Tài liệu ôn thi học sinh giỏi môn Sinh lớp 9

MOÂN SINH LÔÙP 9
I/ MOÄT SOÁ THUAÄT NGÖÕ SINH HOÏC:
1. Tính traïng:
- Laø nhöõng ñaêc ñieåm veà hình thaùi caáu taïo, sinh lí, sinh hoaù cuûa cô theå ( ñaëc ñieåm hoaëc tính chaát bieåu hieän ra beân ngoaøi cuûa caùc caù theå trong loaøi giuùp ta nhaän bieát söï khaùc bieät giöõa caùc caù theå ) 
-Ví duï: Thaân cao, quaû luïc...
2. Caëp tính traïng töông phaûn 
-Laø2 traïng thaùi (ñoái laäp nhau ) bieåu hieän traùi ngöôïc nhau cuûa cuøng loaïi tính traïng tính 
traïng
- Ví duï: Trôn ,nhaên
3. Nhaân toá di truyeàn : Laø nhaân toá quy ñònh caùc tính traïng cuûa cô theå.
4. Gioáng thuaàn chuûng:
	Laø gioáng coù ñaëc tính di truyeàn ñoàng nhaát, caùc theá heä sau gioáng cacù theá heä tröôùc
5. Kieåu hình laø toå hôïp caùc tính traïng cuûa cô theå.
6. Tính traïng troäi: Laø tính traïng bieåu hieän ôû F1 ( P thuaàn chuûng)
7. Tính traïng laën: Laø tính traïmg ñeán F 2 môùi ñöôïc bieåu hieän 
8. Kieåu gen : Laø toå hôïp toaøn boä caùc gen trong teá baøo cuûa cô theå . Kieåu gen quy ñònh kieåu hình.( thoâng thöôøng khi noùi tôùi kieåu gen laø ngöôøi ta chæ xeùt 1 vaøi gen lieân quan tôùi kieåu hình caàn nghieân cöùu)
9. Theå ñoàng hôïp: Laø kieåu chöùa caëp gen töông öùng gioáng nhau.(aa,bb, AA)
10. Theå dò hôïp: Laø kieåu gen chöùa caëp gen töông öùng khaùc nhau.(Aa, Bb)
11) Caëp NST töông ñoàng : LaøCaëp NST gioáng nhau veà hình daïng vaø kích thöôùc
12) Boä NST löôõng boäi:...chöùa caùc caëp NST töông ñoàng ( tröø NST giôùi tính)
13) Boä NST ñôn boäi : ... chöùa 1 chieác cuûa caùc caëp töông ñoàng.
Chöông I 	CAÙC THÍ NHIEÄM CUÛA MENDEN
CAÂU HOÛI OÂN TAÄP CAÙC KIEÁN THÖÙC CÔ BAÛN
GIAÛI BAØI TAÄP LAI MOÄT CAËP TÍNH TRAÏNG
A/ PHÖÔNG PHAÙP GIAÛI:
I/ BAØI TOAÙN THUAÄN:
* Laø daïng baøi ñaõ bieát tính troäi laën, kieåu hình cuûa P . Töø ñoù tìm kieåu gen, kieåu hình cuûa F vaø laäp sô ñoà lai.
`1) Caùch giaûi: Coù 3 böôùc giaûi:
	Böôùc 1: Döïa vaøo ñeà baøi quy öôùc gen troäi, laën ( coù theå khong coù böôùc naøy neáu nhö baøi ñaõ cho)
	Böôùc 2: Töø kieåu hình cuûa boá, meï, bieän luaän ñeå xaùc ñònh kieåu gen cuûa boá meï.
	Böôùc 3: Laäp sô ñoà lai, xaùc ñònh keát quaû cuûa kieåu gen, kieåu hình ôû con lai.
2) Thí duï:
ÔÛ chuoät, tính traïng loâng ñen laø troäi hoaøn toaøn so vôùi tính traïng loâng traéng. Khi cho chuoät loâng ñen giao phoái vôùi chuoät loâng traéng thì keát quaû giao phoái seõ nhö theá naøo?
II/ BAØI TOAÙN NGHÒCH:
*Laø daïng baøi taäp döïa vaøo keát quaû lai ñeå suy ra kieåu gen cuûa boá meï vaø laäp sô ñoà lai
Thöôøng gaëp 2 tröôøng hôïp sau ñaây:
1) -Tröôøng hôïp 1: Neáu ñeà baøi cho tæ leä phaân tính ôû con lai:
Coù 2 böôùc giaûi:
+ Böôùc 1: Caên cöù vaøo tæ leä phaân tính ôû con lai ñeå suy ra kieåu gen cuûa boá meï. ( Ruùt goïn tæ leä ñaõ cho ôû con lai thaønh tæ leä quen thuoäc ñeå deã nhaän xeùt) 
+ Böôùc 2: Laäp sô ñoà lai vaø nhaän xeùt keát quaû
( Löu yù: Neáu ñeà baøi chöa xaùc ñònh gen troäi laën thì coù theå caên cöù vaøo tæ leä phaân tính ôû con ñeå quy öôùc gen)
-THÍ DUÏ:
Trong pheùp lai giöõa 2 caây luùa thaân cao vôùi nhau; ngöôøi ta thu ñöôïc keát quaû ôû con lai nhö sau: 3018 haït cho caây thaân cao, 1004 haït cho caây thaân thaáp.Haõy bieän luaän vaø laäp sô ñoà lai cho pheùp lai treân.
2) TRÖÔØNG HÔÏP 2: Neáu ñeà baøi khoâng cho tæ leä phaân tính ôû con lai:
* Ñeå giaûi daïng naøy, döïa vaøo cô cheá phaân li vaø toå hôïp NST trong quaù trình giaûm phaân vaø thuï tinh. Cuï theà laø caên cöù vaøo kieåu gen cuûa F ñeå suy ra giao töû maû F coù theå nhaän töø boá vaø meï. Sau ñoù laäp sô ñoà lai kieåm nghieäm
* THÍ DUÏ:
ÔÛ ngöôøi , maøu maét naâu laø tính traïng troäi so vôùi maøu maét ñen laø tính traïng laën. Trong 1 gia ñình, boá meï ñeàu maét naâu. Trong soá caùc con sinh ra thaáy coù ñöùa con gaùi maét ñen. Haõy bieän luaän vaø laäp sô ñoà lai giaûi thích.
