Bài tập ôn học sinh giỏi môn Sinh học 9

BAØI TAÄP ÑOÄT BIEÁN GEN
Daïng 1: CHO BIEÁT DAÏNG ÑOÄT BIEÁN GEN, XAÙC ÑÒNH SÖÏ THAY ÑOÅI VEÀ LIEÂN KEÁT HYÑROÂ VAØ CAÁU TRUÙC CUÛA PHAÂN TÖÛ PROÂTEÂIN
* Caùc kieán thöùc cô baûn caàn löu yù:
 + Giöõa A vaø T coù 2 lieân keát hyñroâ
 + Giöõa G vaø X coù 3 lieân keát hyñroâ
 + Daïng maát caëp nucleâoâtit seõ laøm giaûm soá lieân keát hyñroâ; daïng theâm caëp nucleâoâtit seõ laøm taêng; daïng ñaûo vò trí seõ khoâng ñoåi; daïng thay theá seõ coù theå khoâng laøm thay ñoåi hoaëc taêng hoaëc giaûm veà soá lieân keát hyñroâ trong gen.
 + Khi vieát daïng ñoät bieán ta saép xeáp trôû laïi caùc maõ di truyeàn, töø ñoù suy ra ñöôïc söï thay ñoåi cuûa caáu truùc phaân töû proâteâin. 
Baøi 1: 
1.	Soá lieân keát hyñroâ cuûa gen seõ thay ñoåi nhö theá naøo khi xaûy ra ñoät bieán gen ôû caùc daïng sau:
a-	Maát 1 caëp nucleâoâtit trong gen.
b-	 theâm 1 caëp nucleâoâtit trong gen.
c-	Thay theá 1 caëp nucleâoâtit trong gen.
2.	Phaân töû proâteâin seõ bò thay ñoåi nhö theá naøo trong caùc tröôøng hôïp ñoät bieán sau ñaây:
a-	Maát 1 caëp nucleâoâtit sau maõ môû ñaàu.
b-	Theâm 1 caëp nucleâoâtit sau maõ môû ñaàu.
c-	Thay 1 caëp nucleâoâtit trong gen.
d-	Ñaûo vò trí giöõa 2 caëp nucleâoâti (khoâng keå ñeán maõ môû ñaàu vaø maõ keát thuùc).
e- Trong caùc daïng ñoät bieán noùi treân, daïng naøo aûnh höôûng nghieâm troïng nhaát ñeán caáu truùc cuûa proâteâin? Vì sao?.
Baøi 2 :
1.	Moät gen caáu truùc coù trình töï xaùc ñònh cuûa caùc caëp nucleâoâtit ñöôïc baét ñaàu nhö sau:
 5 10 15
3' TAX XAA TTX AXA TXA XTT............. 5'
5' ATG GTT AAG TGT AGT GAA............. 3'
Trình töï axit amin trong chuoãi polypeptit do gen treân toång hôïp ñöôïc baét ñaàu nhö theá naøo?
2.	Phaân töû proâteâin do gen ñoät bieán toång hôïp thay ñoåi ra sao trong caùc tröôøng hôïp sau:
a.Thay 1 caëp nucleâoâtit A - T vò trí thöù 2 baèng G - X.
b. Maát 1 caëp nucleâoâtit X - G vò trí thöù 4.
c. Ñaûo vò trí 2 caëp nucleâoâtit thöù 16 vaø 18 laø X - G vaø T - A.
d. Maát 2 caëp nucleâoâtit thöù 13 vaø 14.
e. Thay 1 caëp nucleâoâtit ôû vò trí thöù 10 laø A - T baèng 1 caëp nucleâoâtit T - A.
Cho bieát caùc boä ba maõ hoùa treân phaân töû mARN töông öùng vôùi caùc axit amin nhö sau:
GAA: axit glutamic AUG: Meâtioânin UGA: Maõ keát thuùc.
UGU: Xisteâin AAG: Lizin AAG: Lizin
GUU: Valin AGU: Xeârin AGU: Xeârin.
Daïng 2: CHO BIEÁT SÖÏ THAY ÑOÅI VEÀ LIEÂN KEÁT HYÑROÂ. XAÙC ÑÒNH DAÏNG ÑOÄT BIEÁN VAØ SOÁ NUCLEÂOÂTIT MOÃI LOAÏI CUÛA GEN ÑOÄT BIEÁN.
·	Caùc kieán thöùc cô baûn caàn löu yù:
·	Muoán xaùc ñònh soá nucleâoâtit moãi loaïi cuûa gen ñoät bieán ta caàn bieát daïng ñoät bieán vaø soá nucleâoâit moãi loaïi cuûa gen ban ñaàu.
Baøi 1: Moät gen coù khoái löôïng 45.104 ñvC, coù hieäu soá giöõa nucleâoâtit loaïi X vôùi moät loaïi nucleâoâtit khaùc chieám 20% soá nucleâoâtit cuûa gen. Cho bieát daïng ñoät bieán, soá nucleâoâtit moãi loaïi cuûa gen ñoät bieán trong caùc tröôøng hôïp sau, bieát ñoät bieán khoâng chaïm ñeán quaù 3 caëp nucleâoâtit.
1.	Sau ñoät bieán, soá lieân keát hyñroâ cuûa gen taêng 1 lieân keát.
2.	Sau ñoät bieán, soá lieân keát hyñroâ cuûa gen giaûm 2 lieân keát.
Baøi 2 : Gen coù 3120 lieân keát hyñroâ vaø A = 20% toång soá nucleâoâtit. Tìm daïng ñoät bieán coù theå coù vaø tính soá nucleâoâtit moãi loaïi cuûa gen ñoät bieán trong caùc tröôøng hôïp sau, bieát ñoät bieán khoâng chaïm ñeán quaù 3 caëp nucleâoâtit.
