Sáng kiến kinh nghiệm Một số biện pháp giáo dục lễ giáo cho trẻ trong trường mầm non

Đề tài: Một số biện pháp giáo dục lễ giáo cho trẻ trong trường
mầm non
 ĐẶT VẤN ĐỀ
Giáo dục mầm non là khâu đầu tiên trong hệ thống giáo dục quốc dân. Đây là giai đoạn đặt nền móng ban đầu cho sự phát triển của trẻ, là giai đoạn có vai trò đặc biệt quan trọng trong việc hình thành và phát triển nhân cách cho trẻ.
Trẻ em là hạnh phúc của mỗi gia đình và là tương lai của đất nước. Trong mỗi đứa trẻ luôn có những tài năng tiềm ẩn và sự chuẩn bị kỹ càng ngay từ lúc đầu đời là chìa khóa thành công cho tương lai sau này. Trẻ sinh ra có quyền được chăm sóc, bảo vệ và được giáo dục một cách toàn diện. Vì vậy việc giáo dục trẻ ngay từ những năm tháng đầu đời là một việc làm hết sức cần thiết. Trong đó giáo dục lễ giáo là một phần quan trọng không thể thiếu được bởi giáo dục lễ giáo có ảnh hưởng đến sự phát triển toàn diện của trẻ.
Giáo dục lễ giáo ảnh hưởng rất lớn đến sự hình thành tính chủ định và quá trình tâm lí của trẻ. Ngoài ra còn ảnh hưởng rất lớn đến sự phát triển ngôn ngữ của trẻ. Khi giao tiếp trẻ sẽ nói năng nhẹ nhàng, mạch lạc, có văn hóa trong các câu nói, cử chỉ, hành động của trẻ đối với mọi người.
Các nhà nghiên cứu cũng đã đánh giá cao vai trò của giáo dục lễ giáo với sự phát triển nhân cách cho trẻ. Trẻ có sự giao tiếp mạnh dạn trẻ ngoan ngoãn vâng lời người lớn biết kính trên nhường dưới biết thưa gửi lễ phép, tất cả đều có sự giáo dục của cô giáo và mọi người xung quanh trẻ. 
Ngày nay thì việc giáo dục lễ giáo cho trẻ lại vô cùng quan trọng và cần thiết Giữa cuộc sống bộn bề lo toan và ngày càng phức tạp, nhiều tệ nạn xã hội, và hành vi phạm pháp của những em nhỏ chưa đủ tuổi vị thành niên đã làm không ít người phải đau lòng. Phải chăng đạo đức của các em chưa được quan tâm giáo dục đúng mức và đúng cách? Vấn đề này không phải là của riêng mỗi cá nhân ai hay tập thể nào mà nó là vấn đề của toàn xã hội, xã hội cần chung tay nhằm cung cấp cho trẻ vốn hiểu biết, 
mối quan hệ trong giao tiếp với cộng đồng, đưa trẻ vào môi trường sống thật lành mạnh, trong sáng, giúp trẻ phát triển toàn diện về nhân cách.
Thấy được sự cần thiết của việc giáo dục lễ giáo cho trẻ ở trường mầm non và tôi đã quyết định chọn đề tài: “Một số biện pháp giáo dục lễ giáo cho trẻ trong trường mần non” nhằm giáo dục trẻ một số lễ giáo cần thiết trong cuộc sống theo chuẩn mực văn hóa của người Việt Nam.
1. Cơ sở lý luận
Từ ngàn xưa cha ông ta đã đúc kết kinh nghiệm và có câu: "Tiên học lễ, hậu học văn". Lễ phép là nét đẹp văn hoá được đặt lên hàng đầu khi nhìn nhận đánh giá phẩm chất của một người dân Việt Nam.
Nhưng trong điều kiện kinh tế phát triển và đang trên con đường hội nhập, đất nước chúng ta phải giao lưu với nhiều nền văn hoá khác nhau. Điều đó đồng nghĩa với việc chúng ta sẽ tiếp thu thêm nhiều nền văn hóa phổ biến, rộng rãi khác. Nhưng làm thế nào để cho thế hệ trẻ của chúng ta "Hoà nhập mà không hoà tan" trong mỗi chúng ta vẫn giữ được những cái thuộc về "văn hoá của dân tộc Việt Nam”. Như vậy trong thời đại ngày nay việc giáo dục cho trẻ phát triển về trí tuệ thôi chưa đủ mà còn phải giáo dục trẻ giữ được truyền thống văn hoá vốn có của con người Việt Nam, đó là nhiệm vụ cấp thiết trong các mục tiêu phát triển con người toàn diện hiện nay.
Mặt khác trong mục tiêu giáo dục đào tạo ghi rõ phải hình thành và phát triển cho trẻ hài hòa, cân đối, biết giàu lòng yêu thương biết quan tâm, nhường nhịn giúp đỡ mọi người, biết yêu thích và giữ gìn cái đẹp, thông minh, ham hiểu biết, thích khám phá và tìm tòi một số kỹ năng cơ bản như: nhẹ nhàng, khéo léo, biết xin lỗi và nhận lỗi khi mình có lỗi.
Bởi vậy, từ lâu giáo dục lễ giáo cho trẻ đã cuốn hút sự quan tâm của các nhà giáo dục và các bậc phu huynh, nó chiếm một vị trí quan trong trong đời sống sinh hoạt hàng ngày của trẻ và là nền văn hóa đặc biệt đối với trẻ. 
