Đề kiểm tra khảo sát lần IV môn: Ngữ văn thời gian: 90 phút

PHÒNG GD&ĐT QUẬN LONG BIÊN
TRƯỜNG THCS ĐỨC GIANG
ĐỀ KIỂM TRA KHẢO SÁT LẦN IV
MÔN: NGỮ VĂN 
Thời gian: 90 phút
Phần I (6 điểm):
Trong bài thơ Sang thu, Hữu Thỉnh đã viết:
“Sông được lúc dềnh dàng
 Chim bắt đầu vội vã”
Câu 1.(1đ)Hãy cho biết hoàn cảnh sáng tác , xuất xứ của bài thơ ? Có thể đặt tên cho bài thơ là Thu sang hay là Mùa thu được không ? Vì sao ?
Câu 2(0,5đ)Em có nhận xét gì về trạng thái vận động của dòng sông và cánh chim khi đất trời chuyển giao từ cuối hạ sang đầu thu? 
Câu 3.(1đ)Chép lại hai câu thơ tiếp theo hai câu thơ trên và nêu cảm nhận của mình về hình ảnh thơ độc đáo trong hai câu thơ em vừa chép bằng một đoạn văn ngắn khoảng 5 – 7 câu. 
Câu 4.(3,5)Bằng một đoạn văn khoảng 15 câu theo cách lập luận quy nạp, em hãy phân tích khổ thơ thứ nhất của bài thơ “Sang thu” để thấy được sự cảm nhận tinh tế của nhà thơ Hữu Thỉnh về thời khắc giao mùa từ cuối hạ sang đầu thu, đoạn văn có sử dụng một phép liên kết câu và một câu mở rộng. (Gạch dưới thành phần khởi ngữ và câu mở rộng). 
Phần II.(4 điểm)
Đọc kĩ đoạn văn và trả lời câu hỏi ;
“Hồi chưa vào nghề, những đêm bầu trời đen kịt, nhìn kĩ mới thấy một ngôi sao xa, cháu cũng nghĩ ngay ngôi sao kia lẻ loi một mình. Bây giờ làm nghề này cháu không nghĩ như vậy nữa. Vả, khi ta việc, ta với công việc là đôi, sao gọi là một mình được? Huống chi việc của cháu gắn liền với việc của bao anh em, đồng chí dưới kia. Công việc của cháu gian khổ thế đấy, chứ cất nó đi, cháu buồn đến chết mất. Còn người thì ai mà chả “thèm” hở bác? Mình sinh ra là gì, mình đẻ ở đâu, mình vì ai mà làm việc? Đấy, cháu tự nói với cháu thế đấy.”
 ( Lặng lẽ SaPa- Nguyễ Thành Long )
Câu1. ( 1đ)Đoạn văn có hình thức ngôn ngữ nào : Đối thoại hay độc thoại hay độc thoại nội tâm ? Chỉ ra dấu hiệu giúp em nhận biết hình thức ngôn ngữ đó ?
Câu 2(0,5 đ) Chỉ ra câu có sử dụng khởi ngữ trong đoạn trên ?
Câu 3 (1đ)Trong tác phẩm Lặng lẽ SaPa Nguyễn Thành Long đã để cho bác lái xe giới thiệu với ông họa sĩ cô kĩ sư về anh thanh niến là “Người cô độc nhất thế gian” .Em có đồng ý như vậy không? Cách giới thiệu như vậy có tác dụng gì ?
Câu 4.(1,5đ) Lời tâm sự của nhân vật anh thanh niên gợi cho em những suy nghĩ gì ?về cách ứng xử với mọi người ? trình bày suy nghĩ của em bằng một đoạn văn khoảng ½ trang giấy thi .
Đáp án , biểu điểm 
Câu 1 : 
+Hoàn cảng sáng tác : Năm 1977 trích từ tập thơ : Từ chiến hào đến thành phố 
0,5
+Thu sang hay Mùa thu đều nói đến sự hiện hữu quá rõ rệt của mùa thu trên từng cảnh vật , thiên nhiên . Lúc đó là giữa thu hay cuối thu .
-Còn “Sang thu” là chớm thu, là lúc thiên nhiên giao mùa.Mùa hè vẫn chưa hết và mùa thu bắt đầu có những tín hiệu đầu tiên. Trước những sự thay đổi mơ hồ chưa rõ rệt ấy, phải nhạy cảm lắm mới cảm nhận được.