1.	Sau ñoät bieán, soá lieân keát hyñroâ cuûa gen taêng theâm 3 lieân keát.
2.	Sau ñoät bieán, soá lieân keát hyñroâ cuûa gen khoâng ñoåi.
Daïng 3 : Cho bieát söï thay ñoåi soá löôïng caùc nucleâoâtit, chieàu daøi gen, caáu truùc proâteâin. Xaùc ñònh daïng ñoät bieán gen.
* Caùc kieán thöùc caên baûn caàn löu yù 
·	Sau ñoät bieán chieàu daøi gen khoâng ñoåi thì coù theå thuoäc daïng ñaûo vò trí hoaëc thay theá caùc caëp nucleâoâtit .
·	Khi chieàu daøi gen ñoät bieán vaø tæ leä nucleâoâtit khoâng ñoåi thì ñoät bieán thuoäc daïng ñaûo vò trí caùc caëp nucleâoâtit hoaëc thay caëp A - T baèng T - A ; thay caëp G - X baèng X - G 
·	Khi chieàu daøi gen ñoät bieán khoâng ñoåi nhöng tæ leä caùc nucleâoâtit thay ñoåi thì ñoät bieán thì ñoät bieán thuoäc daïng thay ñoåi caùc caëp nucleâoâtit khaùc nhau .
·	Vì ñoät bieán xaûy ra treân töøng caëp nucleâoâtit neân caáu truùc cuûa gen ñoät bieán vaãn tuaân theo ñònh luaät Sacgap ( Chargaff ) : A + G = T + X .
Baøi 1 :
Moät gen caáu truùc coù 4050 lieân keát hyñroâ, hieäu soá giöõa nucleâoâtit loaïi Guanin vôùi loaïi nucleâoâtit khaùc chieám 20% soá nucleâoâtit cuûa gen. Sau ñoät bieán chieàu daøi cuûa gen khoâng ñoåi.
1.	Neáu tæ leä A : G cuûa gen ñoät bieán xaáp xæ 43,27% thì daïng ñoät bieán thuoäc loaïi daïng naøo ? tính soá nucleâoâtit moãi loaïi cuûa gen ñoät bieán .
2.	Neáu sau ñoät bieán tæ leä G : A xaáp xæ 2,348. Haõy cho bieát : 
a.	Soá nucleâoâtit moãi loaïi cuûa gen sau ñoät bieán 
b.	Daïng ñoät bieán gen 
c.	Ñoät bieán treân laøm thay ñoåi nhieàu nhaát bao nhieâu axit amin trong phaân töû proâteâin bieát ñoät bieán khoâng bieán ñoåi boä ba maõ hoùa thaønh maõ keát thuùc.
d.	Khi gen ñoät bieán nhaân ñoâi 4 ñôït lieân tieáp thì nhu caàu veà nucleâoâtit töï do thuoäc moãi loaïi taêng hay giaûm bao nhieâu ?
Baøi 2 : 
Gen coù 1170 nucleâoâtit vaø A = 1/4G. Gen naøy bò ñoät bieán, toång hôïp moät phaân töû proâteâin giaûm xuoáng 1 axit amin vaø coù theâm 2 axit amin môùi.
a.Tính chieàu daøi cuûa gen bò ñoät bieán 
b.Ñaõ xaûy ra daïng ñoät bieán gen naøo ?
c.Neáu soá lieân keát hyñroâ cuûa gen bò ñoät bieán laø 1630 thì gen ñoät bieán coù bao d.nhieâu nucleâoâtit thuoäc moãi loaïi .
BAØI TAÄP ÑOÄT BIEÁN CAÁU TRUÙC NHIEÃM SAÉC THEÅ
Daïng 1: CHO BIEÁT CAÁU TRUÙC CUÛA NST TRÖÔÙC VAØ SAU ÑOÄT BIEÁN - XAÙC ÑÒNH DAÏNG ÑOÄT BIEÁN.
·	Caùc kieán thöùc cô baûn caàn nhôù
-	Coù 4 daïng ñoät bieán caáu truùc NST goàm: Maát ñoaïn, theâm ñoaïn, ñaûo ñoaïn, chuyeån ñoaïn.
-	Maát ñoaïn laøm kích thöôùc NSt ngaén laïi.
-	Laëp ñoaïn laøm kích thöôùc NST daøi hôn, vò trí caùc gen xa hôn nhöng khoâng laøm thay ñoåi nhoùm lieân keát gen .
-	Ñaûo ñoaïn laøm kích thöôùc NST khoâng ñoåi, nhoùm lieân keát gen khoâng ñoåi nhöng traät töï phaân boá cuûa caùc gen bò thay ñoåi.
-	Chuyeån ñoaïn treân 1 NST laøm kích thöôùc NST khoâng ñoåi, nhoùm lieân keát gen khoâng ñoåi nhöng vò trí caùc gen thay ñoåi.
-	Chuyeån ñoaïn töông hoã khoâng töông hoã laøm thay ñoåi taát caû goàm : vò trí gen, kích thöôùc, nhoùm lieân keát gen.
Baøi 1 : 
Xeùt 4 loaøi I, II, III, IV cuûa 1 loaøi coù nguoàn goác ñòa lyù khaùc nhau chöùa traät töï gen treân 1 NST nhö sau : 
Noøi I : MNSROPQT
Noøi II : MNOPQRST
Noøi III : MNQPORST
Cho raèng noøi goác laø noøi II, haõy cho bieát : 
a.	Loaïi ñoät bieán naøo ñaõ phaùt sinh ba loaøi coøn laïi
b.	Traät töï vaø cô cheá phaùt sinh 3 noøi ñoù töø noøi II ban ñaàu.