B/ BAØI TAÄP VAÄN DUÏNG
BAØI 1: ÔÛ caø chua, Quûa ñoû laøtính traïng troäi hoaøn toaøn so vôùi quaû vaøng . Haõy laäp sô ñoà lai ñeå xaùc ñònh keát quaû veà kieåu gen, vaø kieåu hình cuûa con lai F1 trong caùc tröng hôïp sau:
-P quaû ñoû x quaû ñoû	 -P quaû ñoû x quaû vaøng	 -P quaû vaøng x quaû vaøng.
 BAØI 2: Cho bieát ruoài giaám gen quy ñònh ñoä daøi caùnh naèm treân NST thöôøng vaø caùnh daøi laø troäi so vôùi caùnh ngaén. Khi cho giao phoái 2 ruoài giaám P ñeàu coù caùnh daøi vôùi nhau vaø thu ñöôïc caùc con lai F1 
Haõy laäp sô ñoà lai noùi treân. 
Neáu tieáp tuïc cho caùnh daøi F1 Lai phaân tích . keát quaû seõ nhö theá naøo?
 BAØI 3: 
 ÔÛ ruoài giaám, gen quy ñònh chieàu daøi ñoát thaân naèm treân NST thöôøng vaø ñoát thaân daøi laø tính traïng troäi hoaøn toaøn so vôùi ñoát thaân ngaén. Döôùi ñaây laø keát quaû cuûa 1 soá pheùp lai:
Kieåu hình cuûa P
Soá caù theå ôû F1 thu ñöôïc
Ñoát thaân daøi
Ñoát thaân ngaén
a) Ñoát thaân daøi x Ñoát thaân ngaén
390
O
b) Ñoát thaân daøi x ñoát thaân daøi
262
87
c) Ñoát thaân daøi x ñoát thaân ngaén
150
148
d) Ñoát thaân daøi x ñoát thaân ngaén
350
0
 Haõy giaûi thích vaø laäp sô ñoà lai?
BAØI TAÄP 4
Toùc quaên laø troäiä hoaøn toaøn so vôùi toùc thaúng.
- Moät caëp vôï choàng sinh ñöôïc 2 ñöùa con: ñöùa con gaùi coù toùc quaên, ñöùa con trai coù toùc thaúng. Bieát raèng ngöôøi cha coù toùc thaúng. Haõy tìm kieåu gen cuûa meï vaø laäp sô ñoà lai
 - Moät phuï nuõ mang kieåu gen dò hôïp muoán chaéc chaén sinh con ñeàu coù toùc quaên thì kieåu gen vaø kieåu hình cuûa ngöôøi choàng phaûi nhö theá naøo?
BAØI TAÄP SOÁ5
Coù 2 ñöùa treû sinh ñoâi: 1 ñöùa toùc quaên vaø 1 ñöùa toùc thaúng. Bieát raèng quaù trình giaûm phaân vaø thuï tinh cuûa teá baøo sinh duïc ôû cha vaø meï dieãn ra bình thöôøng. 
 -Ñaây laø tröôøng hôïp sinh ñoâi cuøng tröùng hay khaùc tröùng? Giaûi thích vaø laäp sô ñoà lai sinh ra 2 ñöùa treû treân.
 - Ñöùa con toùc qöaên noùi treân lôùn leân cöôùi vôï cuõng toùc quaên thì theá heä con tieáp theo seõ nhö theá naøo?
BAØI TAÄP SOÁ 6
Khi lai 2 gaø troáng traéng vôùi 1 gaø maùi ñen ñeàu thuaàn chuûng, nhöôøi ta ñaõ thu ñöôïc caùc con lai ñoàng loaïtcoù maøu xanh da trôøi.
Tính traïng treân ñöôïc di truyeàn thao kieåu naøo?
Cho caùc con gaø loâng da trôøi naøy giao phoái vôùi nhau, söï phaân li cuûa nhöõng tính traïng trong quaàn theå con gaø seõ nhö theá naøo?
Cho lai con gaø xanh da trôøi vôùi con gaø loâng traéng, söï phaân li ôû ñôøi con seõ nhö theá naøo? Coù caàn kieåm tra ñoä thuaàn chuûng ban ñaàu økhoâng?
BAØI TAÄP SOÁ 7 
Söï di truyeàn nhoùm maùu ñöôïc quy ñònh bôûi 3 gen( a len) IA quy ñònh nhoùm maùu A, IB quy ñònh nhoùm maùu B, coøn IO quy ñònh nhoùm maùu O. Gen IA vaø IB töông ñöông nhau vaø troäi hoaøn toaøn so vôùi IO .
Cho bieát kieåu gen nhoùm maùu A,B,AB, O.
Neáu boá thuoäc nhoùm maùu O meï thuoäc nhoùm maùu A thì con coù nhoùm maùu gì?
Neáu boá thuoäc nhoùm maùu B me ïthuoäc nhoùm maùu AB thì con sinh ra thuoäc nhoùm maùu naøo?
Neáu caùc con coù ñuû 4 nhoùm maùu thì boá meï phaûi coù kieåu gen nhö theá naøo?
Ôûnhaø hoä sinh ngöôøi ta nhaàm laãm giöõa 2 ñöùa treû, bieát raèng cha meï cuûa 1 ñöùa beù coù ùnhoùmmaùu O vaø A; Cha meï cuûa ñöùa beù kia coù nhoùm maùu A vaø AB . Hai ñöaù beù coù nhoùm maùu O vaø A. Haõy xaùc ñònh beù trai naøo laø con cuûa caëp vôï choàng naøo?
Vôï coù nhoùm maùu O, choàng coù nhoùm maùu AB . Hoï sinh ra con trai coù nhoùm maùu O. Taïi sao coù hieän töôïng naøy. Bieát raèng ngöôøi vôï luoân chung thuûy vôùi choàng mình?
