập 1- 10CĐBDHSG). Khi cộng một STN với một STP mà phần thập phân có 2 chữ số, một HS đã bỏ quên dấu phẩy ở STP và đặt phép tính như cộng 2 STN được kết quả là 1996. Tìm 2 số đó, biết rằng tổng đúng của chúng là 733,75.
Bài 10 ( B 2- T 55- Tập 1- 10CĐBDHSG). Khi cộng một STN có 5 chữ số với 25, do sơ xuất, một HS đã đặt phép tính như sau: 
abcde
 + 25
Hãy so sánh tổng đúng và tổng sai của phép tính đó. 
Bài11 ( B 3- T 55- Tập 1- 10CĐBDHSG). Khi cộng một STN với 107, một HS đã chép nhầm số hạnh thứ 2 thành 1007 nên được kết quả là 1996. Tìm tổng đúng của 2 số đó.
Bài 12: Khi trừ một STN đI 11, một HS đã đặt phép tính như sau:
 abcd
 - 11
Hãy so sánh hiệu đúng và hiệu sai của phép tính đó.
LOẠI 2: VẬN DỤNG PHÉP NHÂN VÀ PHÉP CHIA
Bài 13: Khi nhân một STN với 203, do sơ xuất một HS đã bỏ quên chữ số 0 của thừa số thứ 2 và nhận được kết quả bằng 2875. Tìm kết quả đúng của phép tính đó.
Bài 14: Khi nhân một STN với 215, do sơ xuất một HS đã đặt các tích riêng thẳng cột với nhau như trong phép cộng nên nhận được kết quả bằng 10000. Tìm tích đúng của phép nhân đó.
Bài 15: Khi nhân một STN với 25, do sơ xuất một HS đã đổi chỗ chữ số hàng trăm và chữ số hàng chục của thừa số thứ nhất nên nhận được kết quả bằng 225750 đơn vị. Tìm tích đúng của phép nhân đó.
Bài 16 ( B 6- T 56- Tập 1- 10CĐBDHSG). Khi nhân một STN với 5423, một HS đã đặt các tích riêng thẳng cột với nhau như trong phép cộng nên nhận được kết quả bằng27944. Tìm tích đúng của phép nhân đó.
Bài 17 ( B 11- T 56- Tập 1- 10CĐBDHSG). Khi nhân234 với một STN, do chép nhầm, một HS đã đổi chỗ chữ số hàng nghìn với hàng chục và chữ số hàng đơn vị với hàng trăm của số nhân nên được kết quả là 2250846 đơn vị. Tìm tích đúng của phép nhân đó.
Bài 18: Khi chia một STN cho 25, do sơ xuất một HS đã đổi chỗ chữ số hàng trăm và chữ số hàng nghìn nên nhận được kết quả bằng 342dư 24. Tìm tích đúng của phép chia đó.
Bài 19 ( B 10- T 56- Tập 1- 10CĐBDHSG). Khi chia một STN cho 101, một HS đã đổi chỗ chữ số hàng trăm và hàng đơn vị của số bị chia nên nhận được thương là 65 và dư 100 kết quả bằng 342dư 24. Tìm thương và số dư của phép chia đó.
DẠNG 2: CÁC BÀI TOÁN VỀ ĐIỀN CHỮ VÀO PHÉP TÍNH
 (ĐIỀN CHỮ SỐ THAY CHO DẤU § *)
KIẾN THỨC CẦN NHỚ
Nếu đề bài viết hàng ngang thì đưa về cột dọc.
Nếu đề bài cho phép trừ thì đưa về phép cộng. Nếu cho phép chia thì đưa về phép nhân.
Khi tìm được chữ nào thì thay vào phép tính để đưa về dạng toán đơn giản hơn.
Nếu bài toán yêu cầu các chữ số khác nhau thì khi giải phải kiểm tra điều đó. Nếu đầu bài không yêu cầu các chữ số khác nhau thì những chữ số khác nhau vẫn thay bằng những chữ số giống nhau.