Baøi 2 : 
Xeùt hai NST cuûa moät loaøi coù caáu truùc goàm caùc ñoaïn sau :
NST1 : EFIJKLMN
NST2 : OPQRST 
1.	Töø hai loaøi NST treân qua ñoät bieán ñaõ hình thaønh NST coù caáu truùc theo caùc tröôøng hôïp sau, vôùi moãi tröôøng hôïp haõy cho bieát loaïi ñoät bieán .
a.	OPQRQRST
b.	EFIKLMN
c.	EFIMLKJN
d.	EFIJKLOPQ vaø MNRST
e.	EFIJKLMNO vaø PQRST
2.	Trong caùc loaïi ñoät bieán noùi treân : 
a.	Loaïi ñoät bieán naøo laøm cho caùc gen coù vò trí xa hôn.
b.	Loaïi ñoät bieán naøo laøm cho caùc gen khoâng thay ñoåi nhoùm lieân keát gen
Daïng 2: DÖÏA VAØO KEÁT QUAÛ LAI PHAÂN TÍCH CÔ CHEÁ XUAÁT HIEÄN ÑOÄT BIEÁN.
·	Caùc kieán thöùc caàn löu yù:
-	Taàn soá ñoät bieán thaáp neân chæ xaûy ra ôû moät vaøi teá baøo naøo ñoù trong soá löôïng lôùn teá baøo cuûa cô quan sinh duïc tham gia quaù trình giaûm phaân.
-	Ñoät bieán caáu truùc NST xaûy ra ôû caáp ñoä teá baøo neân coù theå quan saùt ñöôïc söï xuaát hieän cuûa chuùng döôùi kính hieån vi, coøn ñoät bieán thì khoâng.
Baøi 1: 
W laø gen troäi quy ñònh chuoät ñi bình thöôøng.
ˆw laø gen laën quy ñònh chuoät nhaûy van (chuoät ñi loøng voøng); caëp gen alen naøy naèm treân NST thöôøng.
Ngöôøi ta thöïc hieän hai pheùp lai vaø thu ñöôïc keát quaû nhö sau:
Pheùp lai 1: P1 & chuoät ñi bình thöôøng x chuoät nhaûy van %.
 F1-1 xuaát hieän 75% chuoät ñi bình thöôøng.
 25% chuoät nhaûy van.
Pheùp lai 2: P2 & chuoät ñi bình thöôøng x chuoät nhaûy van %.
 F1-2 xuaát hieän taát caû caùc löùa, xuaát hieän haàu heát chuoät ñi bình thöôøng nhöng trong ñoù coù 1 con nhaûy van.
1.	Haõy giaûi thích keát quaû cuûa hai pheùp lai treân.
2.	Laøm theá naøo ñeå nhaän bieát nguyeân nhaân xuaát hieän 1 con chuoät nhaûy van ôû pheùp lai 2.
ÑOÄT BIEÁN THEÅ DÒ BOÄI
Daïng 1: XAÙC ÑÒNH SOÁ NST TRONG TEÁ BAØO THEÅ DÒ BOÄI
·	Caùc kieán thöùc cô baûn caàn löu yù:
-	Caùc loaïi theå dò boäi goàm ba nhieãm, theå moät nhieãm, theå ña nhieãm, theå khuyeát ñieåm.
-	Theå ba nhieãm cuûa 1 caëp laø tröôøng hôïp coù 1 caëp NST töông ñoàng mang 3 NST (2n + 1)
-	Theå moät nhieãm cuûa 1 caëp laø tröôøng hôïp coù 1 caëp NST chæ mang 1 NST (2n - 1).
-	Theå boán nhieãm cuûa 1 caëp laø tröôøng hôïp coù 1 caëp NST töông ñoàng mang ñeán 4 NST (2n + 2).
-	Theå khuyeát nhieãm cuûa 1 caëp laø tröôøng hôïp teá baøo khoâng mang NST naøo cuûa caëp NST töông ñoàng ñoù.
-	Theå moät nhieãm keùp laø tröôøng hôïp hai caëp NST töông ñoàng khaùc nhau, moãi caëp ñeàu chæ bieåu thò baèng 1 chieác (2n - 1 - 1).
Baøi 1: Moät loaøi coù soá löôïng NST trong boä löôõng boäi 2n = 20.
1.	Khi quan saùt tieâu baûn teá baøo sinh döôõng döôùi kính hieån vi seõ ñeám ñöôïc bao nhieâu NST ôû
a. Theå ña nhieãm d. Theå moät nhieãm keùp
b. Theå ba nhieãm keùp e. Theå boán nhieãm
c. Theå moät nhieãm g. Theå khuyeát nhieãm
2.	Loaïi naøo thöôøng gaëp hôn trong caùc loaïi treân? Vì sao?
Daïng 2: XAÙC ÑÒNH TÆ LEÄ GIAO TÖÛ CUÛA THEÅ BA NHIEÃM
·	Kieán thöùc cô baûn caàn löu yù:
-	Theå ba nhieãm taïo caùc loaïi giao töû goàm loaïi mang 2 NST vaø loaïi mang 1 NST.
-	Do vaäy, khi xaùc ñònh tæ leä giao töû cuûa loaïi naøy ta duøng sô ñoà hình tam giaùc.
Baøi 1: Haõy xaùc ñònh tæ leä giao töû cuûa theå ba nhieãm coù kieåu gen sau:
a-	aaa, b -Aaa, c -Aaa
Daïng 3: BIEÁT GEN TROÄI, LAËN KIEÅU GEN CUÛA GEN CUÛA P, XAÙC ÑÒNH KEÁT QUAÛ LAI
Caùch giaûi: Caùc böôùc
·	Quy öôùc gen.
·	Xaùc ñònh tæ leä giao töû cuûa P.
·	Laäp sô ñoà lai suy ra tæ leä gen, tæ leä kieåu hình.
Baøi 1: ÔÛ ngoâ, A quy ñònh caây cao, a quy ñònh caây thaáp.
1.	Vieát kieåu gen cuûa ngoâ caây cao, ngoâ caây thaáp dò boäi thuoäc theå ba nhieãm.
2.	Cho bieát keát quaû caùc pheùp lai sau:
a-	P1: Aaa & x aaa %
b-	P2 : AAa & x Aaa %
c-	P3 : Aaa & x Aaa %
ÑOÄT BIEÁN THEÅ ÑA BOÄI
Daïng 1 :XAÙC ÑÒNH SOÁ LÖÔÏNG NST TRONG TEÁ BAØO THEÅ ÑA BOÄI
Caùc kieán thöùc cô baûn
-	Ña boäi theå laø tröôøng hôïp soá löôïng NST trong teá baøo sinh döôõng taêng leân theo boäi soá cuûa n.