BAØI TAÄP SOÁ 8 :
Nhaø em A nuoâi 1 ñoâi thoû ( 1 ñöïc, 1 caùi) coù loâng maøu lang traéng ñen. 
- Löùa thöù nhaát thoû meï cho 4 thoû con, Trong ñoù coù 3 con lang traéng ñen, 1 con traéng. Em A cho raèng keát quaû naøy nghieäm ñuùng quy luaät phaân li cuûa Menñen.
- Löùa thöù 2, Thoû meï cuõng cho 4 con, trong ñoù 1 con ñen, 2 con lang traéng ñen vaø 1 con traéng.Em A cho raèng mình ñaõ laàm vaø noùi laïi raèng keát quaû naøy nghieäm ñuùng tæ leä cuûa quy luaät troäi khoâng hoaøn toaøn.
theo em, nhaän xeùt cuûa baïn A ôû hai tröôøng hôïp treân coù gì khoâng thoûa ñaùng?
Döïa vaøo ñaâu ñeå bieát ñöôïc quy luaät di truyeàn naøo chi phoái 2 pheùp lai treân. Cho bieát 1 gen quy ñònh 1 tính traïng, gen naèm treân NST thöôøng.
BAØI TAÄP 9:
ÔÛ gaø caëp gen DD loâng ñen, Dd loâng maøu xanh da trôøi, dd loâng maøu traéng.
Haõy vieát khaû coù theå coù ñeå giaûi thích vaø laäp sô ñoà lai trong tröôøng hôïp boá meïgiao phoái vôùi nhau taïo ra F1 chæ coù 1 kieåu hình.
Haõy neâu caùc khaû naêng coù theå giaûi thích vaø laäp sô ñoà laitrong tröôøng hôïp boá meï giao phoái vôùi nhau taïo ra con F1 coù nhieàu hôn 1 kieåu hình
LAI HAI CAËP TÍNH TRAÏNG
( Moät gen quy ñònh 1 tính traïng)
Phöông phaùp giaûi:
BAØI TOAÙN THUAÄN
Bieát P, xaùc ñònh keát quaû lai ôû F1 F2 .
Caùch laøm töông töï lai 1 caëp tính traïng.
Chuù yù caùch vieát caùc loaïi giao töû.
Trong teá baøo sinh döôõng, NST toàn taïi thaønh töøng caëp neân gen cuõng toàn taïi thaønh töøng caëp. Ví duï: Aa, Bb.
Khi giaûm phaân hình thaønh giao töû:
+ Do söï phaân li cuûa caëp NST trong caëp töông ñoàng, moãi giao töû chæ chöùa 1 NST cuûa caëp, do ñoù giao töû chæ chöùa 1 gen cuûa caëp töông öùng: A hoaëc a B hoaëc b
+ Söï toå hôïp töï do cuûa caùc NST trong caùc caëp töông ñoàng daãn ñeán söï toå hôïp töï do giöõa caùc gen trong caëp gen töông öùng: Acoù theå toå hôïp töï do vôùi B hay b, a coù theå toå hôïp vôùi B hay b neân kieåu gen AaBb seõ cho ra 4 loaïi giao töû laø AB, Ab, aB, ab, vôùi tæ leä ngang nhau ( treân soá löôïng lôùn) 
Tröôøng hôïp dò hôïp veà nhieàu caëp gen. Ví duï: AaBbCc coù theå vieát caùc loaïi giao töû theo kieåu nhaùnh caønh caây:
C -> ABC
 B
 c -> ABc
 	A	C -> AbC
	b
 c -> Abc
C -> aBC
B	
 c -> aBc
 a C -> abC
 c -> abc
Ví duï: GIAÛI BAØI TAÄP :
ÔÛ 1 loaøi, gen A quy ñònh loâng ñen troäi hoaøn toaøn so vôùi gen a quy ñònh loâng traéng, gen B quy ñònh loâng xoaên troäi hoaøn toaøn so vôùi gen b quy ñònh loâng thaúng. Caùc gen naøy phaân li ñoäc laäp vôùi nhau vaø ñeàu naèm treân NST thöôøng. 
	Cho noøi loâng ñen, xoaên thuaàn chuûng lai vôùi noøi loâng traéng, thaúng ñöôïc F1. Cho F1 lai phaân tích thì keát quaû veà kieåu gen, vaø kieåu hình cuûa pheùp lai seõ nhö theá naøo?
	GIAÛI
	P: 	Loâng ñen, xoaên x	 Loâng traéng , thaúng
	 AABB	aabb
	GP :	 AB	 ab
	F1 	AaBb ( Loâng ñen, xoaên)
	F1 lai phaân tích
	P: 	AaBb	x aabb
	GP: 	 AB, Ab, aB, ab	 ab
	FB:	 1AaBb : 1Aabb :1aaBb :1aabb
	1 Loâng ñen, xoaên : 1 Loâng ñen, thaúng : 1 Loâng traéng, xoaên : 1 Loâng traéng thaúng
	BAØI TOAÙN NGHÒCH:
Bieát keát quaû lai, xaùc ñònh kieåu gen, vaø kieåu hình cuûa P
Tröôøng hôïp ñôn giaûn nhaát laø:
+ Keát quaû lai cho 4 kieåu hình vôùi tæ leä 9:3:3:1. Töø tæ leä naøy coù theå suy ratoång soá kieåu toå hôïp giao töû laø: 9+3+3+1= 16= 4x4. Chöùng toûmoãi beân boá meïñaõcho ra 4 loaïi giao töû vôùi tæ leä ngang nhau, caùc gen phaân li ñoäc laäp, boá meï laø dò hôïp veà 2 caëp gen, kieåu gen AaBb.
+ Thöôøng ta xeùt keát quaû lai cuûa töøng caëp tính traïng ôû con lai, sau ñoù toå hôïp keát quaû cuûa caùc keát quaûlai 1 caëp tính traïng laïi ta xaùc ñònh ñöôïc kieåu gen cuûa boá meï.
