Giáo án môn Khoa học tự nhiên Lớp 8 (Cánh diều) - Chủ đề 1: Phản ứng hoa hóa học - Bài 1: Biến đổi vật lí và biến đổi hóa học

Tuần:1,2 PHẦN 1: CHẤT VÀ SỰ BIẾN ĐỔI CỦA CHẤT
Tiết: 4,5 CHỦ ĐỀ 1: PHẢN ỨNG HOA HÓA HỌC
Ngày dạy: BÀI 1: BIẾN ĐỔI VẬT LÍ VÀ BIẾN ĐỔI HÓA HỌC
 Thời gian thực hiện: 2 tiết
MỤC TIÊU
Về kiến thức
Nêu được khái niệm sự biến đổi vật lí, biến đổi hóa học.
Phân biệt được sự biến đổi vật lí, biến đổi hóa học. Đưa ra được ví dụ về sự biến đổi vật lí và sự biến đổi hóa học.
 – Tiến hành được một số thí nghiệm về sự biến đổi vật lí và biến đổi hóa học.
 2.Về năng lực
2.1. Năng lực khoa học tự nhiên
– Nhận thức khoa học tự nhiên: Nêu được khái niệm sự biến đổi vật lí, biến đổi hóa học.
– Tìm hiểu tự nhiên: Phân biệt được sự biến đổi vật lí, biến đổi hóa học. Đưa ra được ví dụ về sự biến đổi vật lí và sự biến đổi hóa học.
– Vận dụng kiến thức, kĩ năng đã học: Tiến hành được một số thí nghiệm về sự biến đổi vật lí và biến đổi hóa học.
2.2. Năng lực chung
– Tự chủ và tự học: Chủ động, tích cực tìm hiểu bến đổi vật lí và biến đổi hóa học.
– Giao tiếp và hợp tác: Hoạt động nhóm một cách hiệu quả theo đúng yêu cầu của GV.
– Giải quyết vấn đề và sáng tạo: Thảo luận với các thành viên trong nhóm nhằm giải quyết các vấn đề trong bài học để hoàn thành nhiệm vụ học tập.
3. Phẩm chất
- Chăm chỉ: Có niềm say mê, hứng thú với việc khám phá và học tập khoa học tự nhiên. 
- Trung thực: Cẩn thận, trung thực trong quá trình làm thực hành.
- Trách nhiệm: Tham gia tích cực hoạt động nhóm phù hợp với khả năng của bản thân. 
II. ĐỒ DÙNG DẠY HỌC
– Dụng cụ: Máy chiếu, laptop, dụng cụ có trong thí nghiệm 1, 2, 3 (cốc thủy tinh loại 100ml, bát sứ loại nhỏ, kiềng đun, lưới thép, đèn cồn, ống nghiệm, đèn cồn, mẩu nam châm, thà xúc hóa chất.
– Hoá chất: Một số lọ chứa hoá chất có trong bài học (sodium chloride, nước, bột sắt, bột lưu huỳnh, cây nến)
III. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC 
1. Hoạt động 1: KHỞI ĐỘNG 
Quan sát một số hình ảnh mô tả hiện tưởng chất bị biến đổi (10 phút)
a. Mục tiêu: HS biết được một số hình ảnh hiện tượng chất bị biến đổi thành chất khác, hình ảnh chỉ mô tả sự thay đổi về tính chất vật lí (trạng thái, kích thước, hình dạng....)
b. Nội dung: GV tổ chức cho HS quan sát hình ảnh, rút ra một số quá trình biến đổi vật lí và biến đổi hóa học.
c. Sản phẩm: Phiếu ghi chép của HS. 
d. Tổ chức thực hiện: 
*Nhiệm vụ học tập:
GV yêu cầu HS quan sát hình ảnh, rút ra một số hiện tượng chất bị biến đổi thành chất khác, một số hiện tượng mô tả sự thay đổi về tính chất vật lí.
HS nhận nhiệm vụ.
*Thực hiện nhiệm vụ:
GV chiếu một số hình ảnh.
HS ghi ra giấy nháp các biến đổi vật lí, biến đổi hóa học.
*Báo cáo, thảo luận:
HS xung phong trình bày kết quả ghi được.
HS khác nhận xét.
*Kết luận, nhận định:
GV nhận xét phần trình bày của HS. Chốt lại các hình ảnh mô tả hiện tượng chất bị biến đổi thành chất khác, hình ảnh mô tả sự thay đổi về tính chất vật lí; kết luận để đặt vấn đề vào bài mới.
2. Hoạt động 2: HÌNH THÀNH KIẾN THỨC MỚI 
 SỰ BIẾN ĐỔI CHẤT 
Hoạt động 2.1: Tìm hiểu về sự biến đổi vật lí (20 phút)
a. Mục tiêu: HS nêu được khái niệm về sự biến đổi vật lí.
b. Nội dung: HS thực hiện thí nghiệm 1 và hoàn thành phiếu học tập 1, từ đó phát biểu được khái niệm sự biến đổi vật lí. Tiến hành được một số thí nghiệm về sự biến đổi vật lí.
c. Sản phẩm: Phiếu học tập số 1 của HS.
d. Tổ chức thực hiện: 
*Nhiệm vụ học tập: 