-	Caùc theå ña boäi leõ nhö 3n, 5n...
-	Caùc theå ña boäi chaún nhö 4n, 6n , ...
Daïng 2 : XAÙC ÑÒNH TÆ LEÄ GIAO TÖÛ CUÛA THEÅ TÖÙ BOÄI
·	Caùc kieán thöùc cô baûn 
-	Theå töù boäi taïo loaïi giao töû coù khaû naêng thuï tinh mang boä löôõng boäi 2n
-	Do vaäy, khi xaùc ñònh tæ leä giöõa caùc loaïi giao töû naøy ta duøng sô ñoà hình töù giaùc ñeå toå hôïp.
Baøi 1 : 
Haõy xaùc ñònh tæ leä giao töû cuûa caùc caù theå töù boäi coù kieåu gen sau :
a.	AAAA b.Aaaa c.Aaaa d. AAAa e. Aaaa
Daïng 3 : BIEÁT GEN TROÄI LAËN - KIEÅU GEN CUÛA P. XAÙC ÑÒNH KEÁT QUAÛ LAI.
Caùch giaûi : Caùc böôùc 
-	Quy öôùc gen
-	Xaùc ñònh tæ leä giao töû cuûa P
-	Laäp sô ñoà, suy ra tæ leä phaân li kieåu gen vaø tæ leä phaân li kieåu hình
Baøi 1 :
ÔÛ caø chua töù boäi ; A quy ñònh quaû ñoû, a quy ñònh quaû vaøng.
1.	Vieát kieåu gen coù theå coù cuûa :
a.	Caø chua töù boäi quaû ñoû 
b.	Caø chua töù boäi quaû vaøng
2.	Cho bieát keát quaû cuûa caùc pheùp lai sau :
a. P1 : Aaaa&	x	Aaaa%
b. P2 : AAaa&	x	aaaa%
c. P3: AAaa&	x	AAaa% 
Daïng 4: BIEÁT TÆ LEÄ PHAÂN LI KIEÅU HÌNH ÔÛ THEÁ HEÄ SAU XAÙC ÑÒNH KIEÅU GEN CUÛA THEÅ TÖÙ BOÄI ÔÛ P
·	Caùc kieán thöùc cô baûn:
-	Neáu theá heä sau xuaát hieän kieåu hình laën, kieåu gen aaaa thì caû hai beân P ñeàu phaûi taïo loaïi giao töû mang gen aa.
Caùc kieåu gen coù theå taïo giao töû aa goàm: AAaa, Aaaa, aaaa vaø tæ leä giao töû mang aa chæ coù theå laø 1/6 ; ½ ; 100%.
-	Döïa vaøo tæ leä kieåu hình mang tính traïng laën ôû theá heä sau, ta coù theå phaân tích vieäc taïo giao töû mang gen laën aa cuûa theá heä tröôùc, töø ñoù suy ra kieåu gen töông öùng cuûa noù.
Baøi 1: ÔÛ moät loaøi thöïc vaät; A: quy ñònh quaû to, a quy ñònh quaû nhoû. Lai giöõa caùc caø chua töù boäi ngöôøi ta thu ñöôïc keát quaû ñôøi F1 coù keát quaû theo caùc tröôøng hôïp sau:
a-	Tröôøng hôïp 1: F1-1 xuaát hieän tæ leä kieåu hình 1 quaû to : 1 quaû nhoû.
b-	Tröôøng hôïp 2: F1-2 xuaát hieän tæ leä kieåu hình 11 quaû to :1 quaû nhoû.
c-	Tröôøng hôïp 3: F1-3 xuaát hieän tæ leä kieåu hình 5 quaû to : 1 quaû nhoû.
Haõy bieän luaän, xaùc ñònh kieåu gen cuûa boá meï trong moãi tröôøng hôïp vaø laäp sô ñoà lai chöùng minh cho keát quaû ñoù.
BAØI TAÄP DI TRUYEÀN HOÏC NGÖÔØI
Daïng 1: BIEÁT TÍNH TRAÏNG DO GEN TREÂN NST THÖÔØNG QUY ÑÒNH.
Caùch giaûi goàm caùc böôùc sau:
·	Xaùc ñònh tính traïng troäi, laën.
·	Quy öôùc gen.
·	Töø kieåu hình laën trong phaû heä ta suy ra kieåu gen cuûa caù theå coù kieåu hình troäi.
·	Laäp sô ñoà lai.
·	Vieäc tính xaùc suaát xuaát hieän tính traïng ôû theá heä sau: Ta caàn ñeå yù ñaõ bieát chaéc chaén kieåu gen cuûa theá heä tröôùc chöa. Neáu chöa, ta ñöa ra sô ñoà lai cuûa taát caû caùc tröôøng hôïp coù theå coù vaø tính xaùc suaát chung.
Baøi 1: Beänh baïch taïng ôû ngöôøi do moät gen naèm treân NST thöôøng quy ñònh. Khi khaûo saùt tính traïng naøy trong moät gia ñình, ngöôøi ta laäp ñöôïc phaû heä sau:
1.	Beänh baïch taïng do gen troäi hai laën quy ñònh. Taïi sao?
2.	Kieåu gen cuûa caùc caù theå trong phaû heä.
3.	Tính xaùc suaát ñeå caëp boá meï III1 vaø III2 sinh ñöôïc:
a.	Moät ñöùa con khoâng beänh.
b.	Moät ñöùa con maéc beänh.
c.	Hai ñöùa con khoâng beänh.
d.	Hai ñöùa con trai maéc beänh.
Daïng 2: BIEÁT GEN QUY ÑÒNH TÍNH TRAÏNG NAÈM TREÂN NST GIÔÙI TÍNH X VAØ KHOÂNG COÙ ALEN TREÂN NST GIÔÙI TÍNH Y.