Tuy nhiên trẻ mầm non ban đầu còn chưa hiểu hết việc kính trọng, thưa gửi lễ phép còn ứng xử theo cách riêng của bản thân mình với người lớn tuổi, với bạn bè và cô giáo. Trước thực trạng đó là một giáo viên mầm non, người trực tiếp chăm sóc, giáo dục trẻ, tôi không thể không suy nghĩ và nhận thấy rằng việc giáo dục lễ giáo cho trẻ là việc mà mỗi giáo viên phải thực hiện thường xuyên liên tục và xem nó như một phần công việc hàng ngày của mình.
 2. Cơ sở thực tiễn
2.1. Thuận lợi 
Được sự quan tâm giúp đỡ của phòng giáo dục đào tạo, chính quyền địa phương, nhà trường đã trang bị cơ sở vật chất khá đầy đủ để phục vụ cho việc dạy và học trong trường
Bản thân tôi đã được qua trường lớp, có trình độ chuẩn về chuyên môn, nhiệt tình yêu nghề. Luôn gương mẫu trong cách giao tiếp, ứng xử hàng ngày đối với trẻ và được phụ huynh tin tưởng. Bên cạnh đó tôi còn được tham gia các chuyên đề do phòng, trường tổ chúc bồi dưỡng về chuyên môn và tổ chức các cuộc thi trong trường để chị em đồng nghiệp học tập và rút kinh nghiệm
Đội ngũ giáo viên có trình độ đạt chuẩn, trên chuẩn, nhiệt tình, yêu nghề, mến trẻ, luôn sáng tạo trong các hoạt động chăm sóc giáo dục trẻ
Đa số trẻ đều khỏe mạnh, đi học đều, luôn nhận được sự quan tâm giúp đỡ của các bậc cha mẹ học sinh trong việc phối kết hợp với nhà trường để giáo dục trẻ đạt hiệu quả cao hơn.
	2.2. Khó khăn
Bên cạnh những thuận lợi đó, nhà trường còn gặp nhiều khó khăn thiếu các phòng chức năng, chưa có vườn cổ tích nên chưa đảm bảo để cho trẻ hoạt động 
Phụ huynh đa số là những gia đình nông dân nên không có nhiều thời gian quan tâm đến đời sống tình cảm, tâm lý của trẻ. Một số gia đình thì quá nuông chiều con nên việc giáo dục lễ giáo cho con mình còn chưa được thực hiện đúng mức.
Đôi lúc phụ huynh chưa thấy được tầm quan trọng của việc giáo dục lễ giáo cho trẻ, nên chuyện trẻ ứng xử không phù hợp cũng chưa thực sự được quan tâm.
II. GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ
1. Tình hình thực trạng trước khi thực hiện đề tài
Thời gian đầu trẻ đến lớp còn hay khóc, còn có những thói quen tự do như ở nhà, trả lời câu hỏi của cô còn trả lời trống không, ra vào lớp tự nhiên nói năng tự do ở trong lớp, không chú ý học bài mà ngồi chơi, không vứt rác đúng vào nơi quy định...
Tôi đã thực hiện khảo sát chất lượng hành vi lễ giáo của trẻ và thu được kết quả như sau:
	Bảng 1: Khảo sát kết quả trước khi sử dụng đề tài
TT
Nội dung khảo sát
Tỷ lệ %
1
Biết xưng hô, chào hỏi lễ phép
50%
2
Biết nói cảm ơn, xin lỗi đúng lúc
50%
3
Biết giữ gìn, cất, sắp xếp đồ chơi theo quy định
50%
4
Biết giữ gìn vệ sinh thân thể, vệ sinh môi trường
45%
5
Biết nhường nhịn giúp đỡ bạn
55%
6
Trẻ mạnh dạn tự tin trong giao tiếp
40%
Đứng trước tình hình như vậy, tôi thực sự trăn trở và tìm ra các giải pháp dạy trẻ để tất cả trẻ đều ngoan và có những thói quen, hành vi nề nếp.
2. Các biện pháp thực hiện
 2.1. Xây dựng Môi trường giáo dục lễ giáo
	Cùng với toàn ngành thực hiện chuyên đề năm học xây dựng trường học thân thiện học sinh tích cực thì việc tạo cảnh quan sư phạm trong phòng học, môi trường xung quanh cũng là một chuyên đề mà tôi chú trọng trong năm học này. 
	Tôi luôn chú ý tạo cảnh quan trong phòng học, đồ dùng đồ chơi được sắp xếp gọn gàng, ngăn nắp, từng góc riêng biệt, mỗi kệ góc tôi đều làm mới, để hấp dẫn trẻ, tạo cảm giác thích thú khi trẻ hoạt động và luôn mong muốn được sắp xếp ngăn nắp sau khi chơi. Đặc biệt là góc thiên nhiên/ KPKH : Được trang trí và trồng nhiều cây cảnh để tạo cho trẻ một không gian cây xanh, để mỗi ngày trẻ có thể tự mình chăm sóc cây xanh, giáo dục trẻ biết yêu thích cái đẹp. Qua hoạt động này kích thích trẻ yêu lao động , tạo tình cảm của trẻ với thế giới tự nhiên gần gũi và thân thiên, trở thành thói quen ở trẻ.