BÀI TẬP TỰ LUYỆN
LOẠI 1: DÙNG QUY TẮC THỰC HÀNH 4 PHÉP TÍNH ĐỂ GIẢI
Bài 20: ( B 14- T 57- Tập 1- 10CĐBDHSG). Thay mỗi chữ trong phép tính sau bởi chữ số thích hợp:
a. + = 
 b. – = 
Bài 21 ( B 16- T 57- Tập 1- 10CĐBDHSG).Thay a, b, c bởi những chữ số thích hợp trong các phép tính sau:
 : = 17 c. : = 121
 = x 41 d. x 81 = 
Bài 22 ( B 18- T 57- Tập 1- 10CĐBDHSG). Thay a, b, c, d, e bởi những chữ số thích hợp trong các phép tính sau:
a. x 9 = b. – - = 0
LOẠI 2: CÁC BÀI TOÁN VỀ PHÂN TÍCH CẤU TẠO SỐ 
Bài 23: Điền số thích hợp thay cho các chữ số sau: 
766530 – = 
Bài 24 : Khi viết thêm vào bên phải một STN có 2 chữ số chính số đó ta nhận được một số sao cho tổng của nó với số có 2 chữ số ban đầu bằng 9996. Tìm số có 2 chữ số.
DẠNG 3: CÁC BÀI TOÁN VỀ ĐIỀN DẤU THÍCH HỢP
Bài 25 ( B 20- T 59- Tập 1- 10CĐBDHSG). Xác định dấu của phép tính sau đó điền chữ số thích hợp vào phép tính:
861*7* b. *3575*2
 *0*364 *8**64
 *57*8*9 9*247*
DẠNG 4: VẬN DỤNG TÍNH CHẤT CỦA CÁC PHÉP TOÁN ĐỂ TÍNH NHANH KẾT QUẢ CỦA DÃY TÍNH
A.CẦN NHỚ
1. Tính chất giao hoán: a + b = b + a
 a x b = b x a
2. Tính chất kết hợp: ( a + b ) + c = a + ( b +c)
 ( a x b) x c = a x ( b x c)
3. Nhân với 1 và chia cho 1: a x 1 = a
 a : a = 1
 a : 1 = a
4. Cộng và nhân với 0: a + 0 = a
 a x 0 = 0
5. Nhân một số với một tổng và một hiệu:
 a x ( b + c) = a x b + a x c
 a x ( b – c) = a x b – a x c
6. a : b : c = a : c : b = a : ( b x c)
B. BÀI TẬP TỰ LUYỆN
Bài 26: Tính nhanh: 
1. 2. 
Bài 27: Tính giá trị của biểu thức sau bằng cách nhanh nhất:
1. 2. 
3. ( 54321 x 16 : 12345) : ( 54321 : 15 )
4. 
Bài 28: Tính nhanh:
1. 17,75 + 16,25 + 14,75 + 13,25 +  + 4,25 + 2,75 + 1,25
 2. ( 2,0 + 2,1 + 2,2 + + 7,7 + 7,8 + 7,9 + 8,0) : (
3. 
4. 
Bài 29: Tính bằng cách hợp lý:
18, 75 + 17, 25 + 15,75 + 14,25 + 5,25 + 3,75 + 2,25
Bài 30 : Tính nhanh: 
6+ 7+ 8+ 9+ 1967
(1 + 1+ 1 + 1 + 2 + 2+ 2+ 2 +  + 4) : 23
+ 
Bài 31 : Tính nhanh:
1,5 + 2,5 + 3,5 + 4,5 + 5,5 + 6,5 + 7,5 + 8,5 
 + 9 % + 41% + 24%
97,8 – 95,5 + 93,2 + 90,9 +  + 47,2 – 44,9
44,8 – 43,1 + 41,4 – 39,7 + + 14,2 + 12,5
Bài 32: Tính nhanh:
1. 
2. 
DẠNG 5: TÌM X TRONG DÃY TÍNH.
Bài 33: Tìm X:
( X- ) x 3. 4,25 x ( X + 41,53) – 125 = 53,5
( X + 4. 
