Đề kiểm tra học kì I Ngữ Văn 9 - Đề 2 - Năm học 2022-2023 - Trường PTDTBT TH&THCS Bản Liền (Có đáp án)

 PHÒNG GD&ĐT BẮC HÀ ĐỀ KIỂM TRA HỌC KÌ I
TRƯỜNG PTDTBT TH-THCS Năm học 2022 - 2023
 BẢN LIỀN Môn: Ngữ văn 9
 Thời gian: 90 phút, không kể thời gian giao đề
 ĐỀ 2
 I. Đọc - hiểu (3.0 điểm)
 Đọc kĩ ngữ liệu sau và trả lời các câu hỏi nêu bên dưới:
 Ngạn ngữ có câu: Thời gian là vàng. Nhưng vàng thì mua được mà thời gian 
 không mua được. Thế mới biết vàng có giá mà thời gian là vô giá.
 Thật vậy, thời gian là sự sống. Bạn vào bệnh viện mà xem, người bệnh 
 nặng, nếu kịp thời chạy chữa thì sống, để chậm là chết.
 Thời gian là thắng lợi. Bạn hỏi các anh bộ đội mà xem, trong chiến đấu, 
 biết nắm bắt thời cơ, đánh địch đúng lúc là thắng lợi, để mất thời cơ là thất bại.
 Thời gian là tiền. Trong kinh doanh, sản xuất hàng hóa đúng lúc là lãi, 
 không đúng lúc là lỗ.
 Thời gian là tri thức. Phải thường xuyên học tập thì mới giỏi. Học ngoại 
 ngữ mà bữa đực, bữa cái, thiếu kiên trì, thì học mấy cũng không giỏi được.
 Thế mới biết, nếu biết tận dụng thời gian thì làm được bao nhiêu điều cho 
 bản thân và cho xã hội. Bỏ phí thời gian thì có hại và về sau hối tiếc cũng không 
 kịp.
 (Phương Liên, Thời gian là vàng)
 Câu 1. (0,5 điểm) Xác định phương thức biểu đạt chính của ngữ liệu trên 
 ?
 Câu 2. (0,5 điểm) Theo tác giả, thời gian có những giá trị nào ?
 Câu 3. (1,0 điểm) Chỉ ra một biện pháp tu từ được sử dụng trong văn bản 
 trên và nêu hiệu quả của việc sử dụng biện pháp tu từ ấy.
 Câu 4.(1,0 điểm) Em có đồng ý với ý kiến “Bỏ phí thời gian thì có hại và 
 về sau hối tiếc cũng không kịp” không ? Vì sao?
 II. Tạo lập văn bản.( 7,0 điểm)
 Câu 5 ( 2,0 điểm) Từ ý nghĩa của phần Đọc - hiểu, em hãy viết một đoạn 
 văn ngắn( khoảng 10- 15 dòng) nêu lên những việc bản thân phải làm để không 
 lãng phí thời gian.
 Câu 6 . ( 5,0 điểm) Cảm nhận của em về nhân vật anh thanh niên được thể 
 hiện trong đoan trích sau.
 [ ] Công việc của cháu cũng quanh quẩn ở mấy chiếc máy ngoài vườn 
 này thôi. Những cái máy vườn trạm khí tượng nào cũng có. Dãy núi này có ảnh 
 hưởng quyết định với gió mùa đông bắc đối với miền Bắc nước ta. Cháu ở đây 
 có nhiệm vụ đo gió, đo mưa, đo nắng, tính mây, đo chấn động mặt đất, dự vào 
 việc báo trước thời tiết hằng ngày, phục vụ sản xuất, phục vụ chiến đấu (...) 
 Công việc nói chung dễ, chỉ cần chính xác. Gian khổ nhất là lần ghi và báo về 
 lúc một giờ sáng. Rét, bác ạ. Ở đây có cả mưa tuyết đấy. Nửa đêm đang nằm 
 trong chăn, nghe chuông đồng hồ chỉ muốn đưa tay tắt đi. Chui ra khỏi chăn, 
 ngọn đèn bão vặn to đến cỡ nào vẫn thấy là không đủ sáng. Xách đèn ra vườn, gió tuyết và lặng im ở bên ngoài như chỉ chực mình ra là ào ào xô tới. Cái lặng 
im lúc đó mới thật dễ sợ: nó như bị chặt ra từng khúc, mà gió thì giống những 
nhát chổi muốn quét đi tất cả, ném vứt lung tung Những lúc im lặng lạnh cóng 
mà lại hừng hực như cháy. Xong việc, trở vào, không thể nào ngủ lại được.