Ngoài ra trong tôi còn lồng ghép nội dung tuyên truyền về giáo dục lễ giáo ở các góc theo chủ đề. Tôi trang trí hấp dẫn sưu tầm những tranh ảnh có nội dung giáo dục lễ giáo cho trẻ xem, kèm theo một bài thơ hay nội dung phù hợp với hình ảnh, khi trẻ chơi ở các góc tôi cho trẻ đến xem và trò chuyện, giáo dục hành vi của trẻ đối với mọi người, mọi vật xung quanh, đàm thoại với trẻ những hành vi văn minh trong giao tiếp. 
Hàng tháng tôi lên kế hoạch chủ đề giáo dục lễ giáo và thay tranh ảnh bài thơ có nội dung phù hợp với chủ đề từng tháng.
 Ngoài ra tôi còn sưu tầm tranh truyện, sách báo nhi đồng có hình ảnh và nội dung về lễ giáo, làm album có nội dung và hình ảnh phù hợp với trẻ để đến giờ hoạt động góc trẻ về góc học tập có thể mở ra xem . 
Đối với góc tuyên truyền tôi cũng dành một góc để tuyên truyền giáo dục lễ giáo cho phụ huynh nắm bắt từ đó phụ huynh sẽ chú trọng đến việc giáo dục lễ giáo cho trẻ ở nhà 
Ví dụ: Với chủ đề Trường mầm non tôi dán lên bức tranh một em bé đang vòng tay chào cô giáo khi đến lớp. Khi trẻ nhìn tranh và biết được hành động của em bé này ngoan hay hư, từ đó có ý thức làm theo những việc làm đúng đắn.
Hình ảnh trẻ chào cô khi đến lớp ở góc tuyên truyền
Ví dụ: Chủ đề bản thân tôi dán lên bài thơ “Buổi sáng”cùng với hình ảnh minh họa bé đang quét nhà và chăm sóc các con vật. Thông qua hình ảnh đó trẻ biết được mình cũng có thể giúp đỡ mọi người những công việc nhỏ vừa với sức mình để thể hiện tình yêu thương, kính trọng với những người xung quanh. Bài thơ: “Không vứt rác ra đường”cùng với hình ảnh minh họa một bạn nhỏ đang bỏ rác vào thùng. Thông qua hình ảnh đó trẻ biết những hành vi bảo vệ môi trường và bỏ rác đúng nơi quy định.
 Việc lồng ghép nội dung giáo dục lễ giáo vào các góc luôn tạo cho trẻ cảm giác rất thích thú và thường xuyên đến góc đó để quan sát.
 2.2. Giáo viên là người gương mẫu trong mọi hoạt động
 Là một giáo viên mầm non tôi nghĩ, cô giáo là tụ điểm văn hóa, là mẫu hình thành nhân cách cho trẻ nhập tâm bắt chước và học tập cô như là một đại diện nền văn hóa dân tộc, cô thực sự là tấm gương sáng cho học sinh noi theo. Cô giáo như mẹ hiền, mẹ và cô là hai cô giáo, trẻ có hai mẹ hiền nhất định là con ngoan trò giỏi. Vì vậy, để đạt được hiệu quả trong giáo dục lễ giáo cho trẻ thì việc cô giáo gương mẫu là việc làm vô cùng cần thiết, bởi hàng ngày thời gian của trẻ ở trường, ở bên cô là chủ yếu, trẻ luôn thích được cô yêu thương, gần gũi, mọi hành vi của cô được trẻ để ý và thích bắt chước làm theo. Vì vậy cô luôn luôn thể hiện chuẩn mực trong cách giao tiếp với người lớn và mọi người xung quanh. Với trẻ không to tiếng quát tháo, xưng hô dịu dàng bằng cô và cháu, giờ đón trả trẻ cô luôn ân cần dịu dàng thương yêu trẻ, khiêm tốn lịch sự trong giao tiếp với phụ huynh, Khi nói với trẻ tôi phát âm chuẩn, rõ ràng song không khô khan, cứng nhắc. Tôi nhận thấy tư duy của trẻ gắn với yếu tố tình cảm, hành động suy nghĩ theo hứng thú trẻ ghi nhớ chủ yếu qua những gì ấn tượng mạnh: Một giọng nói hấp dẫn nhẹ nhàng, cháu hỏi gì tôi trả lời rõ ràng, đủ câu, không trả lời qua loa chiếu lệ.
Mặt khác tôi luôn tìm hiểu kỹ về đặc điểm tâm lý của từng trẻ để có những cách ứng xử phù hợp với trẻ.
Ví dụ: Lớp tôi có 4 cháu rất nhút nhát, trong giờ học ít tham gia phát biểu ý kiến, và dường như trẻ không thích tham gia vào các hoạt động tập thể. Chính vì vậy tôi luôn dành nhiều thời gian để trò chuyện, gần gũi với trẻ bằng các câu hỏi và những lời khen ngợi dành cho cháu: Hôm nay con được ai đưa đi học?; Con thích chơi với đồ chơi nào?; Hôm nay đi học con mặc cái váy rất xinh, ai mua cho con vậy?,. Ngoài ra tôi con dành nhiều thời gian tham gia chơi và hoạt động cùng trẻ, lôi cuốn trẻ vào các hoạt động chung. 