HS hoạt động nhóm, thực hiện thí nghiệm 1 và hoàn thành phiếu học tập 1, để từ đó phát biểu được khái niệm sự biến đổi vật lí.
GV giới thiệu các dụng cụ thí nghiệm (cốc thủy tinh, bát sứ loại nhỏ, kiềng đun, lưới thép, đèn cồn), hóa chất (sodium chloride, nước) và hướng dẫn thí nghiệm 1; yêu cầu HS theo dõi để thực hiện hoàn thành phiếu học tập số 1, xong báo cáo.
HS lắng nghe để hiểu rõ nhiệm vụ
Thời gian hoàn thành nhiệm vụ: 15 phút.
*Thực hiện nhiệm vụ:
HS đại diện nhóm lên nhận dụng cụ.
HS làm thí nghiệm và hoàn thành thí nghiệm và điền vào phiếu học tập 1. 
*Báo cáo, thảo luận:
Đại diện nhóm HS được mời lên trình bày phiếu học tập số 1
Các nhóm khác nhận xét, bổ sung.
* Kết luận, nhận định
GV phân tích làm rõ kiến thức cần đạt, đánh giá kết quả hoạt động của nhóm báo cáo.
HS yêu cầu HS nêu khái niệm về sự biến đổi vật lí.
Biến đổi vật lí
Biến đổi vật lí là hiện tượng chất có sự biến đổi về trạng thái, kích thước... nhưng vẫn giữ nguyên là chất ban đầu.
Ví dụ: Gạo xay thành bột
Hoạt động 2.2: Tìm hiểu về sự biến đổi hóa học (15 phút)
a. Mục tiêu: HS nêu được khái niệm về sự biến đổi hóa học. Tiến hành được được thí nghiệm về sự biến đổi hóa học.
b. Nội dung: HS thực hiện thí nghiệm 2 và hoàn thành phiếu học tập 2, từ đó phát biểu được khái niệm sự biến đổi hóa học.
c. Sản phẩm: Phiếu học tập số 2 của HS.
d. Tổ chức thực hiện: 
*Giao nhiệm vụ học tập: 
HS hoạt động nhóm, lớp học thành 4 nhóm.thực hiện thí nghiệm 2 và hoàn thành phiếu học tập 2, từ đó phát biểu được khái niệm sự biến đổi hóa học.
Giao dụng cụ và hóa chất
Hướng dẫn các bước làm thí nghiệm.
Thời gian hoàn thành nhiệm vụ: 20 phút.
*Thực hiện nhiệm vụ:
Đại diện các nhóm HS lên nhận dụng cụ và hóa chất.
Lăng nghe GV hướng dẫn HS các bước làm thí nghiệm.
HS thực hiện thí nghiệm và điền vào phiếu học tập 2
*Báo cáo, thảo luận:
Mời một nhóm lên trình bày kết quả và thu phiếu của các nhóm khác để đánh giá sau.
Các nhóm khác theo dõi nhận xét.
* Kết luận, nhận định 
GV phân tích làm rõ kiến thức cần đạt (theo bảng dưới)
đánh giá kết quả hoạt động của nhóm báo cáo.
GV yêu cầu HS nêu khái niệm về sự biến đổi hóa học.
II. Biến đổi hóa học
Biến đổi hóa học là hiện tượng chất có sự biến đổi tạo ra chất khác.
Ví dụ: Trứng bị thối
 PHÂN BIỆT SỰ BIẾN ĐỔI VẬT LÍ VÀ SỰ BIẾN ĐỔI HÓA HỌC
Hoạt động 2.3: Phân biệt sự biến đổi vật lí và sự biến đổi hóa học (30 phút)
a. Mục tiêu: HS phân biệt được sự biến đổi vật lí, sự biến đổi hóa học. Đưa ra được ví dụ về sự biến đổi vật lí và sự biến đổi hóa học.
b. Nội dung: GV tổ chức cho HS hoạt động nhóm tiến hành thí nghiệm 3 và từ đó phân biệt được sự biến đổi vật lí và sự biến đổi hóa học.
c. Sản phẩm: Phiếu học tập 3.
d. Tổ chức thực hiện: 
*Giao nhiệm vụ học tập:
Họat động nhóm, lớp học chia làm 4 nhóm 
Giới thiệu các dụng cụ thí nghiệm (đĩa sứ, bật lửa), hóa chất (cây nến). 
GV hướng dẫn HS các bước làm thí nghiệm.
HS hoạt động nhóm thực hiện thí nghiệm 3 và hoàn thành phiếu học tập 3, từ đó phân biệt được sự biến đổi vật lí và sự biến đổi hóa học.
Thời gian hoàn thành nhiệm vụ: 15 phút
*Thực hiện nhiệm vụ:
Các nhóm tiến hành hoạt động
HS đại diện các nhóm lên nhận dụng cụ và hóa chất.
HS theo dõi các bước làm thí nghiệm, tiến hành thí nghiệm, hoàn thành và điền vào phiếu học tập 3.
*Báo cáo, thảo luận: Mời một nhóm lên trình bày kết quả và thu phiếu của các nhóm khác để đánh giá kết quả.
Các nhóm khác nhận xét, bổ sung.
* Kết luận, nhận định 
GV phân tích làm rõ kiến thức cần đạt, đánh giá kết quả hoạt động của nhóm báo cáo.