 [ ] Hồi chưa vào nghề, những đêm bầu trời đen kịt, nhìn kĩ mới thấy một 
ngôi sao xa, cháu cũng nghĩ ngay ngôi sao kia lẻ loi một mình. Bây giờ làm 
nghề này cháu không nghĩ như vậy nữa. Vả, khi ta việc, ta với công việc là đôi, 
sao gọi là một mình được? Huống chi việc của cháu gắn liền với việc của bao 
anh em, đồng chí dưới kia. Công việc của cháu gian khổ thế đấy, chứ cất nó đi, 
cháu buồn đến chết mất. Còn người thì ai mà chả “thèm” hở bác? Mình sinh ra 
là gì, mình đẻ ở đâu, mình vì ai mà làm việc? Đấy, cháu tự nói với cháu thế 
đấy.[ ]
 (Trích Lặng Lẽ Sa Pa - Nguyễn Thành Long, Ngữ văn 9, Tập một, NXB 
 Giáo dục Việt Nam 2006, tr.180) PHÒNG GD&ĐT BẮC HÀ ĐÁP ÁN VÀ BIỂU ĐIỂM
TRƯỜNG PTDTBT TH&THCS ĐỀ KIỂM TRA CUỐI KỲ 1
 BẢN LIỀN NĂM HỌC 2022 - 2023
 Môn: Ngữ văn lớp 9
 ĐỀ 2 Thời gian: 90’(không kể thời gian giao đề)
 Phần Câu Nội dung Điểm
 1 Phương thức biểu đạt: Nghị luận 0,5
 2 Theo tác giả, thời gian có những giá trị sau: 0,5
 Thời gian là vàng, sự sống, thắng lợi, tiền, tri thức
 Biện pháp tu từ được sử dụng: Điệp cấu trúc “thời 
 gian là.”
 0,25
 3
 Tác dụng: Nhấn mạnh giá trị của thời gian. Tạo 0,75
 nhịp điệu, tăng sức gợi cảm góp phần thể hiện nội 
 dung tư tưởng đoạn trích.
 Học sinh tự trình bày theo suy nghĩ của mình, có 
 Đọc – hiểu
 lý giải.
 Gợi ý:
 - Đồng tình
 - Giải thích:
 4 + Thời gian thuộc về giá trị vô hình, nó mang lại 1,0
 cho chúng ta sức khỏe, tiền bạc và cả trí tuệ.
 + Không giống như những giá trị hữu hình khác, 
 thời gian một khi trôi qua là không thể quay trở lại, 
 không thể lấy lại vì thế một khi đã đánh mất, bỏ lỡ 
 chúng ta sẽ phải hối tiếc.
 0,25
 I. Mở đoạn
 Giới thiệu vấn đề cần nghị luận: Lãng phí thời gian 0,25
 là hiện tượng rất đáng lo ngại trong đời sống.
 II. Thân đoạn
 1. Giải thích 1,0
 Tạo lập văn 
 5 - Lãng phí thời gian là hiện tượng, tình trạng con 
 bản người thực hiện, tiến hành, tổ chức một công việc 
 nào đó mà làm tốn kém, hao tốn một cách vô 
 nghĩa.
 2. Phân tích
 * Biểu hiện:
 - Lãng phí thời gian, tuổi trẻ, cơ hội... cho những trò chơi, những thú vui không lành mạnh như 
game, điện tử, truyện tranh bạo lực...
* Tác hại
- Thiệt hại về tiền bạc, công sức, không có thời để 
đầu tư cho những việc cần thiết...
* Biện pháp, những việc cần làm 0,25
+ Cần biết đầu tư thời gian, tiền bạc, công sức vào 
những việc có ích như học tập, giúp đỡ gia đình, 
cộng đồng... Không nên sống hoài, sống phí những 
năm tháng tuổi trẻ có ý nghĩa.
 0,25
+ Cần có thái độ phê phán những người không biết 
quý trọng thời gian.
+Là một học sinh cần ý thức được giá trị quý báu 
của thời gian để tránh làm lãng phí thời gian của 
mình cũng như của những người xung quanh.
