Đề thi học sinh giỏi môn thi Địa lý Lớp 9 - Năm học 2015-2016

PHÒNG GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
HUYỆN HOẰNG HÓA
ĐỀ THI HỌC SINH GIỎI LỚP 9
NĂM HỌC: 2015 -2016
 Môn thi: Địa lý
 Ngày thi: 14/10/2015
Thời gian làm bài: 150 phút ( không kể thời gian giao đề)
Đề thi có 06 câu, gồm 01 trang
Câu 1(2.0 điểm)
Tại sao Trái Đất chuyển động quanh Mặt Trời lại sinh ra hai thời kì nóng và lạnh luân phiên nhau ở hai nửa cầu trong một năm?
Câu 2(2.0 điểm) 
Tính chất đa dạng, thất thường của khí hậu nước ta thể hiện như thế nào? Giải thích vì sao khí hậu nước ta có tính chất trên.
Câu 3(4.0 điểm)
a. Trình bày đặc điểm sử dụng lao động ở nước ta.
b. Phương hướng giải quyết việc làm ở nước ta hiện nay.
Câu 4(3.0 điểm)
Dựa vào Át lát Địa lí Việt Nam và kiến thức đã học, em hãy:
a. Kể tên các nhà máy nhiệt điện và thuỷ điện đã xây dựng ở nước ta. 
b. Cho biết tài nguyên thiên nhiên của nước ta có những thuận lợi gì để phát triển ngành công nghiệp điện lực.
Câu 5(3.0 điểm)
Nêu những thành tựu đạt được về kinh tế trong thời kỳ đổi mới ở nước ta. Trong những thành tựu đó nội dung nào là nét đặc trưng của quá trình đổi mới? Trình bày nội dung đó. 
Câu 6(6.0 điểm)
Cho bảng bảng số liệu sau :
 Diện tích và sản lượng lúa của nước ta giai đoạn 1990-2003 
Năm
Diện tích lúa cả năm
 (nghìn ha )
Sản lượng lúa (nghìn tấn )
 Cả năm
Chia ra
Vụ đông xuân
Vụ hè thu
Vụ mùa
1990
6042,8
19225,1
7865,6
4090,5
7269,0
1995
6765,6
24963,7
10736,6
6500,8
7726,3
2000
7666,3
32529,5
15571,2
8625,0
8333,3
2003
7449,3
34518,6
16822,9
9390,0
8305,7
a, Vẽ biểu đồ thích hợp nhất thể hiện tình hình sản xuất lúa của nước ta trong thời gian trên.
b, Từ bảng số liệu và biểu đồ đã vẽ hãy rút ra những nhận xét cần thiết và giải thích.
 ------------------ Hết --------------------------
Họ tên thí sinh : 
Số báo danh :  
Giám thị không giải thích gì thêm.
PHÒNG GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
HUYỆN HOẰNG HOÁ
HƯỚNG DẪN CHẤM THI CHỌN HSG LỚP 9
 NĂM HỌC 2015-2016
 MÔN: Địa lý
 Hướng dẫn chấm này gồm 03 trang
I. Yêu cầu chung: 
- Chấm theo thang điểm 20 (câu 1: 2 điểm; câu 2: 2 điểm; câu 3: 4điểm ; câu 4:30điểm; câu 5: 3 điểm; câu 6: 6 điểm), cho điểm lẻ đến 0,25.
II. Yêu cầu cụ thể
Câu
Nội dung cần đạt
Thang điểm
Câu 1
2.0 điểm
 T¹i sao Tr¸i §Êt chuyÓn ®éng quanh MÆt Trêi lại sinh ra hai thêi k× nãng vµ l¹nh lu©n phiªn nhau ë hai nöa cÇu trong mét n¨m?
 - Khi chuyÓn ®éng trªn quü ®¹o, trôc cña Tr¸i §Êt bao giê còng cã ®é nghiªng kh«ng ®æi vµ h­íng vÒ mét phÝa nªn hai nöa cÇu B¾c vµ Nam lu©n phiªn nhau ng¶ gần và chếch xa MÆt Trêi sinh ra hai thêi k× nãng vµ l¹nh lu©n phiªn nhau ë hai nöa cÇu trong mét n¨m. 
 - Nöa cÇu nµo ng¶ vÒ phÝa MÆt Trêi th× cã gãc chiÕu lín, nhËn ®­îc nhiÒu ¸nh s¸ng vµ nhiÖt. Lóc Êy lµ mïa nãng cña nöa cÇu ®ã. 
 - Nöa cÇu nµo kh«ng ng¶ vÒ phÝa MÆt Trêi th× cã gãc chiÕu nhá, nhËn ®­îc Ýt ¸nh s¸ng vµ nhiÖt. Lóc Êy lµ mïa l¹nh cña nöa cÇu ®ã. 
