Bài giảng Hình học Lớp 6 (Sách Kết nối tri thức) - Bài 19: Hình chữ nhật. Hình thoi. Hình bình hành. Hình thang cân

KHỞI ĐỘNG 
Các hình trên là hình gì? 
TIẾT 46 
CHƯƠNG IV: MỘT SỐ HÌNH PHẲNG 
TRONG THỰC TIỄN 
BÀI 19: HÌNH CHỮ NHẬT. HÌNH THOI. HÌNH BÌNH HÀNH. HÌNH THANG CÂN 
Bánh sinh nhật 
Mặt tủ lạnh 
Mặt bàn 
Các hình trên có hình ảnh của hình gì mà em đã biết ở chương trình Toán Tiểu học? 
1. Hình chữ nhật 
a) Một số yếu tố cơ bản của hình chữ nhật 
HĐ1 
Tìm một số hình ảnh hình chữ nhật trong thực tế 
HĐ2 
 Cho hình chữ nhật ABCD như Hình 4.8b 
 Gọi tên các , , , của hình chữ nhật ABCD 
1 
đỉnh 
cạnh 
đường chéo 
1. Hình chữ nhật 
Hình 4.8b 
Đỉnh : A , B , C , D 
Cạnh : AB , BC , CD , DA 
Đường chéo : AC, BD. 
Cạnh đối : AB đối CD , BC đối DA 
c ạnh đối 
A 
B 
C 
D 
a) Một số yếu tố cơ bản của hình chữ nhật 
HĐ2 
2 
3 
Sử dụng thước thẳng hoặc compa để so sánh hai cạnh đối, hai đường chéo của hình chữ nhật ABCD 
1. Hình chữ nhật 
 Dùng eke vuông để đo và so sánh các góc của hình chữ nhật ABCD 
A 
B 
C 
D 
Góc: 
Cạnh đối: AB = CD ; BC = AD 
Đường chéo: AC = BD 
1. Hình chữ nhật 
A 
B 
C 
D 
Trong hình chữ nhật: 
- Các cạnh đối bằng nhau. 
- Bốn góc bằng nhau và bằng 9 0 0 . 
- Hai đường chéo bằng nhau. 
a) Một số yếu tố cơ bản của hình chữ nhật 
Thực hành 1 
Vẽ hình chữ nhật ABCD có một cạnh bằng 5 cm, một cạnh bằng 3 cm theo hướng dẫn: 
Bước 1: 
Bước 2: 
Vẽ đoạn thẳng AB = 5cm . 
Vẽ đường thẳng vuông góc với AB tại A. Trên đường thẳng đó lấy điểm D sao cho AD = 3 cm. 
A 
B 
5 cm 
D 
C 
Bước 3: 
Vẽ đường thẳng vuông góc AB tại B. Trên đường thẳng đó lấy điểm C sao cho BC = 3 cm. 
1 
b) Cách vẽ hình chữ nhật 
Nối D với C ta được hình chữ nhật ABCD. 
Bước 4: 
 
9 
1 
2 
3 
4 
5 
6 
7 
8 
10 
3 cm 
 
 
3 cm 
Cả lớp thực hành vẽ theo nhóm 2 bàn 
Các nhóm kiểm tra chéo nhau xem các cạnh đối, các góc có bằng nhau không? 
5 cm 
2 
b) Cách vẽ hình chữ nhật 
9 
1 
2 
3 
4 
5 
6 
7 
8 
10 
5 cm 
A 
D 
C 
B 
9 
1 
2 
3 
4 
5 
6 
7 
8 
10 
3 cm 
3 cm 
2. Hình thoi 
a) Một số yếu tố cơ bản của hình thoi 
HĐ3 
Em hãy tìm một số hình ảnh của hình thoi trong thực tế. 
Trong các đồ vật ở có ở hình 4.9, đồ vật nào có dạng hình thoi? 
Hoa văn trang trí 
Cửa kéo 
L ưới thép hình thoi 
Em hãy kể tên một số đồ vật có hình ảnh của hình thoi trong thực tế? 
HĐ4 
Quan sát hình 4.10a . 
A 
C 
D 
B 
O 
Hình 4.10b 
Nêu tên các đỉnh, cạnh, đường chéo của hình thoi ABCD ( H.4.10b ) 
1 
đỉnh 
cạnh 
đường chéo 
Đỉnh 
Đường chéo 
Hai cạnh đối 
Hai góc đối 
Đỉnh: A, B, C, D 
Cạnh: AB, BC, CD, DA 
Đường chéo: AC, BD. 