* Ví duï: Menñen cho lai 2 caây ñaäu haø lan boá meï deàu coù chung 1 kieåu gen, thu ñöôïc keát quaû ôû theá heä con nhö sau:	- Vaøng trôn : 315 haït,- vaøng nhaên 101 haït,
- xanh trôn : 108 haït, -xanh nhaên : 32 haït
	a) Keát quaû lai tuaân theo quy luaät di truyeàn naøo?
	b) Xaùc ñònh kieåu gen cuûa caùc caây boá meï vaø caùc con.
	GIAÛI
Xeùt söï phaân tính cuûa töøng caëp tính traïng:
Trôn = 315+ 108 = 3
	Nhaên 101 + 32 1	
-Suy ra trôn (A) laø troäi hoaøn toaøn so vôùi nhaên (a)
	Vaøng = 315 + 101 = 3
	Xanh	 108 + 32 1
Suy ra vaøng (B) laø troäi hoaøn toaøn so vôùi xanh (b).
Nhö vaây khi lai 2 caëp tính traïng thì söï phaân tính cuûa moãi caëp dieån ra gioáng nhö lai 1 caëp tính traïng. Ñieàu naøy chöùng toû coù söï di truyeàn rieâng reõ cuûa moãi caëp tính traïng. Noùi caùch khaùc söï di truyeàn 2 caëptính traïng naøy tuaân theo quy luaät phaân li ñoäclaäp cuûa Menñen.
- Ñôøi con lai coù haït nhaên( keåu gen laø aa), suy ra moãi beân boá meï coù 1 gen a. Tæ keä 3:1 cho pheùp keát luaän boá meï dò hôïp veà caëp gen naøy: Aa x Aa 
ñôøi con coù haït xanh ( kieåu gen laø bb) , suy ra boá meï moãi beân coù 1 gen b. Tæ leä 3:1 cho pheùp keát luaän boá meï dò hôïp veà caëp gen naøy : Bb x Bb.
Toå hôïp caùc kieåu gen laïi ta coù kieåu gen cuûa boá meï laø : AaBb x AaBb.
+ Kieåu gen cuûa caùc con: 
P : 	 AaBb 	x 	AaBb
Gp AB, Ab, aB, ab	 AB, Ab, Ab, ab
Keû khung pennet -.> F1 Coù 9 kieåu gen laø: 
1 AABB, 2 AABb, 2 AaBB, 4 AaBb, 1 AAbb, 2 Aabb, 1 aaBB, 2 aa Bb , 1 aabb 
Vaø coù 4 kieåu hình laø: 9 vaøng trôn : 3 vaøng nhaên : 3 xanh trôn : 1 xanh nhaên
BAØI TAÄP:
BAØI TAÄP 1:
Döïa vaøo keát quaû cuûa caùc pheùp lai döôùi ñaây, haõy xaùc ñònh xem tính traïng naøo laø troäi, tính traïng naøo laø laën, ñoàng thôøi xaùc ñònh kieåu gen cuûa caùc caäy boá meï vaø ñôøi con trong moãi pheùp lai.
Pheùp lai 1: cho 12 caây caø chua lai vôùi nhau, ngöôøi ta thu ñöôïc F1 : 75% caây quaû ñoû, daïng baàu duïc; 25% quaû vaøng , daïng baàu duïc. 
Pheùp lai 2: cho 2 caây caø chua lai vôùi nhau, thu ñöôïc ôû F1 75% caây coù quaû maøu vaøng, daïng troøn; 25% caây coù quaû maøu vaøng daïng baàu duïc. cho bieát moãi tính traïng do 1 gen quy ñònh
BAØI TAÄP 2: 
Cho 1 caù theå F1 lai vôùi 3 caù theå khaùc:
Vôùi caù theå thöù nhaát ñöôïctheá heä lai, trong ñoù coù 6, 25% kieåu hình caây thaáp haït daøi
Vôùi caù theå thöù hai ñöôïc theá heä lai trong ñoù coù 12,5% caây thaáp haït daøi.
Vôùi caù theå thöù ba ñöôïc theá heä lai, trong ñoù coù 25% caây thaáp haït daøi. Cho bieát moãi gen naèm treân 1 NST vaø quy ñònh 1 tính traïng. Caùc caây cao laø troäi so vôùi caây thaáp, haït troøn laø troäi so vôùi haït daøi. Bieän luaän vaø vieát sô ñoà lai 3 tröôøng hôïp treân
BAØI TAÄP SOÁ 3
ÔÛ ruoài giaámthaân xaùm laø tính traïng troäi hoaøn toaøn so vôùi thaân ñen, loâng ngaén laø tính traïng troäi hoaøn toaøn so vôùi loâng daøi. caùc gen qui ñònh tính traïng naèm treân caùc nhieãm saéc theå thöôøng khaùc nhau . 
a)Xaùc ñònh kieåu gen vaø kieåu soá hình coù theå coù khi toå hôïp 2 tính traïng noùi treân vaø lieät keâ.
b)Vieát caùc loaïi giao töû coù theå ñöôïc taïo ra töø moãi kieåu gen
CHÖÔNG II: NHIEÃM SAÉC THEÅ
 Giaûi baì taäp veà nhieãm saéc theå:
A/ Nhöõng ñieåm caàn löu yù:
Moät teá baøo sinh döôõng ( hoaëc hôïp töû hoaëc teá baøo traàn) 
Laàn phaân baøo thöù nhaát taïo ra 2 teá baøo con. 
2 teá baøo con laïi nguyeân phaân laàn 2 taïo ra 22 = 4 teá baøo con.
4 teá baøo con laïi nguyeân phaân laàn 3 taïo ra 23 = 8 teá baøo con.
Toùm laïi , 1 teá baøo qua K laàn nguyeân phaân taïo ra 2k teá baøo con. 
Vaäy soá NST ÔÛ theá heä cuoái cuøng seõ laø : 2n . 2k
Moät teá baøo meï qua giaûm phaân cho ra 4 teá baøo con, neáu:
Trong quaù trình phaùt sinh giao töû ñöïc thì chuùng trôû thaønh 4 tinh truøng. Caùc tinh truøng ñeàu tham gia vaøo quaù trình thuï tinh.
Trong quaù trình phaùt sinh giao töû caùi thì chæ 1 teá con trôû thaønh teá baøo tröùng tröïc tieáp tham gia thuï tinh, 3 teá baøo coøn laïi laø theá cöïc khoâng tham gia vaøo thuï tinh.