Vì vậy với bài thơ này chỉ có thể đặt tên là Sang thu
0,5 
Câu 2:
+Với việc sử dụng cặp từ trái nghĩa- phép đối : Dềnh dàng , vội vã .Câu thơ đã cho ta thấy sự vận động trái chiều nhau của dòng sông và những cánh chim .
0,25
+Dòng sông thu trôi lững lờ , nhẹ nhàng ,êm ả .
Còn những cánh chim thi ngược lại , chúng đang hối hả bay về phương Nam tránh rét .
0,25
Câu 3.
Chép lại hai câu thơ tiếp
0,25
Đoạn nêu được các ý sau :
Nghệ thuật nhân hóa đặc sắc đã biến đám mây thành một dải lụa mềm mại , “vắt nửa mình sang thu”. Đám mây một nửa còn vấn vương mùa hạ còn một nửa đã sang với mùa thu .
-Đám mây là hình ảnh của không gian hữu hình nhưng lại có thể kết nối hai mùa thời gian vô hình: Hạ và Thu. 
-Đây là một phát hiện rất mới của thi sĩ .Ông đã lấy không gian kết nối với thời gian, biến đám mây thành cây cầu nối thông giữa hai mùa thu và hạ . 
 -Câu thơ thật hay, thật khéo, và cũng thật tài hoa , tinh tế . 
0,75
Câu 4 (3,5đ):
* Về hình thức + Kiến thức Tiếng Việt:1,5đ
- Hình thức đoạn văn quy nạp, độ dài 12 – 15 câu liên kết với nhau (đoạn quá số câu, chưa đủ số câu trừ 0.25đ)
-Tiếng Việt: Phép liên kết , câu mở rộng (gạch chân ) (1đ)
*Về nội dung: (1,5đ) đoạn văn đảm bảo các ý sau :
 - Sự tinh tế trong cảm nhận của nhà thơ qua mọi sự biến chuyển mơ hồ từ cuối hạ đầu thu :
 + hương ổi chín đậm nồng nàn lan tỏa trong không gian . 
+Làn gió se lạnh của thời tiết chớm thu .
+ Và làn sương với phép nhân hóa biến thành một thiếu nữ yểu điệu nhẹ nhàng “chùng chình” chuyển động qua đầu ngõ xóm .
 -Những cảm nhận về mùa thu được diễn tả ở các từ “bỗng, phả , hình như” đó là sự ngạc nhiên thú vị như còn chưa tin hẳn, là tâm trạng ngỡ ngàng bâng khuâng, xao xuyến của một hồn thơ.
 - Những tín hiệu mơ hồ chưa rõ rệt của chớm thu được nhà thơ cảm nhận bằng sự tổng hợp của các giác quan :Thính giác , thị giác , xúc giác cùng với tâm hồn nhạy cảm tinh tế của một thi sĩ .
Phần II.(4 điểm)
Câu 1:
 Đoạn văn sử dụng hình thức ngôn ngữ đối thoại .
Dấu hiệu giúp em nhận biết :
Đây là cuộc trò chuyện giữa anh thanh niên với ông Họa sĩ .
Lời nói phát thành tiếng .
 -Có gạch ngang đầu dòng .
0,25
0,75
Câu 2 : có khởi ngữ Còn người thì ai mà chả “thèm” hở bác?
0,5
Câu 3 (1đ)
-Trong tác phẩm “Lặng lẽ SaPa” Nguyễn Thành Long đã để cho bác lái xe giới thiệu với ông họa sĩ cô kĩ sư về anh thanh niến là “Người cô độc nhất thế gian” .Em có đồng ý như vậy không? Cách giới thiệu như vậy có tác dụng gì ?
 +Nếu xét trên phương diện nghĩa của từ : “Người cô đôc” là con người cô đơn độc thân , sống một mình , không có ai bầu bạn thi Bác lái xe đúng .