Caùch giaûi: Thöïc hieän theo caùc böôùc sau:
· Xaùc ñònh tính traïng troäi, laën vaø quy öôùc gen cho giôùi ñöïc vaø giôùi caùi rieâng bieät.
· Sau ñoù, döïa vaøo kieåu hình cuûa caù theå ñöïc (XY) ñeå suy ra kieåu gen cuûa caù theå caùi.
· Laäp sô ñoà lai.
Baøi 1: Beänh muø maøu ôû ngöôøi do moät gen naèm treân NST giôùi tính X quy ñònh vaø khoâng coù alen treân NST giôùi tính Y. Cho phaû heä veà beänh naøy trong moät gia ñình nhö sau:
1.	Beänh do gen troäi hay gen laën quy ñònh.
2.	Xaùc ñònh kieåu gen cuûa nhöõng ngöôøi trong phaû heä treân.
3.	Tính xaùc suaát ñeå caëp boá, meï II3, II4 sinh ñöôïc:
a.	Moät ñöùa con bình thöôøng.
b.	Moät ñöùa con maéc beänh.
Daïng 3: TRÖÔØNG HÔÏP ÑEÀ CHÖA CHO BIEÁT TRÖÔÙC QUY LUAÄT DI TRUYEÀN.
Caàn löu yù:
·	Neáu ñeà chöa cho bieát quy luaät nhöng tính traïng laïi quen thuoäc nhö beänh muø maøu, beänh maùu khoù ñoâng, ..... maø ta ñaõ hoïc trong chöông trình thì phaûi giaûi quyeát vaán ñeà theo quy luaät di truyeàn lieân keát vôùi giôùi tính X.
·	Neáu laø moät tính traïng chöa roõ nhö beänh x, dò taät y, ... thì haàu nhö tính traïng ñoù seõ ñöôïc giaûi quyeát theo tröôøng hôïp do gen naèm treân NST thöôøng quy ñònh vì neáu phuø hôïp vôùi gen treân NST X cuõng seõ phuø hôïp vôùi tröôøng hôïp gen naèm treân NST thöôøng.
·	Ví duï:
·	Caùch bieän luaät ñeå baùc boû tröôøng hôïp gen lieân keát vôùi giôùi tính nhö sau:
-	Neáu tính traïng bieåu hieän ôû caû hai giôùi, ta baùc boû gen treân NST Y.
-	Muoán baùc boû gen naèm treân SNT giôùi tính X, ta phaûi tìm trong phaû heä moät trong hai bieåu hieän sau: Boá coù tính traïng troäi laïi sinh con gaùi mang tính traïng laën hoaëc meï coù tính traïng laën laïi sinh con trai mang tính traïng troäi.
Baøi 1: Khi xeùt söï di truyeàn cuûa moät beänh M khoâng nguy hieåm cuûa moät gia ñình, ngöôøi ta laäp ñöôïc phaû heä:
a.	Beänh M do gen troäi hay laën quy ñònh vaø do gen treân NST thöôøng hay treân NST giôùi tính? Giaûi thích?
b.	Haõy xaùc ñònh kieåu gen cuûa nhöõng ngöôøi trong phaû heä treân.
MỘT SỐ CÂU HỎI, BÀI TẬP THAM KHẢO
Câu 6: ( 1 điểm)
a.Có những đột biến không hề làm thay đổi số lượng và trình tự sắp xếp các aa trong phân tử prôtêin. Đó là loại đột biến gì?
b.Vì sao trong cùng một kiểu đột biến thay thế Nu này bằng Nu khác nhưng lại gây nên những hậu quả rất khác nhau về chức năng của prôtêin? Giải thích?
Câu 1. 
Vật chất di truyền ở cấp độ phân tử là gì? Nêu những cơ chế di truyền có thể xẩy ra ở cấp độ phân tử? 
C©u IV (3,0 ®iÓm).
	§Þnh nghÜa c¸c kh¸i niÖm sau, kh«ng cÇn nªu vÝ dô:
	- Nuclª«tit	- Ph©n ly NST	- Di truyÒn liªn kÕt	
	- Nguyªn t¾c bæ sung	- Bé NST	- Tréi kh«ng hoµn toµn
C©u V (4,0 ®iÓm).
	Cho biÕt hai gen n»m trong mét tÕ bµo.
	Gen 1 cã 3900 liªn kÕt hi®r« gi÷a hai m¹ch ®¬n vµ cã hiÖu sè % G víi mét lo¹i Nu kh¸c lµ 10% sè Nu cña gen.
	Gen 2 cã khèi l­îng ph©n tö b»ng 50% khèi l­îng ph©n tö cña gen 1, mARN do gen 2 tæng hîp cã sè Nu X gÊp 2 lÇn G, gÊp 3 lÇn U, gÊp 4 lÇn A. 
	1. TÝnh sè l­îng tõng lo¹i Nu cña mçi gen?
	2. TÕ bµo chøa 2 gen ®ã nguyªn ph©n mét sè ®ît liªn tiÕp, m«i tr­êng néi bµo ®· cung cÊp 31500 Nuclª«tit tù do. TÝnh sè l­îng tõng lo¹i Nu tù do cung cÊp cho qu¸ tr×nh nguyªn ph©n ®ã?. 
Câu 5 (4 điểm): Một gen tự nhân đôi một số đợt đã sử dụng của môi trường 21000 nu, trong đó loại A chiếm 4200. Biết tổng số mạch đơn trong các gen tạo ra gấp 8 lần số mạch đơn của gen mẹ ban đầu. 
a. Tính số lần tái sinh.
b. Tính tỉ lệ % và số lượng từng loại nu của gen.
Câu 2. (2 điểm) Ở người: Gen A quy định tóc thẳng, gen a quy định tóc xoăn; Gen B quy định mắt xanh, gen b quy định mắt đen. Các gen này đèu phân ly độc lập với nhau.