Goïi n laø soá caëp NST töông ñoàng, ta coù: 
Soá loaïi giao töû ñöôïc taïo thaønh : 2n
Tæ leä moãi loaïi giao töû ñöôïc taïo thaønh : 1
 2n 
 - Soá kieåu toå hôïp khaùc nhau: 3n 
* Boä NST löôõng boäi cuûa loaøi coù trong:
Hôïp töû
Teá baøo sinh döôõng
Teá` baøo sinh duïc sô khai
Tinh nguyeân baøo vaø noaõn nguyeân baøo
Boä NST löôõng boäi : Luoân luoân toàn taïi thaønh töøng caëp vaø haàu heát laø caëp töông ñoàng (2n)
Boä NST ñôn boäi : Chæ chöùa 1 chieác cuûa caëp töông ñoàng (n)
NST ñôn coù ôû kì sau, kì cuoái, vaø ñaàu kì trung gian :
NST keùp coù` ôû cuoái kì trung gian, kì ñaàu, kì giöõa
NST duoãi xoaén nhieàu nhaát ôû kì trung gian ñeå deã daøng sao cheùp caùc thoâng tin di truyeàn khi NST nhaân ñoâi
NST ñoùng xoaén cöïc ñaïi ôû kì giöõa ( coù hình thaøi ro õnhaát) ñeå xeáp ñuû haøng treân maët phaúng xích ñaïo cuûa thoi phaân baøo taïo ñieàu kieän cho söï phaân li ñoàng ñeàu caùc NST ñôn trong NP vaø giaûm phaân II, NST keùp trong giaûm phaân I:
B/ Giaûi baøi taäp:
BAØI TAÄP 1: ÔÛ luùa nöôùc, 2n=24. Haõy chæ roõ: 
Soá taâm ñoäng ôû kì sau cuûa nguyeân phaân.
Soá taâm ñoäng ôû kì sau cuûa giaûm phaân 1 ( Kì naøy NST keùp phaân li => moãi NST keùp coù 1 taâm ñoäng)
Soá cromatit ôû kì giöõa cuûa nguyeân phaân. ( moãiNST keùp goàm 2 cromatit ñính nhau ôû taâm ñoäng )
Soá cromatit ôû kì sau cuûa nguyeân phaân.( 2 cromatit taùch nhau --> NST ñôn --> khoâng coøn crimatit)
Soá NST ôû kì sau cuûa nguyeân phaân ( 48)
Soá NST ôû kì giöõa cuûa giaûm phaân 1 ( 24 NST keùp)
Soá NST ôû kì cuoái cuûa giaûm phaân 1 ( 12 keùp)
Soá NST ôû kì cuoái cuûa giaûm phaân 2: ( 12 ñôn)
Neáu bieát raèng söï phaân chia chaát teá baøo xaûy ra ôû kì cuoái.
Baøi Taäp 2: ÔÛ gaø 2n= 78. Moät gaø maùi ñeû ñöôïc 32 tröùng, trong ñoù coù 25 tröùng ñöôïc thuï tinh nhöng chæ aáp nôû ñöôïc 23gaø con. Hoûi caùc tröùng khoâng nôû coù boä NST laø bao nhieâu?
Baøi taäp soá 3: 
Moät loaøi coù boä NST 2n=ø 20 
Moät nhoùm teá baøo cuûa loaøi mang 200 NST ôû daïng sôïi maûnh. Xaùc ñònh soá teá` baøo cuûa nhoùm.
Nhoùm teá baøo khaùc cuûa loaøi mang 400 NST keùp. nhoùm teá baøo ñang ôû kì naøo, Soá löôïng teá baøo baèng bao nhieâu? cho bieát dieãn bieán cuûa caùc teá baøo trong nhoùm ñeàu nhö nhau.
Nhoùm teá baøo thöù 3 cuûa loaøi treân mang 640 NST ñôn ñang phaân li veá 2 cöïc cuûa teá baøo. nhoùm teá baøo ñang ôû kì naøo, soá löôïng teá baøo baèng bao nhieâu?
Baøi taäp soá 4
ÔÛ ruoài giaámcoù boä NST laø 2n= 8
Xaùc ñònh soá löôïng teá baøo vaøû soá löôïng NST khi coù 3 teá baøo treân thöïc hieän 5 laàn nguyeân phaân
Tính soá löôïng teá baøo con ñöôïc taïo ra khi caùc teá baøo treân keát thuùc giaûm phaân II?
Cho raèng caùc teá baøo con ñöôïc taïo ra ôû treân hình thaønh caùc tinh truøng vaø ñeàu tham gia vaøo quaù trình thuï tinh, trong ñoù soá tinh truøng tröïc tieáp thuï tinh chieám 4% soá tinh truøng ñöôïc taïo thaønh noùi treân. xaùc ñònh soá hôïp töû ñöôïc taïo thaønh.
BAØI TAÄP SOÁ 5:
ÔÛ ruoài giaám 2n=8
Moät nhoùm teá baøo sinh duïc ñang thöïc hieän quaù trình giaûm phaân coù taát caû 28 NST keùp.
Haõy xaùc ñònh:
Nhoùm teá baøo naøy ñang ôû thôøi ñieåm naøo cuûa quaù trình giaûm phaân.
Soá löôïng teá baøo ôû thôøi ñieåm töông öùng.
Moät nhoùm teá baøo sinh duïc khaùc coù taát caû 512 NST ñang phaân li veà 2 cöïc cuûa teá baøo.
Haõy xaùc ñònh:
Soá löôïng teá baøo cuûa nhoùm.
Soá teá baøo con khi nhoùm teá baøo treân keát thuùc phaân baøo.
Bieát raèng: Moïi dieãn bieán trong nhoùm teá baøo treân laø nhö nhau vaø teá baøo chaát phaân chia bình thöôøng khi keát thuùc kì cuoái cuûa moãi laàn phaân baøo.