Bài 34: Tìm STN X, biết:
Bài 35: Tìm Y bằng 3 cách: 12 : ( Y x 3)= 4
Bài 36: Tìm X: 
53,2 : ( X – 3,5) + 45,8 = 99
DẠNG 6: NHỮNG PHÉP TÍNH CÓ KẾT QUẢ ĐẶC BIỆT.
CẦN NHỚ: ab x 101 = abab
 abc x 1001 = abcabc
Bài 37: ( B 25- T 60 – 10 CĐBDHSG - Tập 1). 
a.Phải nhân 23 với số nào để được kết quả là 232323.
b.Phải nhân 253 với số nào để được kết quả là 253253.
Bài 38: ( B 26- T 60 – 10 CĐBDHSG - Tập 1).
Phải nhân:
3 với số nào để được một số viết bằng 9 chữ số 5.
7 với số nào để được số viết bằng 6 chữ số 2.
Bài 39: ( B 29- T 60 – 10 CĐBDHSG - Tập 1). Hãy rút ra quy tắc nhân nhẩm:
Một số có 2 chũ số với 101; 10101
Một số có 3 chữ số với 1001
CHUYÊN ĐỀ 4
CÁC BÀI TOÁN VỀ CHIA HẾT
(5 DẠNG 5)
Dạng 1 : Viết các số tự nhiên theo dấu hiệu chia hết
Dạng 2: Dùng dấu hiệu chia hết để điền các chữ số chưa biết
Dạng 3: Các bài toán về vận dụng tính chất chia hết của một tổng và một hiệu
Dạng 4: Các bài toán về phép chia có dư
Dạng 5: Vận dụng tính chất chia hết và phép chia có dư để giải bài toán có lời văn
A.KIẾN THỨC CẦN NHỚ
Các số có chữ số tận cùng là 2,4,6, 8 thì chia hết cho 2 
Các số có tận cùng là 0 hoặc 5 thì chia hết cho 5
Các số có tổng các chữ số chia hết cho 9 thì chia hết cho 9
Các số có tổng các chữ số chia hết cho 3 thì chia hết cho 3
Nếu mỗi số hạng của tổng đều chia hết cho 2 thì tổng của chúng cũng chia hết cho 2
Nếu số bị trừ và số trừ chia hết cho 2 htì hiệu của chúng cũng chia hết cho 2
Nếu 1 số hạng không chia hết cho 2 và các số còn lại đều chia hết cho 2 thì tổng của chúng cũng không chia hết cho 2
Hiệu của 1 số chia hết cho 2 và một số không chia hết cho 2 là một số không chia hết cho 2
B.BÀI TẬP TỰ LUYỆN
DẠNG 1 : VIẾT CÁC SỐ TỰ NHIÊN THEO DẤU HIỆU CHIA HẾT
Bài 1: Cho 4 chữ số 0,1, 5và 8 .Hãy thiết lập các số có ba chữ số khác nhau thoả mãn điều kiện:
Chia hết cho 6
Chia hết cho 15
Bài 2: Hãy tìm số tự nhiên nhỏ nhất có 7 chữ số khác nhau và chia hết cho 5
Bài 3: Tìm số chẵn lớn nhất có 4 chữ số khác nhau 
DẠNG 2: DÙNG DẤU HIỆU CHIA HẾT ĐỂ ĐIỀN CÁC CHỮ SỐ CHƯA BIẾT
Bài 4: Hãy viết thêm vào bên trái và bên phải số 37 mỗi bên một chữ số để được số lớn nhất có 4 chữ số chia hết cho 2,3,5 
Bài 5: Hãy viết thêm vào bên trái số 123 hai chữ số và bên phải một chữ số để được số nhỏ nhất có 6 chữ số khác nhau chia hết cho 4 và 9
Bài 6: Hãy xác định các chữ số a, b để khi thay vào số ta được số chia hết cho:
2, 5 và 9
2 và 9
Bài 7: Tìm a và b để chia hết cho 15
DẠNG 3: CÁC BÀI TOÁN VỀ VẬN DỤNG TÍNH CHẤT CHIA HẾT CỦA MỘT TỔNG VÀ MỘT HIỆU
CẦN NHỚ:
Tổng của hai số chia hết cho b là một số chia hết cho b
Hiệu của hai số chia hết cho b là một số chia hết cho b
Tổng của một số chia hết cho b với một số không chia hết cho b là một số không chia hết cho b
Hiệu giữa một só chia hết cho b và một số không chia hết cho b là một số không chia hết cho b
Hiệu của hai số có cùng số dư khi chia cho b là một số chia hết cho b 
Bài 8: Không làm phép tính, hay cho biết các kết quả sau đây đúng hay sai
72315+35127=104442
72315-35127=44188
Bài 9: Một học sinh thực hiện các phép tính như sau:
3548+7256+8108=18911
9756+8322+6565=24642
Không cần kiểm tra lại các bước tính, thầy giáo nhận xét bạn này đã làm sai tất cả hai bài tập .Em có thể giải thích tại sao thầy giáo lại nhận xét như vậy không?