	Bố có tóc xoăn, mắt đen thì Mẹ phải có kiểu gen AABB để con sinh ra đề có tóc thẳng, mắt xanh. Hãy giải thích vì sao ? 
Câu I : ( 1,5 điểm ) 
Thế nào là di truyền liên kết và nguyên nhân của nó ? 
CÂU HỎI ÔN TẬP PHẦN DI TRUYỀN VÀ BIẾN DỊ
Câu 1: Nêu nội dung và ý nghĩa của quy luật phân li ? 
Câu 2: Thế nào là lai phân tích ? Nêu ý nghĩa của phép lai phân tích ? Thực hiên phép lai phân tích nhằm mục đích gì ?
Câu 3: Nêu nội dung và ý nghĩa của quy luật PLĐL ?
Câu 4: Nêu BDTH là gì ? Vì sao ở những loài giao phối BDTH lại phong phú hơn nhiều so với những loài sinh sản vô tính ?
Câu 5: So sánh trội không hoàn toàn với trôi hoàn toàn ?
Câu 6: Nêu những diễn biến cơ bản của NST trong nguyên phân ?
Câu 7: Nêu những diễn biến cơ bản của NST trong giảm phân ?
Câu 8: So sánh nguyên phân và giảm phân ? 
Câu 9; Nêu những điểm khác nhau giữa NST thường và NST giới tính ?
Câu 10: Cơ chế xác định giới tính ở người được thể hiện như thế nào ? Giải thích tại sao tỉ lệ sinh con trai và con gái xấp xỉ 1 : 1 ? Việc sinh con trai hay con gái có phải do người mẹ quyết định không ? Tại sao ?
Câu 11: Thế nào là hiện tượng di truyền lien kết gen ? Hiện tượng di truyền liên kết đã bổ sung cho quy luật PLĐL của Men Đen ở những điểm nào ? Hãy nêu điều kiện xảy ra di truyền liên kết gen ?
Câu 12: Kết quả phép lai phân tích trong trường hợp liên kết gen khác với PLĐL của Men Đen như thế nào khi lai hai cặp tính trạng ?
Câu 13: Nêu sự khác nhau về cấu trúc và chức năng của ADN, ARN và Prôtêin ?
Câu 14: ADN và ARN tổng hợp dựa trên những nguyên tắc nào ? 
Câu 15: Nêu MQH giữa Gen - ARN - Prôtêin ?
Câu 16: Thế nào là đột biến gen ? Đột biến gen có những dạng nào ? Nêu nguyên nhân và hậu quả của đột biến gen ?
Câu 17: Thế nào là đột biến cấu trúc NST ? Nêu các dạng đột biến cấu trúc NST ? Vì sao đột biến cấu trúc NST thường có hại ?
Câu 18: Nêu nguyên nhân và cơ chế phát sinh thể 2n + 1 (XXX) và thể 2n-1 (OX) ở người ?
Câu 19: Thế nào là hiện tượng đa bội hoá và thể đa bội ? Nêu đặc điểm của thể đa bội ?
Câu 20: So sánh giữa thường biến và đột biến ?
Câu 21: Mức phản ứng là gì ? Người ta vân dụng sự hiểu biêt về mức phản ứng đẻ nâng cao năng suất cây trồng và vật nuôi như thế nào?
Câu 22: Phân biệt trẻ đồng sinh cùng trứng và trẻ đồng sinh khác trứng ?Nêu ý nghĩa của việc nghiên cứu tre đồng sinh ? 
Câu 23: Nêu nguyên nhân và cơ chế phát sinh bệnh Đao và bệnh Tớc nơ ?
Câu 24: Tại sao phụ nữ không nên sinh con ở độ tuổi ngoài 35 ? Tại sao phải đấu tranh chống ô nhiễm môi trường ?
Câu 25: Những người có quan hệ huyết thống trong vòng 4 đời không được phép kết hôn là dưa trên cơ sở khoa học nào ?
Câu 26: Công nghệ tế bào là gì ? Nêu những ứng dụng của công nghệ tế bào?
Câu 27: Thế nào là kỹ thuật gen ? Nêu các khâu cơ bản trong kỹ thuật gen ? Và nêu những ứng dụng của kỹ thuật gen ?
Câu 28: Công nghệ sinh học là gì ? Nêu vai trò của công nghệ sinh học ? 
Câu 29: Thế nào là hiện tượng thoái hoá ? Nêu nguyên nhân của hiện tượng thoái hoá giống ? Tự thụ phấn bắt buộc và giao phôi cân huyết có vai trò gì trong chọn giống ?