	GIAÛI BAØI 5
-Thôøi ñieåmtrong giaûm phaân coù NST keùp laø: 
+ Laàn phaân baøo I: Cuoái kì trung gian, kì ñaàu, kì giöõa, kì sau, kì cuoái
+ Laàn phaân baøo II: Kì ñaàu, kì giöõa
Soá teá baøo ôû thôøi ñieåm töông öùng:
+ 128 : 8 = 16
+ Soá teá baøo con laø laø 16 khi ôû caùc thôøi ñieåm cuûa laàn phaân baøo I Laø kì trung gian, kì ñaàu, kì giöõa kì sau 
+ SoáTeá baøo con laø 32 khi ôû kì cuoái laàn phaân baøo I va økì ñaàu kì giöõa cuûa laàn phaân baøo II.
– Soá löôïng teá baøo sinh duïc cfoù 512 NST ñang phaân li veà 2 cöïc cuûa teá baøo
Teá baøo sinh duïc trong giaûm phaân coù NST ñôn phaân li veà 2 cöïc teá baøo laø ñang ôû kì sau cuûa laàn phaân baøo II --> Moãi teá baøo con chöùa 8 NST ñôn . Soá teá baøo ôû thôøi ñieåm naøy laø 
	512 : 8 = 64
- Soá löôïng teá baøo con khi keát thuùc phaân baøo laø: 64 x 2 = 128
CHÖÔNG III : ADN VAØ GEN
A/ Toùm taét lí thuyeát:
Moãi chu kì xoaên coù 10 caëp nucleotit vaø cao 34 AO, neân kích thöôùc cuûa moãi caëp nucleotit laø 3,4Ao. Moät Nucleotit coù khoái löôïng khoaûng 300 ñvc
Theo nuyeân taéc boå sung : A lieân keát vôùi T, G lieân keát vôùi X . Vì vaäy A=T, G=X.. Töø ñoù suy ra:
+ Soá löôïng nucleotit cuûa caû ADN hoaëc gen kí hieäu laø: N= 2A+2X
+ Soá löôïng nucleotit cuûa caû ADN hoaëc gen kí hieäu laø: N=2A+2X
+ Soá löôïng nucleotit ôû 1 maïch cuûa adn hay gen: N/2= A+X
+ % Cuûa 2 loaïi nucleotit khoâng boå sung : %A+%X=50%
+ chieàu daøi cuûa phaân töû ADN hay gen: L= N/2 x 3,4A0 
Goïi k laø soá löôït töï sao töø 1 phaân töû ADN(gen) ban ñaàu. Soá phaân töû ñöôïc taïo ra ôû ñôït töï sao cuoái cuøng laø 2k 
1 axit amim ñöôïc maõ hoùa bôûi 3 nucleotit treân mARN . Khoái löôïng cuûa 1 aa laø 110 ñvc
B/ BAØI TAÄP: 
 BAØI TAÄP 1: 
Moät gen coù 3000 nucleotit, trong ñoù coù 900 A 
Xaùc ñònh chieàu daøi cuûa gen.
Soâ nucleotit töøng loaïi cuûa gen laø bao nhieâu?
Khi gen töï nhan ñoâi 1 laàn ñaõ laáy töø moâi tröôøng teá baøo bao nhieâu nucleotit?
Giaûi:
Chieàu daøi cuûa gen laø: ( 3000:2) x 3,4 = 5100AO
Soá nucleotit töøng loaïi cuûa gen:	 A = T = 900 nucleotit, 
 G = X = ( 3000 : 2 ) – 900 = 600 nucleotit
	 3. Khi gen töï nhaân ñoâi 1 laàn ñaõ laáy töø moâi tröôøng noäi baøo 3000 nucleotit
BAØI TAÄP 2:
Moät gen caáu truùc coù 6o chu kì xoaén, vaø coù G= 20% nhaân ñoâi lieân tieáp 5 ñôït. Moãi gen con phieân maõ 3 laàn , moãi mARN cho 5riboxom tröôït qua ñeå toång hôïp protein.
Tính soá löôïng nucleotit gen.
Khoái löôïng phaân töû cuûa gen laø bao nhieâu?
Tính soá nucleotit moãi loaïi maø moâi tröôøng noäi baøo caàn cung caáp cho gen taùi baûn.
Soá löôïng Nu maø moâi tröôøng noäi baøo cung caáp ñeå caùc gen con toång hôïp toåûng hôïp mARN laø bao nhieâu?
Tính soá löôïng phaân töû Protein ñöôïc toång hôïp, Soá löôïng axit amin maø moâi tröôøng cung caáp ñeå toûng hôïp caùc phaân töû Protein.
Trong quaù trình toång hôïp Protein ñaõ giaûi phoùng ra bao nhieâu phaân töû nöôùc, vaø hình thaønh bo soá löôïng phaân töû proâteâin ñöôïc toång hôïp töø 96 mARN laø:
	96 x 5 = 480 Protein
-soá löôïng axit amin caàn cung caáp ñeå toång hôïp neân 1 phaân töû proâteâin laø:
	600 - 1 = 199
	 3 nhieâu moái lieân keát peptit?
GIAÛI:
a.Moãi chu kì xoaén cuûa gen coù 10 caëp Nu. Vaäy soá löôïng Nu cuûa gen laø: 
60 x 20 = 1200 Nu
 	 b. Moãi Nu naëng trung bình laø 300 ñvc. suy ra khoái löôïng phaân töû cuûa gen laø:
 	1200 x 300 = 360000 ñvc 
	c. Döïa vaøo NTBS vaø theo giaû thieát, ta coù % vaø soá löôïng moãi loaïi Nu cuûa gen :
	G=X=20%, A=T=30% ==> Suy ra 
	G=X= 1200 x 30 = 360 Nu	; 	A=T= 1200 x 20 = 240 Nu
	 100	 100
	-soá löôïng nucleâoâtit moãi loaïi moâi tröôøng cung caáp cho gen taùi baûn 5 ñôït lieân tieáp.
