Thi chọn học sinh giỏi lớp 9 tỉnh Đồng Nai năm học 2013 – 2014 môn: Sinh học

SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
ĐỒNG NAI
THI CHỌN HỌC SINH GIỎI LỚP 9
NĂM HỌC 2013 – 2014
ĐỀ THI CHÍNH THỨC
Môn: SINH HỌC
Thời gian làm bài: 150 phút
Ngày thi: 04/04/2014
(Đề thi này có 08 câu, 01 trang)
Câu 1. 2,0 điểm.
a) Quá trình lọc máu tạo thành nước tiểu đầu được diễn ra ở phần nào của thận?
b) Thành phần của nước tiểu đầu khác với máu ở chỗ nào?
c) Ở người, khi các cầu thận bị viêm và suy thoái có thể dẫn đến hậu quả gì?
Câu 2. 3,0 điểm.
Trong các thí nghiệm của mình, Menđen đã nhận thấy rằng “Khi lai 2 bố mẹ khác nhau 
về một cặp tính trạng thuần chủng tương phản thì F2 phân li theo tỷ lệ trung bình là 3 trội : 1 
lặn”. Hãy cho biết: 
a) Nhờ phương pháp nào mà Menđen đã có kết luận trên? Hãy nêu nội dung của phương 
pháp đó.
b) Tại sao F2 có phân li kiểu hình theo tỷ lệ trung bình là 3 trội : 1 lặn?
Câu 3. 3,0 điểm.
Thế nào là phép lai phân tích? Tại sao dùng phép lai phân tích lại có thể phân biệt được 
2 gen nào đó là phân li độc lập hay liên kết gen? Viết sơ đồ lai minh họa.
Câu 4. 3,0 điểm.
a) Thế nào là biến dị tổ hợp?
b) Bằng sơ đồ lai chứng minh sự phân li độc lập của các cặp gen làm xuất hiện nhiều biến dị 
tổ hợp, còn liên kết gen không tạo ra hoặc hạn chế sự xuất hiện biến dị tổ hợp.
c) Tại sao trong thí nghiệm lai phân tích ruồi giấm đực F1 thân xám, cánh dài, Moocgan lại 
cho rằng các gen quy định màu sắc thân và dạng cánh cùng nằm trên một nhiễm sắc thể?
Câu 5. 2,0 điểm.
Trong sản xuất, để tránh sự phân li tính trạng diễn ra, trong đó xuất hiện tính trạng xấu 
ảnh hưởng đến phẩm chất và năng suất của vật nuôi, cây trồng, người ta phải làm gì? Và 
phải làm như thế nào?
Câu 6. 2,0 điểm.
Phân tử ARN được tổng hợp dựa trên khuôn mẫu là gen mang thông tin cấu trúc của một 
loại prôtêin gọi là gì? Nêu tóm tắt quá trình tổng hợp phân tử ARN nói trên.
Câu 7. 3,0 điểm.
a) Đối với quá trình di truyền tính trạng, nhiễm sắc thể có vai trò như thế nào?
b) Thế nào là cặp nhiễm sắc thể tương đồng? Cho biết ý nghĩa của hiện tượng nhân đôi 
nhiễm sắc thể trong nguyên phân.
c) Trong giảm phân, các nhiễm sắc thể kép có hiện tượng bắt đôi(tiếp hợp) với nhau theo 
từng cặp tương đồng. Hiện tượng này diễn ra ở kì nào? Hiện tượng các nhiễm sắc thể tương 
đồng bắt đôi với nhau và có thể trao đổi đoạn cho nhau có ý nghĩa gì?
Câu 8. 2,0 điểm.
Cơ thể lai F1 chứa cặp gen Bb, mỗi gen đều có 90 chu kì xoắn. Gen B có tỷ lệ 4
1
G
A
= ; gen 
b có X=721.
a) Tính số nuclêôtit mỗi loại của mỗi gen trên.
b) Cho rằng gen b xuất hiện là do gen B bị đột biến tạo thành. Hãy cho biến đây là đột 
biến gen thuộc dạng nào?
-----Hết-----
HSG9_ĐồngNai_2014 - 1 -
SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
ĐỒNG NAI
THI CHỌN HỌC SINH GIỎI LỚP 9
NĂM HỌC 2013 – 2014
ĐỀ THI CHÍNH THỨC
HƯỚNG DẪN CHẤM
Môn: SINH HỌC
Câu 1. 2,0 điểm.
a) Quá trình lọc máu tạo thành nước tiểu đầu được diễn ra ở phần nào của thận?
b) Thành phần của nước tiểu đầu khác với máu ở chỗ nào?
c) Ở người, khi các cầu thận bị viêm và suy thoái có thể dẫn đến hậu quả gì?
 Diễn ra ở nang cầu thận. 0,5
 Nước tiểu đầu không có các tế bào máu và protein. 0,5
 Khi các cầu thận bị viêm và suy thoái có thể dẫn đến hậu quả : quá trình lọc máu 
bị trì trệ →các chất cặn bã và chất độc tích tụ trong máu→ phù nề, suy thận →hôn 
mê và chết.