+ Biết cách lên kế hoạch, sắp xếp mọi việc sao cho 
sử dụng quỹ thời gian hiệu quả nhất: biết phân 
chia hợp lý giữa thời gian học tập và vui chơi giải 
trí ...
+ Nhưng tránh hấp tấp nóng vội bởi mỗi việc cần 
được đầu tư một quỹ thời gian nhất định của nó thì 
có thể thành công, chỉ cần biết làm chủ thời gian, 
nỗ lực và kiên trì ắt sẽ thành công.
+ Sống hết mình từng giây từng phút để không hối 
hận khi thời gian qua đi, để cuộc sống trở nên ý 
nghĩa hơn.
3. Bài học nhận thức và hành động
- Nhận thức:
Lãng phí là hiện tượng đáng phê phán vì nó gây 
hại cho cả cá nhân và xã hội.
- Hành động:
+ Thực hành tiết kiệm
+ Sử dụng thời gian hợp lí. Xác định mục đích 
sống, lí tưởng sống của bản thân để chuyên tâm 
theo đuổi khát vọng của mình.
III. Kết đoạn:
Mỗi người chỉ sống một lần trong đời và tuổi trẻ 
cũng “chẳng hai lần thắm ạ”. Thời gian, tuổi trẻ, 
cơ hội không quay lại bao giờ. Do đó, lãng phí lớn nhất đối với người trẻ tuổi là lãng phí thời gian, 
 tuổi trẻ, cơ hội.
 1. Giới thiệu chung: Giới thiệu chung
 - Giới thiệu khái quát về tác giả Nguyễn Thành 
 Long.
 - Giới thiệu khái quát về truyện ngắn Lặng lẽ Sa
 - Nêu vấn đề nghị luận: tình yêu nghề, yêu lao động của 
 nhân vật anh thanh niên trong đoạn trích.
 2. Phân tích: Phân tích nhân vật anh thanh niên 
 được thể hiện trong đoạn trích trên:
 0,5
 a. Hoàn cảnh sống và làm việc
 - Hoàn cảnh sống: sống một mình “đỉnh Yên Sơn, 
 cao hai nghìn sáu trăm mét”, “bốn bề chỉ cây cỏ và 
 mây mù lạnh lẽo”
 - Công việc: “làm công tác khí tượng kiêm vật lí 1,0
 địa cầu” –> công việc không khó nhưng đầy 
 những gian khổ
 b.Vẻ đẹp của anh thanh niên thể hiện qua đoạn 
 trích trên: Tình yêu nghề, yêu lao động, luôn có 2,5
 trách nhiệm và hết lòng vì công việc
6 - Là một người trách nhiệm trong công việc: làm 
 việc một mình, không có ai giám sát nhưng anh đã 
 hoàn thành công việc một cách xuất sắc.
 - Anh xem công việc như một người bạn: “Khi ta 
 làm việc, ta với công việc là đôi, sao lại gọi là một 
 mình được?” .
 - Báo công việc của mình về “nhà” đúng giờ theo 
 0,5
 quy định vào “bốn giờ, mười một giờ, bây giờ tối 
 và lại một giờ sáng” 0,5
 - Quan niệm về hạnh phúc rất giản đơn: cảm thấy 
 thật hạnh phúc khi biết được rằng nhờ anh phát 
 hiện được đám mây khô mà đã góp phần vào chiến 
 thắng của không quân ta trên bầu trời Hàm Rồng.
 - Anh kể về công việc của mình bằng tất cả sự 
 phấn khởi, tình yêu, sự hào hứng và với anh công 
 việc ấy chính là lẽ sống của mình.
 c. Nghệ thuật:
 - Nghệ thuật xây dựng tình huống truyện hợp lí.
 - Cách kể truyện tự nhiên, có sự kết hợp giữa tự sự, trữ tình 
 với bình luận. 3. Tổng kết
- Hình tượng nhân vật anh thanh niên miệt mài, 
hăng say lao động vì lợi ích đất nước, có sức lan 
tỏa tới những người xung quanh.
- Tác giả rất thành công khi xây dựng hình tượng 
nhân vật anh thanh niên cùng những người đồng 
nghiệp thầm lặng cống hiến sức trẻ, thanh xuân 
cho đất nước, dân tộc.
- Nhắc nhở thế hệ trẻ lòng biết ơn, trách nhiệm với vận 
mệnh quốc gia.