Với sự gần gũi, yêu thương, thân thiện của cô dành cho trẻ, tôi đã biến tính nhút nhát, luôn có tính tự ti của cháu sớm trở thành đứa trẻ mạnh dạn, hoà nhập với bạn bè trong lớp và những người xung quanh.
Còn với những cháu hay làm nũng thì lại cần tập cho trẻ thói quen biết tự lập, tự phục vụ cho bản thân mình mà không phải lúc nào cũng cần đến sự giúp đỡ của người thân.
2.3. Ứng dụng công nghệ thông tin và việc giáo dục lễ giáo cho trẻ thông qua các môn học.
Với thời kỳ phát triển ngày nay về ứng dụng công nghệ thông tin trong công tác giảng dạy, để lồng ghép nội dung giáo dục lễ giáo trong các tiết học, lôi cuốn sự hứng thú tham gia vào học tập và phát huy hiệu quả kỹ năng thói quen tốt các hành vi văn hoá tôi đã tìm tòi các bức tranh, các hình ảnh, bài thơ, câu chuyện, những đoạn video, có nội dung giáo dục lễ giáo từ mạng internet cho trẻ xem, dán lên góc tuyên truyền, các góc trong lớp cho trẻ quan sát học tập làm theo.
Ví dụ: Tiết học làm quen văn học: Kể chuyện “Tấm cám”. Sau khi cô cho trẻ kể trên màn hình máy chiếu. Cô đàm thoại cùng với trẻ: Tấm là người như thế nào? – Mẹ con cám là người như thế nào? – Con thích nhân vật nào? Vì sao? Cô giáo dục cháu lòng thật thà, chăm lo lao động, dạy cháu yêu cái thiện ghét cái ác, hình thành ở trẻ lòng nhân ái với mọi người xung quanh . 
Trẻ được xem và đàm thoại về nội dung câu chuyện
 Tiết kể chuyện cho trẻ nghe: “Cái hồ nhỏ”. Sau khi kể cho trẻ nghe và đàm thoại về nội dung câu chuyện: Bạn thỏ đã nhận ra lỗi của mình và xin lỗi các bạn Tôm, cua, ếch. Và bạn còn tự mình vớt hết rác trong hồ lên để cho nước trong sạch. Qua câu chuyện đó tôi lồng ghép giáo dục trẻ không vứt rác bừa bãi mà phải bỏ vào đúng nơi quy định, đồng thời giáo dục các cháu biết giữ gìn vệ sinh cho môi trường trong sạch. Và khi làm điều gì sai phải biết xin lỗi bạn bè và biết sửa lỗi. Như vậy mới được mọi người yêu quý.
 Hay khi dạy trẻ bài thơ: “Phải là hai tay” sau khi cho trẻ đọc trên máy tính cô đàm thoại cùng trẻ Lễ phép với người bề trên kính trọng yêu thương mọi người trong gia đình khi ăn xong phải biết rót nước, mời tăm bố mẹ ông bà mời ai cái gì phải đưa bằng hai tay mới là con ngoan.
Tiết học khám phá khoa học "Trò chuyện cùng trẻ về cây xanh quanh bé". Sau khi cho trẻ quan sát trên màn hình, đàm thoại về lợi ích của cây và các bạn nhỏ đang chăm sóc cho cây cô hỏi trẻ: Con có biết các bạn đang làm gì không? Các bạn có đáng khen không? Muốn được khen như các bạn thì con phải làm gì? 
Qua đó trẻ biết bảo vệ chăm sóc cây xanh để cây cho ta nhiều lợi ích bằng cách tưới nước cho cây, không bẻ cành ngắt lá Có thể cho trẻ trực tiếp được tưới cây, nhổ cỏ cho cây, nhắc trẻ về nhà giúp đỡ bố mẹ chăm sóc cây trong vườn.
Tiết học âm nhạc: Dạy hát: “Bông hoa mừng cô”
Sau khi dạy trẻ hát cô trò chuyện về nội dung bài hát: Đối với cô giáo các con phải như thế nào? Khi tặng hoa cho cô các con đưa bằng mấy tay? Thông qua đó giáo dục trẻ khi nhận hoặc trao vật gì với người lớn nên trao hoặc nhận phải là hai tay, khi nhận con nói lời cảm ơn.
Đối với tiết học giáo dục thể chất: Trước giờ hoạt động có chủ đích tôi mở cho trẻ xem hình về các môm thể thao và trao đổi với trẻ Muốn cơ thể khỏe mạnh thì các con phải làm gì? – Cô giáo dục trẻ siêng năng tập thể dục, tập đều đặn giúp cho cơ thể luôn khỏe mạnh và phát triển các nhóm cơ, trong lúc tập các con phải không chen lấn nhau hay xô đẩy bạn.
Đối với giờ học tạo hình: Ví dụ: “Vẽ người thân trong gia đình”. Cô cho trẻ quan sát các vật mẫu trên máy tính và trò chuyện cùng trẻ về các thành viên có trên máy cô hỏi gia đình trẻ có những ai? – Gia đình một thế hệ hay hai thế hệ? – Mọi người sống trong gia đình như thế nào với nhau? – Cô giáo dục trẻ biết yêu thương kính trọng đối với ông bà, cha mẹ, anh chị, biết nhường nhịn em bé không tranh giành đồ chơi của em.