1,0
Câu 2. 3,0 điểm.
Trong các thí nghiệm của mình, Menđen đã nhận thấy rằng “Khi lai 2 bố mẹ khác nhau 
về một cặp tính trạng thuần chủng tương phản thì F2 phân li theo tỷ lệ trung bình là 3 trội : 
1 lặn”. Hãy cho biết: 
a) Nhờ phương pháp nào mà Menđen đã có kết luận trên? Hãy nêu nội dung của phương 
pháp đó.
b) Tại sao F2 có phân li kiểu hình theo tỷ lệ trung bình là 3 trội : 1 lặn?
Nhờ phương pháp phân tích các thế hệ lai 0,5
Nội dung phương pháp phân tích các thế hệ lai:
- Lai giữa các cặp bố mẹ khác nhau về 1 hoặc 1 vài cặp tính trạng thuần chủng 
tương phản, sau đó theo dõi sự di truyền riêng rẽ của từng cặp tính trạng đó trên 
con cháu của từng cặp bố mẹ.
- Sử dụng toán thống kê phân tích các số liệu thu được. Từ đó rút ra các quy luật 
di truyền 
1,0
 Khi lai 2 bố mẹ khác nhau về một cặp tính trạng thuần chủng tương phản thì F1 
ở thể dị hợp (Aa). Khi giảm phân sẽ tạo ra 2 loại giao tử với tỷ lệ 1A : 1a. 
 Khi thụ tinh →F2 có tỷ lệ các loại hợp tử là 1AA:2Aa:1aa.
 Vì thể dị hợp (Aa) biểu hiện kiểu hình trội giống như thể đồng hợp trội (AA).
1,5
Câu 3. 3,0 điểm.
Thế nào là phép lai phân tích? Tại sao dùng phép lai phân tích lại có thể phân biệt được 
2 gen nào đó là phân li độc lập hay liên kết gen?Viết sơ đồ lai minh họa.
Là phép lai giữa cá thể mang tính trạng trội cần xác định kiểu gen với cá thể mang 
tính trạng lặn .
0,5
Cá thể mang tính trạng lặn (do kiểu gen đồng hợp lặn quy định) khi giảm phân chỉ 
cho 1 loại giao tử mang gen lặn → Do vậy, số loại kiểu hình ở đời con phụ thuộc 
vào số loại giao tử do cá thể mang kiểu hình trội tạo ra.
0,5
 Nếu 2 gen phân li độc lập thì số loại kiểu hình thu được trong phép lai phân tích 
sẽ là 22=4 loại.
 Nếu 2 gen liên kết thì số loại kiểu hình thu được trong phép lai phân tích sẽ nhỏ 
hơn 22=4 loại.
 Sơ đồ lai minh họa → mỗi sơ đồ 0,5 điểm
0,5
0,5
1,0
HSG9_ĐồngNai_2014 - 2 -
Câu 4. 3,0 điểm.
a) Thế nào là biến dị tổ hợp?
b) Bằng sơ đồ lai chứng minh sự phân li độc lập của các cặp gen làm xuất hiện nhiều biến 
dị tổ hợp, còn liên kết gen không tạo ra hoặc hạn chế sự xuất hiện biến dị tổ hợp.
c) Tại sao trong thí nghiệm lai phân tích ruồi giấm đực F1 thân xám, cánh dài, Moocgan lại 
cho rằng các gen quy định màu sắc thân và dạng cánh cùng nằm trên một nhiễm sắc thể?
Sự tổ hợp lại các tính trạng đã có ở bố mẹ do lai giống gọi là biến dị tổ hợp 0,5
Viết 3 sơ đồ lai để chứng minh(Các gen PLĐL, Liên kết gen kiểu đồng AB/ab, Liên 
kết gen kiểu đối Ab/aB) → mỗi sơ đồ : 0,5 điểm
1,5
Trong phép lai phân tích ruồi cái thân đen, cánh cụt chỉ sinh một loại giao tử mang 
gen lặn. Nếu hai cặp gen quy định hai cặp tính trạng nằm trên hai cặp nhiễm sắc thể 
thì ruồi đực F1 phải sinh 4 loại giao tử với tỉ lệ ngang nhau và thế hệ lai có 4 kiểu 
hình tỉ lệ 1:1:1:1. Trong trường hợp này thế hệ lai chỉ có hai kiểu hình : 1thân xám, 
cánh dài: 1 thân đen, cánh cụt. Điều đó chứng tỏ ruồi đực F1 dị hợp 2 cặp gen chỉ 
sinh 2 loại giao tử BV và bv với tỉ lệ 1:1, kết quả này chỉ xảy ra khi các gen B và V 
cùng nằm trên 1 NST, các gen b, v cùng nằm trên 1 NST.
1,0
Câu 5. 2,0 điểm.