GV yêu cầu HS phân biệt được sự biến đổi vật lí và sự biến đổi hóa học. 
3. Hoạt động 3: Luyện tập (15 phút)
a. Mục tiêu: Học sinh luyện tập các kiến thức đã học bằng việc hoàn tất các bài tập.
b. Nội dung: GV tổ chức cho HS hoạt động nhóm để hoàn tất các câu hỏi sau:
Hiện tượng nào dưới đây là hiện tượng hóa học?
A. Thanh sắt đung nóng, dát mỏng và  uốn cong được
B. Thổi khí cacbonic vào nước vôi trong , làm nước vôi trong vẩn đục
C. Đá lạnh để ngoài không khí bị chảy thành nước lỏng
D. Nhựa đường đun ở nhiệt độ cao thì nóng chảy
Hiện tượng nào dưới đây là hiện tượng vật lí?
A. Quả táo bị ngả sang màu nâu khi bị gọt bỏ vỏ B. Quá trình quang hợp của cây xanh 
C. Sự đông đặc ở mỡ động vật D. Ly sữa có vị chua khi để lâu ngoài không khí
Dấu hiệu chính để phân biệt biến đổi hóa học với biến đổi vật lí là sự
A. thay đổi về trạng thái của chất B. thay đổi về hình dạng của chất
C. xuất hiện chất mới D. thay đổi về màu sắc của chất
Cho các hiện tượng sau đây: 
1) Khí metan cháy sinh ra khí cacbonic và nước 2) Cho nước vào tủ lạnh được nước đá 
3) Hiện tượng quang hợp của cây xanh 4) Cô cạn nước muối được muối khan 
Biến đổi hóa học gồm 
A. 1, 2, 3, 4. B. 1, 3, 4. C. 1, 3. D. 2, 4.
Cho các hiện tượng sau : 
1) Hòa tan đường vào nước được dung dịch nước đường có vị ngọt 
2) Hòa tan muối vào nước được dung dịch nước muối có vị mặn 
3) Cho kim loại natri vào nước thu được dung dịch bazo và khí hidro 
4) Đường cháy tạo thành than và hơi nước. 
Các biến đổi hóa học là
A. 1 và 2 B. 3 và 4 C. 2 và 4 D. 2 và 3
Trong các hiện tượng sau đâu là biến đổi vật lí?
1) Vào mùa hè, băng ở 2 cực tan dần. 
2) Quần áo mới giặt phơi ngoài nắng một thời gian khô lại. 
3) Nung đá vôi thành vôi sống. 4) Mỡ để trong tủ lạnh đông và rắn lại. 
5) Khi nấu cơm quá lửa, tinh bột màu trắng biến thành cacbon màu đen. 
6) Thổi hơi thở vào nước vôi trong thì nước vôi vẩn đục.
A. 1, 2, 4. B. 2, 3, 5. C. 3, 5, 6. D. 1, 2, 3, 4.
c. Sản phẩm: Câu trả lời của HS.
d. Tổ chức thực hiện: 
*Giao nhiệm vụ học tập: 
Từ các kiến thức đã học, HS trả lời các câu hỏi luyện tập.
Trò chơi ai nhanh hơn
GV chiếu câu hỏi, nhóm thảo luận trả lời phương án bằng cách giơ phiếu, mỗi câu đúng đạt 10 điểm. Theo thứ tự chậm hơn, đúng trừ 1 điểm. sai o điểm.
HS nhận nhiệm vụ. GV chọn thư kí
Thời gian hoàn thành nhiệm vụ: 10 phút.
*Thực hiện nhiệm vụ:
GV điều khiển thực hiện
Nhóm trưởng điều khiển, thảo luận cho nhóm hoạt động để hoàn thành các bài tập GV giao.
*Báo cáo, thảo luận:
Mời một nhóm lên trình bày kết quả và thu phiếu của các nhóm khác để đánh giá kết quả.
Các nhóm khác nhận xét, bổ sung.
* Kết luận, nhận định 
Sau mỗi câu trả lời, GV phân tích chốt kiến thức cho HS rõ và nắm vững bài.
GV phân tích đánh giá kết quả hoạt động, mức độ đạt được của nhóm.
GV yêu cầu HS phân biệt được sự biến đổi vật lí và sự biến đổi hóa học.
IV. HỒ SƠ DẠY HỌC
PHIẾU HỌC TẬP 1
Nhóm:	 Lớp:....................................	
1/ Thực hiện thí nghiệm 1 và trả lời các câu hỏi sau:
a) Mô tả hiện tượng khi hòa tan sodium chloride trong cốc và hiện tượng khi cô cạn.
b) Nhận xét về trạng thái (thể) của sodium chloride.
2/ Trong các quá trình được mô tả ở hình 1.1, quá trình nào diễn ra sự biến đổi vật lí? Giải thích?
3/ Kể thêm 2 – 3 hiện tượng xảy ra trong thực tế có sự biến đổi vật lí.
Kết luận: Biến đổi vật lí là hiện tượng	
HƯỚNG DẪN ĐÁNH GIÁ PHIẾU HỌC TẬP SỐ 1
Tiêu chí
Điểm tối đa
Điểm chấm
Nội dung (mỗi câu đúng được 2 điểm)
6