Bài 10: Tổng kết năm học 2006-2007 , một trường Tiểu học có 462 học sinh tiên tiến và 195 học sinh giỏi .Ban giám hiệu dự định thưởng cho mỗi học sinh giỏi nhiều hơn mỗi học sinh tiên tiến 2 quyển vở .Cô văn thư nhẩm tính phải mua 1996 quyển vở thì đủ phát thưởng .Hỏi cô văn thư đã tính đúng hay sai? Tại sao?
Bài 11: Tổng kết học kì 1 của một trường Tiểu học có 72 học sinh giỏi và 216 hóc inh tiên tiến .Cô hiệu trưởng dự định phát thưởng cho mỗi học sinh giỏi nhiều hơn mỗi học sinh tiên tiến 1 quyển vở. Cô văn thư nhẩm tính phải mua 2002 quyển vở thì đủ phát thưởng .Hỏi cô văn thư đã tính đúng hay sai? Tại sao?
Bài 12: Hai bạn Minh và Nhung đi mua 9 gói bánh và 6 gói kẹo để lớp liên hoan.Nhung đưa cho cô bán hàng 3 tờ giấy 50000đ và cô trả lại 56000.Minh nói ngay: “ Cô tính sai rồi!” Bạn hãy cho biết Minh nói đúng hay sai? Giải thích tại sao? Biết rằng giá tiền mỗi gói bánh kẹo là một số nguyên đồng?
Bài 13: Không làm phép tính, hãy xem xét các tổng và hiệu sau đây có chia hết cho 3 hay không?
693 + 459 d. 92616 – 48372
3693 – 459 e. 1236 + 2155 + 42702
c.92616 + 48372 g. 3216 + 6552 + 70242
Bài 14: Công ti X có một số công nhân hưởng mức lương 360000 đồng, một số khác hưởng 495000 đồng và số còn lại hưởng mức 672000 đồng một tháng.Sau khi phát lương tháng 7 cho công nhân, cô kế toán cộng sổ hết 273815000 đồng cả thảy. Hỏi cô kế toán tính đúng hay sai? Giải thích tại sao?
DẠNG 4: CÁC BÀI TOÁN VỀ PHÉP CHIA CÓ DƯ
CẦN NHỚ:
Những số không chia hết cho 2 sẽ có tận cùng bằng 1,3,5,7,9
Những số chia cho 5:
Dư 1 có tận cùng bằng 1 và 6
Dư 2 có tận cùng bằng 2 và 7
Dư 3 có tận cùng bằng 3 và 8
Dư 4 có tận cùng bằng 4 và 9
3. Nếu a: b dư 1 thì a – 1 chia hết cho b
 4. Nếu a: b dư b - 1 thì a +1 chia hết cho b.
BÀI TẬP TỰ LUYỆN
Bài 15: Thay x, y bởi những chữ số thích hợp để được số tự nhiên a = khi chia cho 2, 3, 5 đều dư 1.
Bài 16: Hãy thêm vào bên trái và bên phải số 47 mỗi bên một chữ số có 4 chữ số khác nhau khi chia cho 4 thì dư 3, chia cho 5 dư 4, chia cho 3 không dư.