 2.4. Xây dựng cảnh quan sư phạm trong và ngoài lớp học
 Một cảnh quan sư phạm, sạch đẹp trong và ngoài lớp học, là một điểm gần gũi, luôn gắn với trẻ hàng ngày ở trường để trẻ học tập, hình thành kỹ năng lễ giáo. Làm thế nào để trẻ luôn ý thức được về việc giữ gìn vệ sinh chung, đòi hỏi người giáo viên thường xuyên rèn luyện kỹ năng vệ sinh lao động thành một thói quen. 
Ví dụ: Trước giờ học tôi thường cho trẻ nhặt rác, lá cây để tạo môi trường sạch đẹp. Đối với kệ góc trong lớp, đầu tuần tôi thường tổ chức cho trẻ thi đua, lau dọn sắp xếp đồ chơi gọn gàng. Nhờ vậy qua mỗi lần tổ chức hoạt động vui, chơi trẻ chơi xong thu dọn đồ chơi gọn gàng và ngăn nắp. Trong lớp tôi có sọt rác, để vào góc lớp, sau mỗi giờ nêu tiêu chuẩn bé ngoan xong, tôi thường nhắc nhở trẻ, sau khi ăn quà nên bỏ rác vào giỏ để giữ vệ sinh chung và trẻ thực hiện tốt, nhất là sau khi hoạt động tạo hình xé dán trong lớp không còn mảnh vụn giấy nào rơi xuống sàn.
 2.5. Giáo dục lễ giáo cho trẻ mọi lúc mọi nơi
 Giáo dục lễ giáo cho trẻ nếu được tô luyện thường xuyên sẽ giúp cho trẻ trở thành kỹ năng quen thuộc, hình thành ở trẻ một con người tốt, có ích cho xã hội. Vì vậy, tôi 
 đã tận dụng mọi thời điểm trong ngày như thời điểm đón- trả trẻ, hoạt động góc, hoạt động dạo chơi ngoài trời, hoạt động chiềuđể lồng ghép giáo dục lễ giáo cho trẻ.
 * Giờ đón, trả trẻ:
 Ở lứa tuổi của trẻ luôn thích được cô yêu thương gần gũi, mọi hành vi của cô được trẻ lưu tâm nhất, vì vậy cô luôn chuẩn mực trong giao tiếp. Giờ đón- trả trẻ tôi luôn ân cần dịu dàng thương yêu trẻ, khiêm tốn lịch sự trong giao tiếp với phụ huynh, sau đó nhắc trẻ biết cất đồ dùng đúng nơi quy định, chào cô sau đó chào tạm biệt bố mẹ để đi vào lớp.
 Ví dụ: Trong giờ đón trẻ, khi bố, mẹ đưa trẻ đến lớp, nếu trẻ chưa chú ý đến việc chào cô, tôi niềm nở chào trẻ trước và nhắc trẻ: Con chào cô, chào các bạn nào! Con hãy cất đồ dùng của con vào ngăn tủ của mình rồi chào mẹ con vào lớp học.
Trẻ chào bố mẹ về
	Tôi cũng có thể mở cho trẻ xem video clip về các bạn nhỏ đang thực hiện công việc nhặt rác ở sân trường kết hợp với giáo dục cho trẻ biết và ý thức cao trong việc giữ gìn vệ sinh môi trường ở những nơi công cộng nhằm đảm bảo giữ gìn vệ sinh chung.
 Trong các hoạt động chiều, tôi dành thời gian chiếu clip cho trẻ xem về các hành vi đúng, sai về việc bảo vệ môi trường và tham gia giao thông. Yêu cầu trẻ lên chọn cho cô các hành vi đúng và chỉ ra các hành vi sai. Nếu cháu chọn đúng cô sẽ cho hiệu ứng mặt cười, và các cháu chọn sai sẽ hiện ra mặt mếu. điều đó khiến trẻ rất hứng thú và tham gia học tập với hiệu quả cao.
Trẻ xem video về các hành động giáo dục lễ giáo
	Trước giờ trả trẻ tôi nhắc trẻ từ tốn, không vội vàng, xô đẩy nhau chào Bố, Mẹ và xin phép cô ra về, dặn trẻ về nhà ngoan, vâng lời bố mẹ ông bà anh chị
 * Giáo dục lễ giáo vào hoạt động vui chơi : Đối với trẻ lứa tuổi này trẻ học mà chơi, chơi mà học. Trong giờ hoạt động góc trẻ được thực hành trải nghiệm nhiều vai chơi khác nhau, phản ánh sinh hoạt cuộc sống của người lớn, tôi tiến hành lồng ghép lễ giáo vào các góc, qua đó trẻ được đối thoại những câu chào hỏi lễ phép, câu cảm ơn, xin lỗi, trao nhận bằng hai tay, tôi theo dõi quan sát lắng nghe để kịp thời uốn nắn trẻ khi có biểu hiện chưa đúng. Giúp trẻ hình thành thói quen hành vi văn minh trong giao tiếp.
Ví dụ: Qua trò chơi phân vai – y tá – bác sỹ: Tôi hướng dẫn trẻ biết đóng vai bác sĩ, biết thăm hỏi bệnh nhân ân cần.
+Bác sĩ biết hỏi bệnh nhân, cháu đau chỗ nào? Đau ra sao?
+Trẻ đóng vai bác sĩ phát thuốc dặn bệnh nhân uống thuốc ngày mấy lần. 