Câu 30: Ưu thế lai là gì ? Nêu nguyên nhân di truyền của hiện tượng ưu thế lai ? Tại sao ưu thế lai biểu hiện rõ nhất ở đời F1 sau đó giảm dần qua các thế hệ ? Tại sao không dung con lai F1 đẻ làm giống mà chỉ dung làm sản phẩm 
NGUYÊN PHÂN
3. Công thức tính số NST, số cromatit, số tâm động trong mỗi tế bào qua các kỳ nguyên phân
Cấu trúc
Kì trung gian
Kỳ đầu
Kỳ giữa
Kỳ sau
Cuối
TB chưa tách
TB đã tách
Số NST
2n
2n
2n
4n
4n
2n
Trạng thái NST
kép
kép
kép
đơn
đơn
đơn
Số cromatit
4n
4n
4n
0
0
0
Số tâm động
2n
2n
2n
4n
4n
2n
4. Một số công thức :
a. Tính số lần nguyên phân
1 tế bào nguyên phân x lần, ta có:
	1 tế bào nguyên phân 1 lần tạo ra 21 = 2 tế bào con
1 tế bào nguyên phân 2 lần tạo ra 22 = 4 tế bào con
1 tế bào nguyên phân 1 lần tạo ra 23 = 8 tế bào con
Vậy, 1 tế bào nguyên phân x lần tạo ra 2x tế bào con
a tế bào nguyên phân số lần bằng nhau
Số tế bàocon tạo ra: a.2x 
Nhiều tế bào nguyên phân số lần không bằng nhau
Số tế bào con tạo thành: a. 2x + b. 2y (x, y lần lượt là số lần phân bào của các tế bào mẹ )
b. Số NST có trong các tế bào con: 2n. 2x
c. Số NST môi trường cung cấp cho tế bào nguyên phân bằng số NST trong các tế bào con trừ đi số NST 2n của 1 tế bào mẹ ban đầu:
2n. 2x – 2n = 2n (2x -1)
Hoặc: a.2n (2x -1) nếu có a tế bào cùng nguyên phân số lần bằng nhau
Số NST hoàn toàn mới = Số NST có trong các tế bào con sau x lần nguyên phân - Số NST có chứa NST cũ 	 = 2n.2x – 2n.2 = 2n (2x - 2)
d. Thời gian các đợt nguyên phân
+ Bằng thời gian của mỗi đợt phân bào nhân với số đợt nguyên phân nếu tốc độ nguyên phân của tế bào không thay đổi
+ Bằng tổng các đợt nguyên phân nếu tốc độ nguyên phân thay đổi
BÀI TẬP ỨNG DỤNG:
Bài 1: Có 4 tế bào của cùng một loài nguyên phân 3 lần bằng nhau. Xác định số tế bào con được tạo thành. (Đáp án: 32 tế bào con)
Bài 2: Có 3 hợp tử nguyên phân một số lần không bằng nhau và đã tạo ra tất cả 28 tế bào con. Biết theo thứ tự các hợp tử I,II,III hơn nhau lần lượt 1 lần nguyên phân. Xác định số lần nguyên phân và số tế bào con của mỗi hợp tử I, II, III. (Đáp án: I: 2, II: 3, III: 4.)
Bài 3: Một hợp tử của 1 loài nguyên phân 4 lần liên tiếp và đã sử dụng của môi trường nội bào nguyên liệu tương đương với 690 NST. Xác định:
	a. Bộ NST lưỡng bội của loài đó.
	b. Số NST trong các tế bào con được tạo ra từ hợp tử nói trên
Bài 4: Có một hợp tử của loài nguyên phân 3 lần và đã nhận của môi trường nguyên liệu tương đương với 266 NST. Xác định:
	a. Bộ NST 2n
	b. Số tế bào con được tạo ra và số lượng NST có trong các tế bào con.
Bài 5: Có 5 tế bào của chuột (2n=40) đều thực hiện nguyên phân một lần. Xác định:
a.Số NST cùng trạng thái và số cromatit trong các tế bào ở kỳ giữa
b. Số NST cùng trạng thái và số cromatit trong các tế bào ở kỳ sau
c. Số tế bào con sau nguyên phân và số NST trong các tế bào con. 
Bài 6: Có một số tế bào sinh dưỡng của thỏ đều nguyên phân 5 lần liên tiếp và đã tạo ra 320 tế bào con. Các tế bào con tạo ra có chứa 14080 tâm động. Xác định:
a. Số tế bào sinh dưỡng ban đầu
b. Số NST môi trường đã cung cấp cho các tế bào nguyên phân 
Bài 7: Một tế bào của một loài nguyên phân 1 lần. Vào kỳ trung gian, sau khi xảy ra nhân đôi NST, thấy số cromatit trong tế bào bằng 92.
a. Xác định tên của loài
b. Trong quá trình nguyên phân, hãy xác định:
	+ Số tâm động ở kỳ đầu
	+ Số cromatit ở kỳ đầu và kỳ cuối
	+ Số NST cùng trạng thái của nó ở kỳ đầu và ở kỳ sau.
Bài 8: Có 5 tế bào sinh dưỡng của một loài đều nguyên phân 2 lần và đã sử dụng của môi trương 120 NST. Xác định:
a. Số tế bào con được tạo ra
b. tên của loài
c. Số NST trong các tế bào con được tạo ra
Bài 9: Có 2 tế bào sinh dưỡng cùng loài nguyên phân với số lần không bằng nhau và đã tạo ra tổng số 20 tế bào con. Biết số lần nguyên phân của tế bào I lớn hơn số lần nguyên phân của tế bào II. Các tế bào con chứa 360 NST. Xác định:
a. Số lần nguyên phân của mỗi tế bào
b. Số NST lưỡng bội của loài
c. Số NST môi trường cung cấp cho mỗi tế bào nguyên phân. 
Bài 10: Có 4 tế bào của gà (2n = 78) đều đồng loạt nguyên phân 1 lần với tốc độ bằng nhau. Biết rằng trong lần nguyên phân đó, kỳ trung gian kéo dài 4 phút, mỗi kỳ còn lại có thời gian bằng nhau là 3 phút.
a. Tính số tế bào con được tạo ra và số lượng NST môi trường cung cấp cho quá trình nguyên phân.
b. Xác định số NST cùng trạng thái, số cromatit trong các tế bào, sau khi chúng tiến hành nguyên phân được 2 phút, 9 phút, 12 pháu, 16 phút.
Bài 11: Có 3 hợp tử cuang loài A, B, C nguyên phân một số lần không bằng nhau tạo ra tổng số 28 tế bào con.
a. Xác định số lần nguyên phân và số tế bào con tạo ra của mỗi hợp tử. Biết theo thứ tự 3 hợp tử A,B,C có số lần nguyên phân giảm dần.
b. Trong quá trình nguyên phân nói trên của 3 hợp tử, môi trường cung cấp tổng số 1150 NST. Xác định: 	- Tên loài
	- Số NST có trong toàn bộ các tế bào con
Bài 12: Có 5 tế bào của vịt nhà nguyên phân một số lần bằng nhau và đã sử dụng của môi trường 2800 NST. Các tế bào con tạo ra có chứa tất cả 3200 NST. Xác định:
a. Số NST lưỡng bội của vịt nhà
b. Số lần nguyên phân của mỗi tế bào
c. Số tâm động trong các tế bào con được tạo ra
Bài 13: Mỗi chu kỳ nguyên phân của một hợp tử giả sử luôn không đổi là 20 phút; thời gian của các kỳ trung gian, kỳ đầu, kỹ giữa, kỳ sau và kỳ cuối lần lượt theo tỉ lệ 4:1:2:1:2
a. Tính hời gian của mỗi giai đoạn trong một chu kỳ nguyên phân
b. Sau khi hợp tử nguyên phân được 65 phút thì ở thời điểm này là lần nguyên phân thứ mấy của hợp tử và có bao nhiêu tế bào con được tạo ra. 