Có sự hợp tác nhóm (1 thành viên không hợp tác trừ 0,5 điểm).
2

Đúng thời gian.
2

Tổng
10

PHIẾU HỌC TẬP 2
Nhóm:	 Lớp:	
1/ Thực hiện thí nghiệm 2 và trả lời các câu hỏi sau:
a) Mô tả hiện tượng khi đun nóng hỗn hợp ở bước 2.
b) Ở bước 3, mẩu nam châm có bị hút vào đáy ổng nghiệm không? Giải thích.
2/ Trong các quá trình được mô tả ở hình 1.1, quá trình nào diễn ra sự biến đổi hóa học? Giải thích?
3/ Kể thêm 2 – 3 hiện tượng xảy ra trong thực tế có sự biến đổi hóa học
Kết luận: Biến đổi hóa học là hiện tượng	
HƯỚNG DẪN ĐÁNH GIÁ PHIẾU HỌC TẬP SỐ 2
Tiêu chí
Điểm tối đa
Điểm chấm
Nội dung (mỗi câu đúng được 2 điểm)
6

Có sự hợp tác nhóm (1 thành viên không hợp tác trừ 0,5 điểm).
2

Đúng thời gian.
2

Tổng
10

PHIẾU HỌC TẬP 3
Nhóm:	 Lớp:	
1/ Thực hiện thí nghiệm 3 và trả lời các câu hỏi sau:
Mô tả các hiện tượng xảy ra trong quá trình nến cháy, chỉ ra giai đoạn diễn ra sự biến đổi vật lí, chỉ ra giai đoạn diễn ra sự biến đổi hóa học. Biết rằng nến cháy trong không khí chủ yếu tạo ra khí carbon dioxide và hơi nước.
2/ Quan sát hình 1.3 và cho biết quá trình nào diễn ra sự biến đổi vật lí, quá trình nào diễn ra sự biến đổi hóa học.
3/ Nêu điểm khác nhau giữa sự biến đổi vật lí và sự biến đổi hóa học.
4/ Trong các trường hợp dưới đây, trường hợp nào diễn ra sự biến đổi vật lí, trường hợp nào diễn ra sự biến đổi hóa học?
a) Khi có dòng điện đi qua, dây tóc bóng đèn (làm bằng kim loại tungsten) nóng và sáng lên. b) Hiện tượng băng tan. c) Thức ăn bị ôi thiu.
d) Đốt cháy khí methane (CH4) trong không khí thu được khí carbon dioxide (CO2) và hơi nước (H2O).
HƯỚNG DẪN ĐÁNH GIÁ PHIẾU HỌC TẬP SỐ 3
Tiêu chí
Điểm tối đa
Điểm chấm
Nội dung (mỗi câu đúng được 2 điểm)
8

Có sự hợp tác nhóm (1 thành viên không hợp tác trừ 0,25 điểm).
1

Đúng thời gian.
1

Tổng
10