+Trẻ đóng vai bệnh nhân nhận thuốc, nhận đơn thuốc bằng hai tay và nói lời cảm ơn đối với bác sĩ.
Trẻ chơi khám bệnh và học cách giao tiếp giữa Bác sĩ và bệnh nhân
	Qua trò chơi bán hàng: Yêu cầu người bán hàng và người mua hàng phải nói nhẹ nhàng, đủ câu: 
+ Cô chú mua gì?
+ Bán cho tôi quả nải chuối
+ Bao nhiêu tiền vậy cô
Sau khi chơi xong tôi nhắc nhở trẻ thu dọn đồ chơi cất lên giá gọn gàng, ngay ngắn.
Qua hoạt động góc cháu mạnh dạn dần, thành thạo dần trong giao tiếp, trong ứng xử, chào hỏi đối với mọi người xung quanh mình.
Từ đây trẻ lớp tôi đã hết nói trống không . Trẻ biết nói và trả lời đầy đủ câu, biết xưng hô chuẩn mực đối với cô và bạn.
Trong khi chơi nếu trẻ làm việc gì sai đối với bạn, tôi nhắc nhở trẻ phải biết xin lỗi cô, xin lỗi bạn, ai cho cái gì thì nhận bằng hai tay và nói cảm ơn.
Ngoài ra còn giáo dục cháu đoàn kết với bạn bè, không tranh giành đồ chơi với bạn, gặp chuyện gì phải thông báo cho người lớn biết.
 * Đối với giờ dạo chơi ngoài trời:
 Dạo chơi ngoài thời là lúc trẻ được tiếp xúc thiên nhiên, không khí trong lành, thoả mãn như cầu vui chơi của trẻ. Đây cũng là cơ hội phát triển nhận thức, tình cảm kỹ năng- xã hội ở trẻ. Trẻ được nhặt lá vàng rơi làm vệ sinh sân trường, được quan sát, tìm hiểu về sự phát triển của cây và ý thức được việc chăm sóc bảo vệ cây, hoa, rau,trong vườn trường, từ đó hành vi lễ giáo của trẻ cũng được phát triển hơn.
 Ví dụ: Trong giờ dạo chơi tham quan vườn cây ăn quả . Trước khi dẫn trẻ đi dạo cho đến quá trình quan sát, tôi đàm thoại với trẻ:
 Khi đi tham quan các con phải đi như thế nào? Để cho cây luôn xanh tốt thì phải thế nào? Khi ăn quả các con phải nhớ đến ai? Khi có những lá vàng rơi xuống sân trường chúng ta làm gì?...
	 Sau khi đàm thoại tôi giáo dục trẻ ngoan, không chen lấn, xô đẩy bạn. Biết kính trọng, yêu quý những người lao động, trước khi ăn quả phải rửa sạch và gọt vỏ, không vứt vỏ và hạt bừa bãi mà phải để vỏ vào nơi qui định. Ăn phải từ tốn, chậm rãi.
 Giáo dục trẻ giữ gìn vệ sinh môi trường, vệ sinh lớp, biết đoàn kết, giúp đỡ bạn bè, mọi người xung quanh. 
 * Trong giờ ăn: 
 Ngay cả trong giờ ăn cũng là cơ hội để giáo dục hành vi văn minh lễ giáo cho trẻ. Trẻ ý thức được một số việc tự phục vụ như: rửa tay trước khi ăn, giúp cô kê bàn ghế, phát thìa cho bạn, không nói chuyện trong giờ ăn, không làm rơi vãi cơm, thức ăn, mời cô, mời các bạn trước lúc ăn.
 Ví dụ: Chuẩn bị trước giờ ăn tôi cho trẻ đọc bài thơ có nội dung lễ giáo để giáo dục trẻ. Giờ ăn
 Giờ ăn bé nhớ lời cô
 Ăn chậm nhai kỹ sao cho đàng hoàng 
 Ăn xong xếp ghế gọn gàng
 Nhặt vụn cơm vãi bé càng đáng khen
 Cô mời trẻ và gợi ý để trẻ mời cô, mời các bạn cùng ăn cơm. Nhắc nhở trẻ ăn gọn gàng, không để cơm rơi vãi, nếu có thức ăn rơi thì nhặt bỏ vào đĩa để thức ăn rơi và không nói chuyện, đùa nghịch trong giờ ăn.
 Giờ ăn phụ chiều khi cô đưa cho trẻ, cô gợi ý để trẻ biết nói Cháu xin cô, Cháu cảm ơn cô, và biết nhận quà khi người lớn cho bằng hai tay.
Trẻ ngồi ngay ngắn trong giờ ăn
2.6. Phối kết hợp với các bậc phụ huynh
Cùng với mục tiêu xã hội hoá giáo dục thì vai trò của phụ huynh không nhỏ trong việc giáo dục trẻ. Vì vậy việc phối kết hợp với phụ huynh trong việc giáo dục lễ giáo cho trẻ là vô cùng cần thiết.
 Trong buổi họp phụ huynh đầu năm tôi trao đổi để phụ huynh nói lên những đặc điểm tâm sinh lý của con mình ở nhà giúp cô nắm rõ được đặc điểm tâm sinh lý của trẻ. Phụ huynh phải trung thực cho dù là trẻ có vấn đề về sức khỏe hay điều kiện sống, tính cách đặc biệt. Có như vậy cô mới nắm được đặc điểm tâm sinh lý của trẻ để có biện pháp giáo dục trẻ tích cực và hiệu quả ngay từ đầu năm học.