2.0 
1.0
0,5
0,5
Câu 2
2.0 điểm
* Tính chất đa dạng của khí hậu nước ta:
- Khí hậu nhiệt đới gió mùa nước ta không thuần nhất trên toàn quốc mà phân hoá mạnh mẽ theo thời gian và không gian hình thành nên các miền và các khu vực khí hậu khác nhau rõ rệt :
+ Miền khí hậu phía Bắc, từ dãy Bạch Mã (vĩ tuyến 160 B) trở ra
+ Miền khí hậu phía nam từ dãy Bạch Mã trở vào
+ Khu vực đông Trường Sơn bao gồm phần lãnh thổ trung bộ phía đông dãy Trường Sơn, từ Hoành Sơn đến Mũi Dinh
+ Khí hậu biển Đông Việt Nam
* Tính chất thất thường của khí hậu nước ta :
- Khí hậu Việt Nam rất thất thường, biến động mạnh: năm rét sơm, năm rét muộn, năm mưa nhiều, năm hạn hán, năm nhiều bão, năm ít bão...
* Giải thích:
- Do vị trí địa lý và lãnh thổ ( nằm ở đông nam châu Á và kéo dài theo vĩ tuyến )
 - Địa hình đa dạng ( độ cao và hướng của các dãy núi lớn), gió mùa. 
2.0
0,25
0,25
0,25
0,25
0,25
0,25
0,25
0,25
Câu 3
4.0 điểm
 a. §Æc ®iÓm sö dông lao ®éng ë n­íc ta
- Cïng víi qu¸ tr×nh ®æi míi nÒn kinh tÕ –x· héicña ®Êt n­íc sè lao ®éng cã viÖc lµm ngµy cµng t¨ng. Trong giai ®o¹n 1991-2003 sè lao ®éng ho¹t ®éng trong ngµnh kinh tÕ t¨ng tõ 30,1 triÖu ng­êi lªn 41,3 triÖu ng­ời 
- C¬ cÊu sö dông lao ®éng n­íc ta ph©n theo ngµnh kinh tÕ ®ang thay ®æi theo h­íng tÝch cùc. 
+ TØ lÖ lao ®éng trong ngµnh n«ng, l©m, ng­ nghiÖp gi¶m (dÉn chøng)Tuy nhiªn, lao ®éng trong khu vùc nµy vÉn cßn chiÕm tØ lÖ cao 
+ TØ lÖ lao ®éng trong ngµnh c«ng nghiÖp-x©y dùng t¨ng (dÉn chøng) 
+ TØ lÖ lao ®éng ngµnh dÞch vô t¨ng (dÉn chøng) 
 => Sự chuyển dịch trên phù hợp với quá trình công nghiệp hóa- hiện đại hóa đất nước. Tuy nhiên sự chuyển dịch trên còn chậm.
b. Phương hướng giải quyết việc làm ở nước ta hiện nay
- Phân bố lại dân cư và nguồn lao động giữa các vùng và thực hiện tốt chính sách dân số kế hoạch hóa gia đình. 
- Thực hiện đa dạng hóa các hoạt động sản xuất ở nông thôn (nghề truyền thống, thủ công nghiệp...), phát triển công nghiệp-xây dựng và dịch vụ ỏ thành thị.
- Tăng cường hợp tác liên kết để thu hút vốn đầu tư nước ngoài, mở rộng sản xuất hàng xuất khẩu.
- Mở rộng đa dạng các loại hình đào tạo hướng nghiệp dạy nghề. 
 - Có chính sách xuất khẩu lao động hợp lý.
2.0
0,5
0,25
0,25
0,25
0,25
0,5
2.0 
0,5 
0,5
0,5
0,25
0,25
Câu 4
3.0 điểm
a. KÓ tªn c¸c nhµ m¸y nhiÖt ®iÖn vµ thuû ®iÖn ®· x©y dùng ë n­íc ta. 
C¸c nhµ m¸y nhiÖt ®iÖn: Ph¶ L¹i, U«ng BÝ, Ninh B×nh, Thñ §øc, Phó Mü, Bµ RÞa, Trµ Nãc, Cµ Mau 
 C¸c nhµ m¸y thuû ®iÖn ®· x©y dùng ë n­íc ta: Th¸c Bµ, Hoµ B×nh, Y-a –Ly, §a Nhim, TrÞ An, Th¸c M¬, CÇn §¬n... 