	A=T= ( 25 -1) 360 = 31 x 360 = 11160 Nu
	G=X= ( 25 -1) 240 = 31 x 240 = 7440 Nu
	d. soá löïong phaân töû mARN Caùc gen con toång hôïp ñöôïc :
	32 x 3 = 96 mARN 
-soá löôïng riboânucleotit caàn cung caáp ñeå toång hôïp 1 phaân töû mARN laø:
	1200 = 600 Ribo
	 2
-toång soá riboânucleotit caàn cung caáp ñeå toång hôïp 96 mARN laø:
	600(rib) x 96 = 57600 Ribo
e.-Moãi phaân töû mARN coù 5 riboâxom tröôït qua seõ toång hôïp ñöôïc 5 phaân töû proâtein .suy ra
(trong soá 200 boä ba treân phaân töû mARN thì coù 199 boä ba maõ hoùa axit amin coøn boä ba cuoái cuøng cuûa mARN goäi laø boä 3 keát thuùc khoâng tham gia vaoø quaù trình giaûi maõ .vì vaäy ,muoán xaùc ñònh soá löôïng axit amin caàn cung caáp ñeå toång hôïp neân 1 phaân töû proâteâin thì ta phaûi laáy toång soá boä ba treân gen ( hoaëc treân phaân töû mARN) tröø ñi 1 boä ba keát thuùc khoâng tham gia quaù trình giaûi maõ)
Soá löôïng axit amin caàn cung caáp ñeå toâûng hôïp neân 480 Protein laø:
199 x 480 = 95520 aa.
	f. Ñeå toång hôïp ñöôïc 1 phaân töû Protein goàm coù 199 aa caàn giaûi phoùng ra 199 – 1 = 198 phaân töû nöôùc ñeå hình thaønh 198 lieân keát peptit. Suy ra soá löôïng phaân töû nöôùc ñöôïc giaûi phoùng khi toång hôïp 480 phaân töû Protein laø:
	198 x 480 = 95040 phaân töû nöôùc
	- Töø ñoù suy ra soá lieân keát peptit ñöôïc hình thaønh laø baèng soá phaân töû nöôùc ñöôïc giaûi phoùng ra trong quaù trình hình thaønh caùc lieân keát peptit nghóa laø ñaõ hình thaønh 95040 lieân keát peptit.
* Baøi taäp töï giaûi:
Baøi 1. Gen B coù 2400 Nucleotit, coù hieäu soá cuûa A vôùi loaïi Nucleotit khaùc laø 30% soá Nucleotit cuûa gen.
Xaùc ñònh chieàu daøi cuûa gen
Quùa trình töï sao cuûa gen B ñaû dieån ra lieân tieáp 3 ñôït.Xaùc ñònh soá Nu töøng loaïi trong toång soá gen môùi ñöôïc taïo thaønh ôû ñôït töï sao cuoái cuøng.
Ñaùp aùn 	1. L= 4080 AO 	2. A=T = 7680 Nu ; G=X= 1920 Nu.
Baøi 2: Hai gen B vaø b cuøng naèm trong 1 teá baøo vaø coù chieàu daøi baèng nhau. Khi teá baøo nguîeân phaân lieân tieáp 3 ñôït thì toång soá Nu cuûa 2 gen treân trong theá heä teá baøo cuoái bcuøng laø 48000 Nu ( caùc gen chöa nhaân ñoâi).
Xaùc ñònh soá teá baøo môùi ñöôïc taïo thaønh sau 3 ñôït nguyeân phan 6 noùi treân.
Xaùc ñònh soá Nu cuûa moãi gen.
Baøi 3. Moät phaân töû mARN daøi 2040 A0 , coù A= 40%, U=20%, X= 10% SOÁ Nu cuûa phaân töû mARN .
Xaùc ñònh töøng loaïi Nu cuûa phaân töû mARN 
Phaân töû mARN chöùa bao nuhieâu boä ba?
Baøi 4: Moät ñoaïn gen B mang thoâng tin caáu truùc cuûa 1 loaïi Protein coù trình töï caùc Nu nhö sau:
	Maïch 1: - A-G-X-G-G-A-A-T-A-G-T-A-
Maïch 2: - T-X-G-X-X-T-T-A-T-X-A-T-
 ( Xeùt 2 tröôøng hôïp)
Baøi taäp 5:Moät gen Bb Toàn taïi treân 1 caëp NST töông ñoàng, gen B coù chieàu daøi 5100 A0 coù A= 15%, gen b coù chieàu daøi 4080 A0 coù soá löôïng 4 loaïi Nu baèng nhau.
Tính soá Nu moãi loaïi cuûa moãi gen.
Tính soá Nu moãi loaïi ôû caùc kì trong nguyeân phaân:( kì giöõa, kì cuoái)
Tính soá löôïng moãi loaïi Nu ôû caùc kì cuûa giaûm phaân: ( Kì giöõa I, kì giöõa II, kì cuoái II)
Moät teá baøo chöùa caëp gen noùi treân nguyeân phaân 3 ñôït lieân tieáp, ñoøi hoûi moâi tröôøng noäi baøo cung caáp moãi loaïi Nu laø Khi ñem lai caùc cô theå chöùa caëp gen treân, haõy xaùc ñònh soá löôïng Nu moãi loaïi trong töøng kieåu gen ôû ñôøi con.
bao nhieâu?
CHÖÔNG IV/ BIEÁN DÒ
I/ TOÙM TAÉT LÍ THUYEÁT
Sô ñoà phaân loaïi bieán dò
Bieán dò
Bieán dò di truyeàn	Bieán dò khoâng di truyeàn 
	(Thöôøng bieán)
Ñoät bieán	Bieán dò toå hôïp	
Ñoät bieán gen	Ñoät bieán NST
Ñoät bieán caáu truùc	ñoät bieán soá löôïng
Theå ña boäi	Theå dò boäi	
-Bieán dò: Laø hieän töôïng caùc caù theå ôû ñôøi con coù nhieàu neùt khaùc nhau vaø khaùc vôùi boá meï.
- Bieán dò di truyeàn: laø nhöõng bieán ñoåi trong vaät chaát di truyeàn vaø truyeàn laïi cho caùc theà heä sau, goàm 2 loaïi laø ñoät bieán vaø bieàn dò toå hôïp.