A 
C 
D 
B 
O 
Dùng ê ke kiểm tra xem hai đường chéo của hình thoi có vuông góc với nhau hay không? 
2 
Các cạnh đối của hình thoi có song song với nhau hay không? 
3 
Hai đường chéo vuông góc 
Các cạnh đối song song 
Gấp giấy để kiểm tra xem các góc đối của hình thoi có bằng nhau không 
4 
Các góc đối của hình thoi ABCD có bằng nhau không? 
Nhận xét 
Trong một hình thoi: 
- Bốn cạnh bằng nhau. 
- Hai đường chéo vuông góc với nhau. 
- Các cạnh đối song song với nhau. 
- Các góc đối bằng nhau . 
 Quan sát hình vẽ bên. Hãy tìm điểm E trên đoạn thẳng BC, điểm F trên đoạn thẳng AD để tứ giác ABEF là hình thoi? 
Mô tả được một số yếu tố cơ bản ( cạnh, góc, đường chéo) của hình chữ nhật 
Vẽ được hình chữ nhật khi biết độ dài hai cạnh 
Làm bài tập 4.9 SG trang 89 
Sưu tầm một số hình ảnh thực tế về hình thoi, hình bình hành 
Tìm hiểu cách vẽ hình thoi, hình bình hành. 
Mỗi bạn chuẩn bị sẵn 1 tờ giấy hình chữ nhật. 
 Hướng dẫn về nhà 
BÀI 19: HÌNH CHỮ NHẬT. HÌNH THOI. HÌNH BÌNH HÀNH. HÌNH THANG CÂN 
TIẾT 47 
Thực hành 2: 
Vẽ hình thoi ABCD có cạnh 3 cm theo hướng dẫn sau: 
Bước 1: 
Bước 2: 
Vẽ đoạn thẳng AB = 3 cm. 
Vẽ đường thẳng đi qua B. Xác định điểm C trên đường thẳng đó sao cho BC = 3cm . 
Bước 3: 
Vẽ đường thẳng đi qua C và song song với cạnh AB. Vẽ đường thẳng đi qua A và song song với cạnh BC. 
Bước 4: 
Hai đường thẳng này cắt nhau tại D ta được hình thoi ABCD . 
b) Cách vẽ hình thoi 
A 
B 
C 
9 
1 
2 
3 
4 
5 
6 
7 
8 
10 
9 
1 
2 
3 
4 
5 
6 
7 
8 
10 
3 cm 
3 cm 
3 cm 
3 cm 
D 
9 
1 
2 
3 
4 
5 
6 
7 
8 
10 
9 
1 
2 
3 
4 
5 
6 
7 
8 
10 
2 
Em hãy kiểm tra lại xem hình vừa vẽ xem các cạnh có bằng nhau không? 
C 
D 
B 
A 
9 
1 
2 
3 
4 
5 
6 
7 
8 
10 
9 
1 
2 
3 
4 
5 
6 
7 
8 
10 
9 
1 
2 
3 
4 
5 
6 
7 
8 
10 
9 
1 
2 
3 
4 
5 
6 
7 
8 
10 
3 
Gấp, cắt hình thoi từ tờ giấy hình chữ nhật theo hướng dẫn sau. 
Bước 1. Gấp đôi tờ giấy, sau đó gập đôi một lần nữa sao cho xuất hiện một góc vuông với cạnh là các nếp gấp. 
Bước 2. Vẽ một đoạn thẳng nối hai điểm tuỳ ý trên hai cạnh của góc vuông. 
Bước 3. Dùng kéo cắt theo hai đoạn thẳng vừa vẽ rồi mở ra, ta được một hình thoi 
B 
Vẽ hình thoi ABCD có cạnh bằng 3 cm. 
3 cm 
9 
1 
2 
3 
4 
5 
6 
7 
8 
10 
0 
C 
A 
D 
3 cm 
3 cm 
3 cm 
Dùng compa để vẽ hình thoi: 
Vận dụng 
Em hãy vẽ đường trang trí theo mẫu dưới đây rồi tô màu tuỳ ý. 
a) Một số yếu tố cơ bản của hình bình hành 
HĐ5 
Em hãy tìm một số hình ảnh khác của hình bình hành trong thực tế. 