Bài 17:Cho a=. Hãy thay x, ybằng những chữ số thích hợp để được một số có 4 chữ số khác nhau chia hết cho 2, 3 và chia cho 5 dư 4.
Bài 18: Viết thêm 3 chữ số vào bên phải số2754 ba chữ số để được mốtố chẵn có 7 chữ số khác nhau, khi chia số đó cho 5 và 9 đều dư 1.
Bài 19: Hãy viết thêm 2 chữ số vào bên phải và một chữ số vào bên trái x số 54 để được số lớn nhất có 5 chữ số thoả mãn tính chất : Chia số đó cho 4 dư 3, chia cho 5 dư 4, chia cho 9 dư 8.
DẠNG 5: VẬN DỤNG TÍNH CHẤT CHIA HẾT ĐỂ GIẢI TOÁN CÓ LỜI VĂN
Bài 20: Một cửa hàng rau quả có 5 rổ đựng cam và chanh (trong mỗi rổ chỉ đựng một loại quảt). Số quả trong mỗi rổ lần lượt là 104,115,132, 136 và 148 quả.Sau khi bán được một rổ cam, người bán hàng thấy rằng trong số quả còn lại thì số chanh gấp 4 lần số cam.Hỏi lúc đầu cửa hàng đó có bao nhiêu quả mỗi loại?
Bài 21: Một cửa hàng đồ sắt có 7 thùng đựng 2 loại đinh 5 phân và 10 phân (mỗi thùng chỉ đựng một loại đinhm). Số đinh trong mỗi thùng theo thứ tự là 24, 26,30,37,41, 55 và 58 kg.Sau khi bán hết 6 thùng và chỉ còn 1 thùng đinh 10 phân, người bán hàng thấy rằng trong số đinh đã bán, đinh 10 phân gấp 3 lần đinh 5 phân. Hỏi cửa hàng đó có bao nhiêu kg đinh mỗi loại?
Bài 22: Một người bán hàng có 5 bao đường kính.Trong mỗi bao chỉ đựng một trong 2 loại đường trằng hoặc đường vàng. Số đường trong mỗi bao lần lượt là22, 21, 20, 23 và 26 kg .sau khi cất đi 1 bao thì trong các bao còn lại có số đường trắng gấp 3 lần số đường vàng. Tính số kg đường trắng trong các bao còn lại? Số đường vàng trong các bao còn lại?
Bài 23: Kết quả học lực cuối học kì 1 của lớp 4A được xếp thành 3 loại: Giỏi, khá, trung bình.Số HS xếp loại giỏi bằng số HS xếp loại khá và bằng số HS xếp loại trung bình.Tính số HS mỗi loại, biết rằng số HS của lớp 4A là một số nhỏ hơn 40 và lớn hơn 30.
Bài 24: Mai có một số kẹo ít hơn 55 cái và nhiều hơn 40 cái.Nếu Mai đem số kẹo đó chia đều cho 5 bạn hoặc chia đều cho 3 bạn thì cũng vừa hết. Hỏi Mai có bao nhiêu cái kẹo?
Bài 25: Trong một đợt trồng cây, số cây lớp 4A trồng được bằng số cây của lớp 4B. Tính số cây mỗi lớp trồng được, biết tổng số cây 2 lớp trồng được là một số chia hết cho 2, 3, nhiều hơn 150 nhưng ít hơn 200 cây.