Nhưng khi theo dõi câu chuyện ta hiểu rằng anh thanh niên không hề cô độc , không hề một mình . Ta hãy nghe anh thanh niên nói : khi ta việc, ta với công việc là đôi, sao gọi là một mình được? Huống chi việc của cháu gắn liền với việc của bao anh em, đồng chí dưới kia 
0,5
 +Tác dụng : : Nhà văn để Bác lái xe giới thiệu như vậy là một sự sáng tạo . Nó đem đến cho người đọc sự thú vị và gợi được trí tò mò của độc giả 
0,5
Câu 4
+ Về hình thức 0,5đ
+Về nội dung: (1đ) đoạn văn đảm bảo các ý sau :
Từ nhân vật Anh thanh niên ta học tập được cách giao tiếp ứng xử với mọi người . Giao tiếp ứng xử là sự chia sẻ thông tin và tạo quan hệ giữa con người với con người 
Qua tác phẩm Lặng lẽ Sa Pa ta thấy được
 thái độ cởi mở chân thành khi trò chuyện tâm sự .
Tính khiêm nhường khi tự nói về mình .
Tình cảm gắn bó sự tôn trong dành cho mọi người của anh thanh niên 
Anh thanh niên thể hiện một con người có lối sông đẹp , biết cách giao tiếp , ứng xử 
Từ hình tượng nhân vật anh thanh niên ta học tạp được điều gì ?
CÁC NGUYÊN TẮC KHI GIAO TIẾP BẰNG LỜI:
- Xưng hô: luôn tuân theo tuổi tác. Hễ người lớn tuổi hơn bạn, bạn phải gọi bằng anh, chị, chú bác, cô, dì...Nếu độ tuổi chênh lệch không ít, bạn có thể xưng tên. Trong công việc, tùy cấp bậc mà người làm chức vụ thấp hơn có thể gọi cấp trên là anh/chị. Tuyệt đối không nói chuyện nhát gừng, trống không, dù là với đối tượng nào vì điều đó thể hiện sự thiếu lịch sự, thô lỗ của người nói. Không xưng hô quá thân mật so với mối quan hệ.
- Cách nói: rõ ràng, dễ hiểu. Nội dung lời nói phải phù hợp với trình độ, độ tuổi người nghe. Hoặc cùng một nội dung, nhưng nếu bạn nói với một bác nông dân thì sẽ khác, nói với một cô giáo thì sẽ khác. Hai người có trình độ chênh nhau cùng nói chuyện, nếu không có sự điều chỉnh cách nói thì sẽ rất khó mà truyền đạt cho nhau hiểu. Trong trường hợp bạn không thể điều chỉnh cách nói chuyện, ngôn ngữ thường dùng của mình, bạn có thể bị cho là kiêu ngạo, tự phụ, kém hòa đồng.
- Tránh lối nói mỉa mai, "nói mát": lối nói chỉ trích người khác một cách bóng gió, văn hoa, tưởng khen mà chê qua giọng điệu nguýt ngoáy luôn tạo ra ấn tượng cực xấu cho người nghe, và người nói cũng bị đánh giá không ít. Lối nỏi mỉa mai thể hiện bạn luôn có thái độ thù địch, kém vị tha và hay xét nét người khác. Xem lại những bộ phim, hài kịch có nhân vật là các bà mẹ chồng với con dâu, bạn dễ bắt gặp lối nói này. Và bản thân bạn khi nghe điều đó cũng không cảm thấy thoải mái, đúng không?
- Tránh lối nói gây cảm giác không tốt nơi người khác: thỉnh thoảng, cách nhận xét, đánh giá sự việc một cách thái quá của bạn khiến người đối diện cảm thấy tâm trạng tồi tệ hơn. Ví dụ, một cô bạn vừa ốm dậy mà bạn đã nói "sao sắc mặc nhợt nhạt ghê vậy" sẽ tệ hơn rất nhiều. Thay vào đó, bạn có thể nói "nhìn mặt cậu có vẻ khá hơn lúc ốm đấy". Đó chính là một lời an ủi, động viên rất tốt với những người đang ở trong giai đoạn không tốt như vậy.
- Không đề cập đến các chủ đề mà người nghe không hiểu, không quan tâm hoặc các chủ đề nhạy cảm. Tốt nhất, để an toàn, bạn đừng nói về chủ đề tôn giáo, chính trị, pháp luật, giới tính.
- Cách dùng từ: không dùng tiếng lóng ít người biết, khẩu ngữ, từ địa phương, tránh hiểu nhầm cho người đối diện. Không dùng từ chuyên ngành, từ cổ, ngôn từ quá hoa mỹ: người nghe sẽ có cảm giác là bạn đóng kịch, hoặc bạn là người của những thế kỷ trước.