2 . HÌNH BÌNH HÀNH 
Hình bình hành có trong hình ảnh nào dưới đây ( H.4.11)? 
a) 
b ) 
c ) 
Một số hình ảnh về hình bình hành trong thực tế: 
Hoạ tiết trang trí thảm 
Hoạ tiết vẽ móng 
Gạch ốp tường 
HĐ6 
Quan sát hình bình hành ở hình 4.12a . 
A 
C 
D 
B 
O 
Hình 4.10b 
Nêu tên các đỉnh, cạnh, đường chéo của hình thoi ABCD ( H.4.10b ) 
1 
đỉnh 
cạnh 
đường chéo 
Đỉnh 
Đường chéo 
Hai cạnh đối 
Hai cạnh kề 
Đỉnh: A, B, C, D 
Cạnh: AB, BC, CD, DA 
Đường chéo: AC, BD. 
Góc 
9 
1 
2 
3 
4 
5 
6 
7 
8 
10 
0 
Đo và so sánh độ dài các cạnh đối của hình bình hành ABCD 
1 
Hình 4.12b 
2 
Đo và so sánh OA với OC, OB với OD 
B 
A 
D 
C 
Các cạnh đối bằng nhau 
9 
1 
2 
3 
4 
5 
6 
7 
8 
10 
0 
9 
1 
2 
3 
4 
5 
6 
7 
8 
10 
0 
9 
1 
2 
3 
4 
5 
6 
7 
8 
10 
0 
OA = OB; OC = OD 
O 
Điểm O trong hình còn được gọi là trung điểm của AB và AC 
Các cạnh đối của hình bình hành ABCD có song song với nhau hay không? 
3 
Các cạnh đối song song với nhau 
A 
D 
B 
C 
 Cắt giấy và xếp lại để kiểm tra xem các góc đối của hình bình hành ABCD có bằng nhau không? 
4 
Các góc đối bằng nhau 
Nhận xét 
Trong hình b ình hành: 
- Các cạnh đối bằng nhau. 
- Hai đường chéo cắt nhau tại trung điểm của mỗi đường. 
- Các cạnh đối song song với nhau. 
- Các góc đối bằng nhau . 
Thực hành 3 
Vẽ hình bình hành ABCD có AB 5 cm, BC = 3 cm theo hướng dẫn sau : 
Bước 1: 
Bước 2: 
Vẽ đoạn thẳng AB = 5cm . 
Vẽ đường thẳng đi qua B.Trên đường thẳng đó lấy điểm C sao cho BC = 3 cm. 
Bước 3: 
Vẽ đường thẳng đi qua A và song song với BC, đường thẳng qua C và song song với AB. Hai đường này cắt nhau tại D, ta được hình bình hành ABCD. 
9 
1 
2 
3 
4 
5 
6 
7 
8 
10 
0 
9 
1 
2 
3 
4 
5 
6 
7 
8 
10 
0 
D 
C 
B 
A 
3 cm 
5 cm 
9 
1 
2 
3 
4 
5 
6 
7 
8 
10 
0 
Cách khác để vẽ hình bình hành 
 
 
 
 
A 
B 
C 
D 
9 
1 
2 
3 
4 
5 
6 
7 
8 
10 
0 
9 
1 
2 
3 
4 
5 
6 
7 
8 
10 
0 
Bài 4.10: Vẽ hình thoi có cạnh bằng 4cm. 
Bài tập 
A 
B 
D 
4 cm 
4 cm 
4 cm 
4 cm 
C 
9 
1 
2 
3 
4 
5 
6 
7 
8 
10 
0 
9 
1 
2 
3 
4 
5 
6 
7 
8 
10 
0 
Bài 4.11: Vẽ hình bình hành có một cạnh bằng 6 cm, một cạnh bằng 3 cm. 