CHUYÊN ĐỀ 5
CÁC BÀI TOÁN VỀ PHÂN SỐ VÀ SỐ THẬP PHÂN (4 DẠNG 4)
Dạng 1: Các bàI toán về cấu tạo (2 loại 2)
Loại 1: các bàI toán về khái niệm phân số
Loại 2: các bàI toán về phân số áp dụng tính chất
Dạng 2: So sánh phân số
Dạng 3: thực hành 4 phép tính trên phân số
Dạng 4: GiảI toán có văn
A.KIẾN THỨC CẦN NHỚ
* PHẦN CẤU TẠO SỐ: CẦN NHỚ
Tính chất 1: Khi cộng cả tử số và mẫu số của một phân số với cùng một STN thì hiệu giữa tử số và mẫu số của phân số đó không đổi
( Hiệu – Tỉ)
Tính chất 2: Khi bớt cả tử số và mẫu số của một phân số với cùng một STN thì hiệu giữa tử số và mẫu số của phân số đó không đổi
( Hiệu – Tỉ)
Tính chất 3: Nếu ta thêm vào tử số và bớt đi ở mẫu số của một phân số với cùng một STN thì tổng của tử số và mẫu số của phân số đó không đổi
 (Tổng – TỉT)
Tính chất 4: Nếu ta bớt đi ở tử số và thêm vào mẫu số của một phân số với cùng một STN thì tổng của tử số và mẫu số của phân số đó không đổi
( Tổng – Tỉ)
* Phần so sánh phân số: Cần nhớ: Có 7 cách so sánh:
1. áp dụng quy tắc so sánh hai phân số cùng tử số
2. áp dụng quy tắc so sánh hai phân số khác mẫu số
3. áp dụng quy tắc so sánh hai phân số cùng mẫu số
4.So sánh qua phân số trung gian
 < mà < . Vậy <
So sánh “ phần bù” so với 1 của mỗi phân số
1- 
6. So sánh “ phần hơn” so với 1 của mỗi phân số
- 1 < - 1. Vậy < 
7.Phối hợp giữa các quy tắc nói trên
B. BÀI TẬP TỰ LUYỆN
DẠNG 1: CÁC BÀI TOÁN VỀ CẤU TẠO (2 LOẠI2)
Loại 1: Các bài toán về khái niệm phân số 
Bài 1: Hãy viết các phân số có tổng các chữ số và mẫu số bằng 8
Bài 2: Hãy viết các phân số có tích của tử số và mẫu số bằng 200 sao cho khi chia các tử số và mẫu số của phân số đó cho 5 ta được một phân số tối giản
Bài 3: Hãy viết các phân số có tích của tử số và mẫu số bằng 200 sao cho phân số đó bằng một STN 
Bài 4 ( B 30- T 101 -Tập 1- 10 CĐBDHSG).Viết các phân số sau dưới dạng STP:
a. c. 
b. d. 
Bài 5 ( B 32- T 102 -Tập 1- 10 CĐBDHSG). Từ 4 chữ số 0, 4, 6, 9
a.Hãy viết tất cả các STP có 3 chữ số ở phần thập phân sao cho mỗi chữ số đã cho xuất hiện trong cách viết đúng một lần
b.Hãy viết tất cả các STP có 3 chữ số ở cả phần nguyên và phần thập phân sao cho mỗi chữ số đã cho xuất hiện trong cách viết đúng một lần.
Sau đó hãy sắp xếp các số theo thứ tự từ lớn đến bé.
Loại 2: Các bài toán về phân số áp dụng các tính chất
Bài 6: Khi cộng với cùng một STN ta được một phân số bằng . Tìm STN đó
Bài 7: Khi bớt cả tử số và mẫu số của phân số đi cùng một STN ta được một phân số bằng . Tìm STN đó.
Bai 8: Khi bớt đi ở tử số và thêm vào mẫu số của phân số với cùng một STN thì ta được một phân số . Tìm STN đó.