Bài 14: Có 5 hợp tử của cùng một loài đều nguyên phân 3 lần bằng nhau và đã tạo ra các tế bào con chứa tất cả 320 tâm động 
a. Xác định tên của loài đó
b. Có 3 tế bào khác cũng của loài nói trên nguyên phân một số lần bằng nhau và đã sử dụng của môi trường nguyên liệu tương đương với 72 NST. Xác định số lần nguyên phân của mỗi tế bào.
Bài 15: Một hợp tử của một loài nguyên phân 6 đợt, môi trường cung cấp nguyên liệu tương đương 3150 NST.
a. Xác định 2n của loài
b. Có 10 tế bào sinh dưỡng của loài trên nguyên phân 3 lần bằng nhau. Hãy tính sos tế bào con được tạo ra và số NST trong các tế bào con 
Bài 16: Có 8 tế bào sinh dưỡng của thỏ (2n= 44) nguyên phân 1 lần. Hãy xác định, trong các tế bào ở quá trình nguyên phân này:
a. Số NST và trạng thái của nó ở mỗi kỳ sau đây: kỳ trước, kỳ sau,.
b. Số cromatit ở kỳ trung gian, kỳ giữa, kỳ cuối
c. Số tế bào con khi hoàn tất quá trình nguyên phân
Bài 17: Có 2 hợp tử cùng loài nguyên phân với số lần không bằng nhau và đã tạo ra được 36 tế bào con. Xác định số lần nguyên phân của mỗi hợp tử. Các tế bào con tạo ra có chứa 288 tâm động. Hãy cho biết tên của loài.
Bài 18: Có một số hợp tử nguyên phân 5 lần bằng nhau và trong các tế bào con có chứa 10944 NST. Biết rằng số NST trong mỗi hợp tử lúc đầu là 38.
a. Hãy tính số hợp tử ban đầu
b. Hãy tính số NST môi trường cung cấp cho quá trình nguyên phân và số tế bào con được tạo ra từ quá trình đó 
Bài 19: Có 4 tế bào A, B, C, D nguyên phân một số đợt tạo ra 292 tế bào con. Số đợt nguyên phân của tế bào B gấp 2 lần số đợt nguyên phân của tế bào A nhưng lại bằng ½ số đợt nguyên phân của tế bào D. Bộ NST của 4 tế bào trên lần lượt tỷ lệ với 1:2:2:1. Tổng số NST trong các tế bào con được sinh ra từ 4 tế bào trên là 2592.
a. Xác định số đợt nguyên phân và số tế bào con do mỗi tế bào trên tạo ra.
b. Xác định bộ NST của 4 tế bào nói trên.
Bài 20: Có 4 tế bào sinh dưỡng đều nguyên phân 3 lần, đã nhận của môi trường nguyên liệu tương đương 1920 NST. Xác định số NST 2n và số tế bào con được tạo ra của mỗi tế bào mẹ
Bài 21: Một tế bào sinh dưỡng của lợn (2n=38) nguyên phân 1laanf. BIết giai đoạn chuẩn bị kéo dài 8 phút, bằng gấp đôi thời gian của mỗi kỳ chính thức.
a. Tính thời gian của mỗi kỳ ở lần nguyên phân nói trên.
b. Xác định số NST cùng trạng thái trong tế bào, sau mỗi khi nó nguyên phân được 11 phút, 19 phút, 24 phút.
Bài 22: a. Một tế bào của gà (2n = 78) nguyên phân một số lần liên tiếp và đã tạo ra 16 tế bào con. Tính số NST môi trương đã cung cấp trong các tế bào con.
 b. Một tế bào khác của gà nguyên phân một số lần và đã sử dụng của môi trương nội bào nguyên liệu tương đương với 546 NST. Xác định số lần nguyên phân của tế bào.
Bài 23: Hai tế bào nguyên phân một số lần không bằng nhau và tạo ra tổng 40 tế bào con. Xác định số lần nguyên phân của mỗi tế bào, biết rằng tế bào A nguyên phân nhiều hơn tế bào B 
Bài 24: Ba hợp tử tiến hành nguyên phân đồng loạt với tốc độ bằng nhau không đổi trong 36 phút và đã tạo ra tổng số 24 tế bào con. Biết trong mỗi chu kỳ nguyên phân của mỗi hợp tử đều có giai đoạn chuẩn bị gấp đôi thời gian của các kỳ còn lại và 4 kỳ phân chia chính thức dài bằng nhau. 
Bài 25: Số lượng NST trong các hợp tử A, B, C theo tỷ lệ lần lượt là 1:2:3.
	a. Hợp tử A đã nhận được của môi trương 24 NST cho 2 lần nguyên phân của nó. Xác định bộ NST trong mỗi hợp tử A,B,C.
	b. Hợp tử B nguyên phân 5 lần, hợp tử C nguyên phân 3 lần. Tính số NST chứa trong các tế bào con tạp ra từ 2 hợp tử B,C.
Bài 26: Lấy 3 tế bào A, B, C của 3 cơ thể thuộc cùng một loài động vật. Cả 3 tế bào này đều nguyên phân. Số lần nguyên phân của tế bào A gấp đôi số lần nguyên phân của tế bào B. Trong quá trình nguyên phân, môi trường nội bào cung cấp nguyên liệu tương tương là 21294 NST ở trạng thái chưa nhân đôi.
1. Xác định bộ NST lưỡng bội của l