Bieán dò khoâng di truyeàn laø nhöõng bieàn ñoåi kieåu hình cuûa cuøng 1 kieåu gen döôí taùc ñoäng cuûa nhöõng ñieàu kieän moâi tröôøng khaùc nhau vaø khong di truyeàn cho ñôøi sau.
Ñoät bieán: Laø nhöõng bieán ñoåi trong vaät chaát di truyeàn ôû caáp ñoä phaân töû ( gen) vaø teá baøo ( NST)
Ñoät bieán gen:
Khaùi nieäm: Laø nhöõng bieán ñoåi caáu truùc cuûa gen lieân quan ñeán 1 hoaëc 1 soá caëp Nu .
Caùc daïng ñoät bieán gen ñieån hình: 
Ñoät bieán maát 1 caëp Nu
Ñoät bieán theâm 1 caëp Nu
Ñoät bieán thay theá caëp Nu
Cô cheá phaùt sinh:
Taùc nhaân töø moâi tröôøng trong cô theå: Ñoù laø nhöõng roái loaïn sinh lí laøm maát caân baèng moâi tröôøng trong cô theå vaø laøm roái loaïn quaù trình töï sao cuûa phaân töû ADN.
Taùc nhaân töø moâi tröôøng beân ngoaøi cô theå: Ñoù laø caùc taùc nhaân vaät lí( tia töû ngoaïi, tia phoùng xaï...) hoùahoïc ( ñoxin, thuoác tröø saâu DDT...) Laøm toån thöông phaân töû ADN hoaêïc roái loaïn quaù trình töï sao cheùp cuûa noù. 
Vai troø: Söï bieán ñoåi caáu truùc cuûa gen do ñoät bieán daàn ñeán nhöõng bieán ñoåi loaïi phaân töû protein maø noù quy ñònh neân daãn ñeán bieán ñoåi kieåu hình. Nhöõng bieán ñoåi naøy thöôøng coù haïi cho baûn thaân sinh vaät. Tuy nhieân cuõng coù tröôøng hôïp coù lôïi.
Ñoät bieán NST
Khaùi nieäm: Laø nhöõng bieán ñoåi veà caáu truùc hay soá löôïng NST
Caùc daïng ñoät bieán NST
Ñoät bieán caáu truùc NST: Laø nhöõng bieán ñoåi trong caáu truùc cuûa NST, goàm caùc daïng sau: 
+ Ñoät bieán maát ñoaïn
+ Ñoät bieán ñaûo ñoaïn
+ Ñoät bieán laëp ñoaïn
+ Ñoät bieán chuyeån ñoaïn
Ñoät bieán soá löôïng: Laø nhöõng bieán ñoåi SOÁ löôïng NST xaûy ra ôû 1 hoaëc 1 soá caëp hoaëc xaûy ra ôû taát caû boä NST, Goàm caùc daïng sau:
+ Dò boäi theå: Theâm hoaêïc maát moät hoaêïc moät soá` NST thuoäc 1 hoaëc 1 soá caëp NST naøo ñoù
+ Ña boäi theå: Boä NST coù soá löôïng taêng leân theo boäi soá cuûa n,( nhieàu hôn 2n)
Cô cheá phaùt sinh
Theå dò boäi: Cacù taùc nhaân gaây ñoät bieán laøm roái loaïn quaù trình phaân li cuûa 1 hoaëc 1 soá caëp NST naøo ñoù daàn ñeán söï khoâng phaân li cuûa chuùng vaø taïo ra caùc giao töû baát thöôøng( moät giao töû chöùa caû 2 NST cuûa caëp, coøn 1 giao töû khoâng chöùa NST naøo cuûa caëp)
Theå ña boäi: Caùc taùc nhaân gaây ñoät bieán laøm roái loaïn quaù trình nguyeân phaân hoaëc giaûm phaân daãn ñeán söï khoâng phaân li cuûa caùc caëp NST ñaõ nhaân ñoâi.
Vai troø: 
Caùc daïng ñoät bieán caáu truùc NST vaødò boäi theå thöôøng coù haïi cho baûn thaân sinh vaät.
Caùc daïng ñoät bieán ña boäi theå taïo ra caùc cô theå ña boäi coù nhieàu ñaïc tính quyù: Kích thöôùc lôùn, cô quan sinh döôõng to, sinh tröôûng phaùt trieån maïnh vaø choáng chòu toát.
Bieán dò toå hôïp: 
Khaùi nieäm: Laø söï toå hôïp laïi vaät chaát di truyeàn cuûa boá meï thoâng qua quaù trình giao phoái daãn tôùi söï toå hôïp laïi caùc tính traïng voán coù cuûa boá meï, Laøm xuaát hieän caùc tính traïng môùi.
Cô cheá phaùt sinh:
Do söï phaân li ñoäc laäp vaø toå hôïp töï do cuûa caùc gen treân cô sôû söï phaân li ñoäc laäp vaø toå hôïp töï do cuûa caùc NST trong giaûm phaân vaø thuï tinh.
Vai troø: 
Cung caáp nguyeân lieäu cho quaù trình choïn gioáng, vaø tieán hoùa.
Thöôøng bieán:
KHAÙI NIEÄM:
Thöôøng bieán laø nhöõng bieán ñoåi kieåu hình cuûa cuøng 1 kieåu gen, phaùt sinh trong ñôøi soáng caù theå döôùi taùc ñoäng tröïc tieáp cuûa ñieàu kieän ngoaïicaûnh.
Tính chaát
Xuaát hieän ñoàng loaït theo höôùng xaùc ñònh
Phaùt sinh trong ñôøi soáng caù theå
Töông öùng vôùi ñieàu kieän ngoaïi caûnh
Khoâng di truyeàn ñöôïc
Vai troø:
-Giuùp sinh vaät coù nhöõng bieán ñoåi kieåu hình thích nghi vôùi ñieàu kieän ngoaïi caûnh cuï theå:
6. Möùc phaûn öùng: 
a. Khaùi nieäm: Laø giôùi haïn thöôøng bieán cuûa 1 kieåu gen tröôùc ñieàu kieän ngoaïi caûnh khaùc nhau.
b. Tính chaát
- Do cuøng 1 kieåu gen quy ñònh, do vaäy coù