Bài 9 ( B 31- T 102 -Tập 1- 10 CĐBDHSG). Viết các STP sau dưới dạng phân số tối giản:
1,32 c. 3,128
0,625 d. 25,25
 DẠNG 2: SO SÁNH PHÂN SỐ - SỐ THẬP PHÂN
Bài 10 : So sánh 2 phân số sau:
 và 
Bài 11: Hãy sắp xếp các phân số sau theo thứ tự từ lớn đến bé bằng cách hợp lý nhất:
Bài 12: Sắp xếp các phân số sau theo thứ tự từ bé đến lớn: 
Bài 13: Hãy viết: 
5 phân số nằm giữa 2 phân số và 
4 phân số nằm giữa 2 phân số và 
Bài 14 ( B 33- T 102 - Tập 1- 10 CĐBDHSG). Hãy sắp xếp các STP sau theo thứ tự từ lớn đến bé: 
0,12 ; 31,191 ; 45,102 ; 0,121 ; 45,09 ; 31,1909 ; 45,091
3,8009 ; 2,09 ; 3,79 ; 2,1 ; 2,101 ; 2,001 ; 3,8012
Bài 15 ( B 34- T 102- Tập 1- 10 CĐBDHSG). Thay * bởi chữ số thích hợp để cho:
a.5,14 < 5,1*9 < 5,158
b. 13,98*** < 13,98001
Bài 16 ( B 35- T 102- Tập 1- 10 CĐBDHSG). Viết 5 STP khác nhau mà mỗi số có 4 chữ số ở phần thập phân nằm giữa 2 số:
21, 3709 và 21,3715
13, 9125 và 19,9125
Bai 17( B 36- T 102 -Tập 1- 10 CĐBDHSG). Hãy tìm 15 STP khác nhau nằm giữa 2 số:
0, 15 và 0,1
3, 91 và 3, 92
Bài 18 ( B 45b,c- T 104- Tập 1- 10 CĐBDHSG). Điền dấu thích hợp vào ô trống bằng cách nhanh nhất: 
b. 123,123 x 21,7217 2,19219 x 1211,21
c. 3173,17 x 717,171 71,7171 x 31731,7
Bài 19: Hãy sắp xếp các STp theo thứ tự từ lớn đến bé:
39,235 ; 123,103 ;123,093 ;39,2 ;123,09
Bài 20: Thay a bởi những chữ số thích hợp để: 0,15 < 0, 1a7 < 0 ,165
Bài 21 : Hãy viết 12 STP nằm giữa 2 số 1, 6 và 1,7
Bài 22 : Không làm phép tính hãy điền số thích hợp vào ô trống:
313,131 x 323,32 29,2929 x 33333,3
 DẠNG 3: THỰC HÀNH 4 PHÉP TÍNH TRÊN PHÂN SỐ - STP
Bài 23 ( B 17- T 98 _ Tập 1- 10 CĐBDHSG). Thực hiện các phép tính sau bằng cách nhanh nhất:
a. 
b.
c. 
d. 
e.( 
Bài 24 ( B 48- T 105 -Tập 1- 10 CĐBDHSG). Tìm X:
X : 6 x 7,2 + 1,3 x + X : 2 + 15 = 19,95
7 : ( = 1,75
7,75 – ( 0,5 x X : 5 – 6,2 ) = 5
Bài 25: Điền chữ số thích hợp thay cho các chữ số sau: 
– = 
 DẠNG 4: GIẢI TOÁN CÓ LỜI VĂN
Bài 26 ( B 21- T 99 _ Tập 1- 10 CĐBDHSG). Trung bình cộng của 3 phân số bằng . Nếu tăng phân số thứ nhất lên 2 lần thì TBC bằng . Nếu tăng phân số thứ 2 lên 2 lần thì TBC sẽ bằng . Tìm 3 phân số đó.
Bài 27 ( B 22- T 100 - Tập 1- 10 CĐBDHSG). TBC của 3 phân số bằng . TBC của phân số thứ nhất và thứ 2 bằng , của phân số thứ 2 và thứ 3 bằng . Tìm 3 phân số đó.
Bài 28: Trung bình cộng của 3 phân số là . Nếu tăng phân số thứ nhất gấp 2 lần thì TBC của chúng bằng . Nếu tăng phân số thứ 2 gấp 2 lần thì TBC của chúng bằng . Nếu tăng phân số thứ 3 gấp 2 lần thì TBC của chúng bằng . Tìm 3 phân số đó.
Bài 29 ( B 23- T 100- Tập 1- 10 CĐBDHSG). Hai bà mang trứng ra chợ bán. sau khi nhẩm tính, một bà bảo: “ số trứng của tôi gấp 1, 5 lần số trứng của bà và số trứng của tôi nhiều hơn số trứng của bà 21 quả” .