(Lưu ý: HS kể được 4 nhà máy thủy điện và nhiêt điện trở 
lên cho điểm tối đa) 
b. Tµi nguyªn thiªn nhiªn n­íc ta cã nh÷ng thuËn lîi ®Ó ph¸t triÓn ngµnh c«ng nghiÖp ®iªn lùc ( nhiÖt ®iÖn vµ thuû ®iÖn)
* Nguån nhiªn liÖu dåi dµo thuËn lîi cho viÖc ph¸t triÓn nhiÖt ®iÖn 
- Than: Than antraxit cã tr÷ l­îng lín, nhiÖt l­îng cao ë Qu¶ng Ninh, than n©u ë §ång b»ng s«ng Hång, than bïn ë §ång b»ng s«ng Cöu Long. 
- DÇu khÝ: Tr÷ l­îng lín, tËp trung ë c¸c bÓ trÇm tÝch t¹i thÒm lôc ®Þa vµ ë ®ång b»ng ch©u thæ. 
* TiÒm n¨ng thuû ®iÖn rÊt lín: 
- N­íc ta cã m¹ng l­íi s«ng ngßi dµy ®Æc, ph©n bè réng kh¾p c¶ n­íc, c¸c s«ng cã l­îng n­íc dåi dµo, ®é dèc lín thuËn lîi cho viÖc ph¸t triÓn thuû ®iÖn. C¸c vïng cã tiÒm n¨ng thuû ®iÖn lín nhÊt n­íc tập trung chủ yếu ở hệ thống sông Hồng và hệ thống sông Đồng Nai
* C¸c nguån n¨ng l­îng kh¸c: MÆt trêi, søc giã... 
2.0
2.0
0,25
0,5
0,5
0,5
0,25
Câu 5
3.0 điểm
* Những thành tựu đạt được về kinh tế trong thời kỳ đổi mới 
- Kinh tế tăng trưởng tương đối vững chắc, tốc độ tăng trưởng khá cao và khá ổn định.
- Cơ cấu kinh tế đang chuyển dịch theo hướng công nghiệp hoá, hiện đại hoá.
- Sự phát triển nền kinh tế hàng hoá nhiều thành phần đang thúc đẩy hoạt động ngoại thương và thu hút đầu tư nước ngoài.
- Từng bước hội nhập vào nền kinh tế khu vực và toàn cầu.
* Nội dung được coi là nét đặc trưng của quá trình đổi mới:
- Là sự chuyển dịch cơ cấu kinh tế.
* Chuyển dịch cơ cấu kinh tế được thể hiện ở 3 mặt chủ yếu :
- Chuyển dịch cơ cấu ngành: Giảm tỷ trọng ở khu vực nông- lâm - ngư nghiệp, tăng tỷ trọng ở khu vực công nghiệp - xây dựng ; khu vực dịch vụ chiếm tỷ trọng cao nhưng còn nhiều biến động.
- Chuyển dịch cơ cấu lãnh thổ: hình thành các vùng chuyên canh trong nông nghiệp, các lãnh thổ tập trung công nghiệp, dịch vụ, tạo nên các vùng kinh tế năng động (d/c các vùng chuyên canh nông nghiệp, các vùng kinh tế trọng điểm).
- Chuyển dịch cơ cấu thành phần kinh tế: Từ nền kinh tế chủ yếu là khu vực nhà nước và tập thể sang nền kinh tế nhiều thành phần.
1.0
0,5
0,5
0,5
0,5
Câu 6
6.0 điểm
Vẽ biểu đồ :
- Biểu đồ kết hợp đường (diện tích )và cột chồng (sản lượng). Các dạng biểu đồ khác không cho điểm.
- Biểu đố phải đảm bảo tính chính xác, trực quan (chia khoảng cách năm ), có ký hiệu, có chú thích, tên biểu đồ.
* Lưu ý : nếu thiếu một trong các yêu cầu trên thì trừ điểm (0,25đ)
* Nhận xét và giải thích:
- Diện tích và sản lượng lúa nước ta thời kỳ 1990-2003 có xu hướng tăng:
Diện tích lúa tăng nhưng không ổn định:
+Từ năm 1990 đến năm 2000 tăng (d/c) vì khai hoang phục hoá, mở rộng diện tích đất canh tác và do tăng vụ (chủ yếu ở đồng bằng sông Cửu Long)
+ Từ năm 2000 đến năm 2003 giảm (d/c) vì một phần đất nông nghiệp bị chuyển sang đất chuyên dùng, thổ cư (Đb sông Hồng )
- Sản lượng: Liên tục tăng (d/c) chủ yếu do thâm canh tăng vụ, áp dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật vào sản xuất.
- Vê mùa vụ:
+ Vụ đông xuân đóng vai trò chủ đạo, liên tục tăng. Do năng xuất cao nhất và trở thành vụ chính.
+ Vụ hè thu liên tục tăng và được đưa vào trồng đại trà.
 + Vụ mùa: Có năng xuất lúa thấp hơn so với 2 vụ trên.
3.0
3.0
0,5
0,5
0,5
0,5 
0,5
0,25
0,25