Bài tập 
9 
1 
2 
3 
4 
5 
6 
7 
8 
10 
0 
9 
1 
2 
3 
4 
5 
6 
7 
8 
10 
0 
D 
C 
B 
A 
3 cm 
6 cm 
9 
1 
2 
3 
4 
5 
6 
7 
8 
10 
0 
9 
1 
2 
3 
4 
5 
6 
7 
8 
10 
0 
Hoạt động nhóm: Tìm các tính chất chung và riêng của về các cạnh và các góc của hình chữ nhật, hình bình hành và hình thoi 
CÁC CẠNH ĐỐI BẰNG NHAU 
CÁC GÓC ĐỐI BẰNG NHAU 
CÁC CẠNH ĐỐI SONG SONG 
BỐN GÓC BẰNG NHAU 
BỐN CẠNH BẰNG NHAU 
Tính chất chung 
Mô tả được một số yếu tố cơ bản ( cạnh, góc, đường chéo) của hình thoi, hình bình hành 
Vẽ được thoi, hình bình hành khi biết độ dài hai cạnh 
Làm bài tập 4.10; 4.11; 4.12 SGK trang 89 
Sưu tầm một số hình ảnh thực tế về hình thang cân 
Mỗi bạn chuẩn bị sẵn 1 tờ giấy hình chữ nhật, kéo cắt giấy để tiết sau thực hành cắt hình thang cân. 
 Hướng dẫn về nhà 
TIẾT 48 
BÀI 19: HÌNH CHỮ NHẬT. HÌNH THOI. HÌNH BÌNH HÀNH. HÌNH THANG CÂN 
3 . Hình thang cân 
a) Một số yếu tố cơ bản của hình thang 
HĐ7 
Mặt bàn ở hình bên là hình ảnh của một hình thang cân. 
Tìm một số hình ảnh của hình thang cân trong thực tế 
Cái thang 
Nhà sàn 
Tháp Eiffel 
HĐ2 
 Quan sát hình thang cân ở Hình 4.13b 
Gọi tên các đỉnh, đáy lớn, đáy nhỏ, đường chéo, cạnh bên và các góc kề đáy lớn của hình thang cân ABCD 
1 
3 . Hình thang cân 
Hình 4.13b 
Đỉnh : 
Đáy lớn : 
Đường chéo : 
Đáy nhỏ: 
A 
B 
C 
D 
a) Một số yếu tố cơ bản của hình chữ nhật 
Cạnh bên : 
Góc kề đáy lớn : góc đỉnh A, góc đỉnh D. 
A , B , C , D 
AD 
BC 
AC , BD 
AB , CD 
HĐ2 
2 
3 
Sử dụng thước thẳng hoặc compa để so sánh hai cạnh bên, hai đường chéo của hình chữ nhật ABCD 
3 . Hình thang cân 
Hai góc kề một đáy của hình thang cân ABCD có bằng nhau không? 
A 
Hai góc kề một đáy bằng nhau: 
Cạnh bên: AB = CD 
Đường chéo: AC = BD 
B 
C 
D 
9 
1 
2 
3 
4 
5 
6 
7 
8 
10 
0 
9 
1 
2 
3 
4 
5 
6 
7 
8 
10 
0 
9 
1 
2 
3 
4 
5 
6 
7 
8 
10 
0 
9 
1 
2 
3 
4 
5 
6 
7 
8 
10 
0 
Trong hình thang cân: 
- Hai đường chéo bằng nhau. 
- Hai cạnh bên bằng nhau 
- Hai đáy song song với nhau. 
a) Một số yếu tố cơ bản của hình thang cân. 
- Hai góc kề một đáy bằng nhau. 
A 
B 
C 
D 
3 . Hình thang cân 
Hình nào trong các hình đã cho là hình thang cân? Hãy cho biết tên hình thang cân đó. 
Hình thang HKIJ 
LUYỆN TẬP 
Gấp và cắt tờ giấy thành hình thang cân. 
Thực hành 4 
G ọi tên các hình tương ứng dưới dây 
Hình thoi 
Hình chữ nhật 
Hình thang cân 
Hình bình hành 
Bài 4.12: Hoạt động nhóm 
Hãy kể tên các hình thang cân, hình chữ nhật trong hình lục giác đều sau: 
- Hình thang cân 
ABCD 
A 
B 
C 
D 
E 
F 
O 
ADEF 
CDEF 
ABCF 
BCDE 
BEFA 
- Hình chữ nhật 
BCEF 
BDEA 
ACDF 
Hãy thi nhau t ìm xem có bao nhiêu hình em đã học ở hình dưới đây . 
- Tam giác đều 
- Hình bình hành 
- Hình thoi 
- Hình thang cân 
- Hình lục giác đều 
Bài 4.14: Thực hành 
Vẽ và cắt từ giấy một hình thoi tùy ý, sau đó cắt hình thoi theo hai đường chéo của nó để được bốn mảnh. Ghép bốn mảnh đó để được một hình chữ nhật.