Tiếp đó tôi mạnh dạn trao đổi với phụ huynh về tầm quan trọng của giáo dục lễ giáo đối với trẻ mẫu giáo, Để phụ huynh nhận nhận thức ý nghĩa của vấn đề kết hợp cùng nhà trường giáo dục trẻ. Nhất là trong tình hình hiện nay, nhiều nền văn hoá và trò chơi giải trí đã ảnh hưởng một phần không nhỏ về hành vi văn minh của trẻ. Trẻ có thể bắt chước và thể hiện những hành động thô bạo với bạn sau khi xem những bộ phim có các hành động bạo lực hay trẻ có những lời nói không lễ phép đối với bố mẹ khi không đồng ý cho trẻ chơi điện tử. 
	Tôi cũng trao đổi với phụ huynh không nên nuông chiều con quá mức, phải giải thích cho trẻ hiểu cái gì là tốt, cái gì chưa tốt. Dần dần trẻ sẽ hiểu ra những điều mình mong muốn đó là sai, là không đúng, là chưa ngoan.
Hơn nữa phần đông phụ huynh là nông dân nên cũng không có nhiều thời gian dành cho con cái nhất là trong việc giáo dục lễ giáo, qua các cuộc họp phụ huynh hoặc những buổi truyền thông tôi luôn phổ biến và tuyên truyền cách nuôi dạy con khoa học và cách giáo dục lễ giáo đối với trẻ lúc ở nhà . Phụ huynh giành nhiều thời gian chăm sóc con cái như vệ sinh thân thể, chải răng đúng cách, phụ huynh phải mẫu mực trong giao tiếp ở nhà để trẻ noi theo. Đồng thời chú ý sửa sai trẻ kịp thời những thiếu sót trong giao tiếp đối với bạn bè, đối với người lớn. Tôi luôn trao đổi với phụ huynh hàng tháng thông qua sổ liên lạc và tôi đã đưa ra yêu cầu là hàng tháng sẽ có kế hoạch học tập và sinh hoạt cũng như việc rèn luyện lễ giáo cho trẻ do cô giáo lập ra. Kế hoạch này sẽ được dán ở bảng thông báo của lớp để tất cả mọi phụ huynh đều nắm được từ đó cùng cô có những biện pháp giáo dục phù hợp và đạt hiệu quả cao hơn.
Tuyên truyền với phụ huynh
	 2.7. Giáo dục lễ giáo bằng hình thức khích lệ, động viên.
 Tâm lý của con người thích được khen hơn là chê, nhất là trẻ nhỏ rất thích được khen ngợi, động viên, khi làm được việc tốt. Những lời động viên, những phần thưởng nhỏ cũng làm trẻ vui sướng và khích lệ trẻ cố gắng hơn nữa để lại được khen, được thưởng. Chính vì vậy mà hàng ngày ở trường việc cho trẻ tự nhận xét về những hành vi tốt, hành vi xấu của bản thân trẻ, của các bạn trong lớp góp phần thúc đẩy ở trẻ nề nếp, hình thức thi đua về học tập, vui chơi, đối xử, giúp đỡ các bạn trong lớp. 
Ví dụ: Hằng ngày vào giờ nêu gương cuối ngày trước khi cắm cờ, tôi cho trẻ tự nhận xét về mình trong ngày ngoan hay chưa? Đưa ra những nhận xét về hành vi tốt, xấu sau đó tôi đưa ra nhận xét, nêu gương từng trẻ trong lớp, những trẻ ngoan sẽ được cắm một cờ bé ngoan, những trẻ chưa ngoan không được cắm cờ và động viên trẻ ngày hôm sau ngoan hơn để được cắm cờ như các bạn. Ngoài ra tôi luôn dành thời gian để gần gũi với trẻ. Tôi tìm những câu nói hài hước, hóm hỉnh, những món quà bất ngờ và các hình thức khen ngợi để động viên trẻ kịp thời.
Với những hình thức đó, trẻ lớp tôi rất thích thú, các nề nếp hành vi của trẻ được thay đổi rõ rệt, trẻ ngoan hơn, có tinh thần tự giác cao hơn và rất hào hứng mong muốn ngày nào cũng ngoan để được cắm cờ bé ngoan, được cô giáo khen, được nhận những món quà thú vị.
 Ví dụ 2: Tôi còn lên kế hoạch kể chuyện về gương tốt cuối tuần, tuần nào cũng vậy tôi không bao giờ bỏ qua, tuỳ vào từng chủ đề để lựa chọn nội dung câu chuyện: Tuần 1 Tháng 10 tôi kể chuyện: “ Tích Chu” cho trẻ nghe. Tuần 1 Tháng 11 tôi kể chuyện “Cháu ngoan của bà”cho trẻ nghe và tuần khác tôi kể cho trẻ nghe: Sự tích cây vú sữa, hay những câu chuyện về ăn uống có văn hóa do tôi sáng tạo hay sưu tầm, những giờ như vậy trẻ rất thích lắng nghe, nhằm kích thích trẻ học ngoan, muốn được cắm cờ, trẻ sẽ nổ lực ý chí.