Không đột nhiên im lặng, nói lấp lửng, làm ra vẻ bí mật để bắt người khác phải chờ đợi.
- Không ngắt lời một người đang hào hứng kể chuyện cho bạn. Khi bạn làm cho họ mất hứng trò chuyện, có thể lần sau họ sẽ ngại chia sẻ với bạn.
- Nói chuyện gọn gàng, đủ ý, chỉ kể những chi tiết liên quan, không thao thao bất tuyệt bất chấp người nghe có muốn nghe hay không. Để làm được điều này, bạn cần phải có tài quan sát. Vừa kể một câu chuyện vừa xem thái độ người nghe. Nếu họ có biểu hiện không hứng thú như ngáp dài, lấy tay chống cằm, mắt trĩu xuống, nhìn ngó nghiêng chỗ khác...hãy chủ động chuyển đề tài hoặc kết thúc nhanh câu chuyện.
- Khi nói chuyện, nên giữ một khoảng cách vừa phải. Nếu không gian có nhiều đồ vật riêng tư của người đối diện, hãy nhìn thẳng, tránh ngó nghiêng lung tung vì họ sẽ nghĩ là bạn đang soi mói đời tư của họ. Với người lớn tuổi, nên đứng lại gần hơn một chút vì họ có thể bị lãng tai, không nghe rõ.
- Nếu đang nói chuyện với nhóm đông người, tuyệt đối không có cử chỉ thì thầm vào tai người bên cạnh hay ghi giấy chuyển cho người khác, rồi làm ra vẻ bí mật. Đây là hành vi bị cho là thiếu lịch sự, kém tế nhị.
- Không nên tâm sự chuyện riêng tư với tất cả mọi người.
- Nếu không thể nói sự thật, đừng tìm cách nói dối. Ví dụ, có người hỏi bạn chiếc áo mới mua của cô ấy có đẹp không. Nếu bạn thực sự thấy xấu, đừng giả vờ khen đẹp. Hãy cho cô ấy biết cảm nhận của bạn một cách khéo léo hoặc đưa ra một cách trả lời khéo léo: "hình như tôi không hợp với phong cách này, tôi thấy không thích lắm..."
ông đột nhiên im lặng, nói lấp lửng, làm ra vẻ bí mật để bắt người khác phải chờ đợi.
- Không ngắt lời một người đang hào hứng kể chuyện cho bạn. Khi bạn làm cho họ mất hứng trò chuyện, có thể lần sau họ sẽ ngại chia sẻ với bạn.
- Nói chuyện gọn gàng, đủ ý, chỉ kể những chi tiết liên quan, không thao thao bất tuyệt bất chấp người nghe có muốn nghe hay không. Để làm được điều này, bạn cần phải có tài quan sát. Vừa kể một câu chuyện vừa xem thái độ người nghe. Nếu họ có biểu hiện không hứng thú như ngáp dài, lấy tay chống cằm, mắt trĩu xuống, nhìn ngó nghiêng chỗ khác...hãy chủ động chuyển đề tài hoặc kết thúc nhanh câu chuyện.
- Khi nói chuyện, nên giữ một khoảng cách vừa phải. Nếu không gian có nhiều đồ vật riêng tư của người đối diện, hãy nhìn thẳng, tránh ngó nghiêng lung tung vì họ sẽ nghĩ là bạn đang soi mói đời tư của họ. Với người lớn tuổi, nên đứng lại gần hơn một chút vì họ có thể bị lãng tai, không nghe rõ.
- Nếu đang nói chuyện với nhóm đông người, tuyệt đối không có cử chỉ thì thầm vào tai người bên cạnh hay ghi giấy chuyển cho người khác, rồi làm ra vẻ bí mật. Đây là hành vi bị cho là thiếu lịch sự, kém tế nhị.
- Không nên tâm sự chuyện riêng tư với tất cả mọi người.
- Nếu không thể nói sự thật, đừng tìm cách nói dối. Ví dụ, có người hỏi bạn chiếc áo mới mua của cô ấy có đẹp không. Nếu bạn thực sự thấy xấu, đừng giả vờ khen đẹp. Hãy cho cô ấy biết cảm nhận của bạn một cách khéo léo hoặc đưa ra một cách trả lời khéo léo: "hình như tôi không hợp với phong cách này, tôi thấy không thích lắm..."