Trong sản xuất, để tránh sự phân li tính trạng diễn ra, trong đó xuất hiện tính trạng xấu 
ảnh hưởng đến phẩm chất và năng suất của vật nuôi, cây trồng, người ta phải làm gì? Và 
phải làm như thế nào?
• Người ta phải kiểm tra độ thuần chủng của giống. 0,5
• Để kiểm tra độ thuần chủng của giống người ta phải thực hiện phép lai phân tích.
• Là phép lai giữa cá thể mang tính trạng trội cần xác định kiểu gen với cá thể 
mang tính trạng lặn tương ứng.
+ Nếu kết quả phép lai đồng tính thì cá thể mang tính trạng trội có kiểu gen đồng 
hợp(thuần chủng)
+ Nếu kết quả phép lai phân tích theo tỉ lệ 1 : 1 thì cá thể mang tính trạng trội có 
kiểu gen dị hợp (không thuần chủng)
1,5
Câu 6. 2,0 điểm.
Phân tử ARN được tổng hợp dựa trên khuôn mẫu là gen mang thông tin cấu trúc của 
một loại prôtêin gọi là gì? Nêu tóm tắt quá trình tổng hợp phân tử ARN nói trên.
 Gọi là mARN 0,5
Gen tháo xoắn và tách dần 2 mạch đơn, đồng thời các nucleotit trên mạch khuôn của 
gen vừa được tách ra sẽ liên kết với các nucleotit tự do trong môi trường nội bào 
thành từng cặp theo nguyên tắc bổ sung : Agen-UARN; Tgen-AARN; Ggen-XARN và Xgen-GARN 
để dần dần hình thành mạch mARN.
1,5
Câu 7. 3,0 điểm.
a) Đối với quá trình di truyền tính trạng, nhiễm sắc thể có vai trò như thế nào?
b) Thế nào là cặp nhiễm sắc thể tương đồng? Cho biết ý nghĩa của hiện tượng nhân đôi 
nhiễm sắc thể trong nguyên phân.
c) Trong giảm phân, các nhiễm sắc thể kép có hiện tượng bắt đôi(tiếp hợp) với nhau theo 
từng cặp tương đồng. Hiện tượng này diễn ra ở kì nào? Hiện tượng các nhiễm sắc thể 
tương đồng bắt đôi với nhau và có thể trao đổi đoạn cho nhau có ý nghĩa gì?
a) Đối với quá trình di truyền tính trạng, nhiễm sắc thể có vai trò: NST mang gen 
(ADN) quy định tính trạng, chính nhờ sự tự nhân đôi của ADN → NST nhân đôi, 
thông qua đó các gen quy định các tính trạng được di truyền qua các thế hệ tế bào, 
1,0
HSG9_ĐồngNai_2014 - 3 -
cơ thể.
b) Cặp NST tương đồng gồm 2 chiếc giống nhau về hình dạng, kích thước và trình 
tự gen trên NST, trong đó 1 có nguồn gốc từ bố và 1 có nguồn gốc từ mẹ.
 Ý nghĩa của hiện tượng nhân đôi NST: Tạo cơ sở vật chất chuẩn bị cho sự phân 
bào diễn ra.
1,0
 Diễn ra ở kì đầu của giảm phân I.
 Các NST kép trong cặp tương đồng bắt đôi với nhau suốt theo chiều dọc có 
thể diễn ra tiếp hợp trao đổi chéo giữa các nhiễm sắc tử không chị em. Sự trao 
đổi những đoạn tương ứng trong cặp tương đồng đưa đến sự trao đổi chéo 
(hoán vị của các gen tương ứng), do đó tạo ra tổ hợp gen mới. Đó là nguyên 
nhân làm tăng các biến dị tổ hợp→ nguyên liệu cho tiến hoá và chọn giống.
0,25
0,75
Câu 8. 2,0điểm.
Cơ thể lai F1 chứa cặp gen Bb, mỗi gen đều có 90 chu kì xoắn. Gen B có tỷ lệ 4
1
G
A
= ; gen b 
có X=721.
a) Tính số nuclêôtit mỗi loại của mỗi gen trên.
b) Cho rằng gen b xuất hiện là do gen B bị đột biến tạo thành. Hãy cho biến đây là đột 
biến gen thuộc dạng nào?
a) Tổng số nucleotit của mỗi gen (N) => N= 90 x 20 = 1800.
 Số nucleotit mỗi loại của gen B:
A/G = 1/4; mà A+G=N/2=1800/2=900 => A=T=180; G=X=720.
 Số nucleotit mỗi loại của gen B:
X = 721 mà A+G=N/2=1800/2=900 => A=T=179; G=X=721.
0,5
0,5
0,5
b) So sánh số nucleotit từng loại của gen B và b → gen b có số nucleotit loại G nhiều 
hơn gen B 1 nucleotit nhưng lại có số nucleotit loại A ít hơn 1 nucleotit => đột biến 
thuộc dạng thay thế 1 cặp nucleotit.
0,5
-----Hết-----
HSG9_ĐồngNai_2014 - 4 -