 2.8. Giáo dục lễ giáo thông qua ngày hội, ngày lễ:
Truyền thống của người Việt Nam chúng ta luôn tôn sư trọng đạo và giữ vững những nét văn hóa đặc trưng. Vì vậy tôi thường xuyên tạo điều kiện cho trẻ có cơ hội được tham gia các buổi tổ chức ngày lễ, ngày hội như ngày nhà giáo Việt Nam, ngày tết trung thu, ngày múa hát mừng xuân
Từ ý nghĩa của những ngày lễ lớn, truyền thống của dân tộc để giáo dục trẻ lòng tự hào dân tộc, tôi cũng đã cung cấp cho trẻ biết về ngày lễ, biết kính trọng những người đã hy sinh cho lợi ích dân tộc, lợi ích trồng người. Từ đó hình thành cho trẻ lòng tự hào, kính yêu đối với người lớn tuổi, thông qua đó khuyến khích trẻ học tập và phấn đấu thành con người có ích sau này.
Ví dụ: Ngày nhà giáo Việt Nam tôi tổ chức cho các tổ trong lớp thi hát về cô giáo. Các tổ sẽ phải nhớ được các bài hát về cô giáo và hát thi với nhau. Sau đó trò chuyện để trẻ hiểu thêm về ý nghĩa công việc của các cô giáo. Giáo dục trẻ biết quí trọng, nghe lời cô giáo, cố gắng học giỏi để cô vui lòng.
Hay đến ngày Tết trung thu tôi chuẩn bị mâm ngũ quả, đèn ông sao và rất nhiều hoa quả, bánh kẹo. Mời trẻ cùng chuẩn bị, bày mâm ngũ quả và thắp đèn. Nhắc trẻ giúp đỡ nhau trong khi làm, cùng nhau làm để có một sản phẩm đẹp. Tôi đóng vai làm chị Hằng kể cho trẻ nghe về ngày tết trung thu có trăng sáng, có chị hằng, chú cuội và tổ chức cho trẻ rước đèn, hát múa.
Cùng với cuộc thi Bé khỏe bé thông minh do nhà trường tổ chức tôi cũng đã tổ chức cho lớp mình thi Bé khỏe bé thông minh. Trong cuộc thi có các bức tranh hành động đúng và sai như: tranh em bé quét nhà, tranh em bé chào hỏi, tranh em bé bẻ cành cây, tranh các bạn tranh giành nhau Yêu cầu trẻ dán tranh hành động đúng vào bảng có khuôn mặt cười và tranh hành động sai vào bảng có khuôn mặt mếu. Để trẻ tự tìm tranh đúng hay sai và dán vào bảng phù hợp. Và những cháu nào thực hiện tốt thì sẽ có phần thưởng. Trẻ rất hứng thú khi tham gia cuộc thi và đem lại hiệu quả cao.
 3. Kết quả đạt được và bài học kinh nghiệm
 3.1. Kết quả đạt được
 Sau những biện pháp tôi đã nghiên cứu và thực hiện, chất lượng giáo dục về lễ giáo đối với trẻ tăng lên rõ rệt, bản thân tôi phấn khởi hơn, yêu nghề, yêu trẻ nhiều hơn. Giúp tôi có nghị lực và hưng phấn trong công tác.
 Đối với trẻ ở lớp tôi qua quá trình rèn luyện, ý thức của trẻ ngày càng khôn lớn hơn, trẻ luôn có tinh thần tự giác cao về hành vi văn minh, lễ giáo và kết quả cho thấy so với lúc chư áp dụng các biện pháp lồng ghép nội dung giáo dục lễ giáo thể hiện dưới bảng như sau:
 Bảng 2: Khảo sát kết quả cuối năm học
TT
Nội dung Giáo dục
Tỷ lệ %
1
Biết xưng hô, chào hỏi lễ phép
98%
2
Biết nói cảm ơn, xin lỗi đúng lúc
95%
3
Biết giữ gìn, cất, sắp xếp đồ chơi theo quy định
95%
4
Biết giữ gìn vệ sinh thân thể, vệ sinh môi trường
98%
5
Biết nhường nhịn giúp đỡ bạn
95%
6
Trẻ mạnh dạn tự tin trong giao tiếp
95%
 Như vậy sau khi sử dụng các biện pháp giáo dục lễ giáo cho trẻ chúng ta thấy mức độ đạt được đã tăng lên rõ rệt. Điều đó khẳng định một điều rằng các biện pháp được sử dụng là đúng đắn và đem lại hiệu quả tốt trong quá trình giáo dục.
 3.2. Bài học kinh nghiệm
Khi thực hiện đề tài này, với những biện pháp thực hiện và kết quả thu được tôi rút ra bài học như sau:
Ngay từ đầu năm giáo viên chủ nhiệm phải nắm rõ tình hình của lớp, đặc điểm tâm sinh lý của từng cháu về sức khỏe, sở thích cũng như hoàn cảnh gia đình, mức độ quan tâm của Bố Mẹ và tạo cho trẻ môi trường học tập và nề nếp tốt. Có như vậy thì hiệu quả giáo dục sẽ được nâng cao.
Bản thân tôi phải luôn tìm tòi sáng tạo, sưu tầm tranh ảnh, thơ ca, về để nội dung giáo dục lễ giáo của trẻ ngày càn